Από την έντυπη έκδοση
Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]
Νέα μέτρα σε τρεις άξονες προκειμένου να αντιμετωπισθεί η ενεργειακή κρίση σκοπεύει να εισηγηθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Πιο συγκεκριμένα, βραχυπρόθεσμες παρεμβάσεις στις αγορές ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου -με ορίζοντα την 1η Μαΐου 2023-, μακροπρόθεσμες βελτιώσεις στις χονδρεμπορικές αγορές ηλεκτρισμού της Ε.Ε. (που δεν αλλάζουν την αρχιτεκτονική του συστήματος) και μέτρα εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση πλήρους διακοπής των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία περιλαμβάνουν οι προτάσεις της Κομισιόν για την ενεργειακή κρίση. Στόχος των Βρυξελλών είναι να αντιμετωπίσουν αφενός το πρόβλημα των υψηλών τιμών ενέργειας και αφετέρου τους κινδύνους στον εφοδιασμό. Τα μέτρα αυτά θα ανακοινωθούν εντός της εβδομάδας μαζί με την επικαιροποιημένη εκδοχή του σχεδίου Repower EU για την απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, εν όψει της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ε.Ε. στα τέλη του μήνα.
Σύμφωνα με προσχέδιο της εισήγησης της Επιτροπής, παρά την παραδοχή ότι οι τιμές της ενέργειας θα παραμείνουν υψηλές έως τα τέλη του έτους και η ακρίβεια -αν και σε μικρότερο βαθμό- θα συνεχιστεί και την επόμενη διετία, σε συνδυασμό με υψηλή μεταβλητότητα στις τιμές, εντούτοις οι προτεινόμενες παρεμβάσεις δεν προχωράνε πολύ παραπέρα σε σχέση με τα μέτρα που έχει ήδη εισηγηθεί η Επιτροπή τους προηγούμενους μήνες.
Οι Βρυξέλλες επιμένουν στη γνωστή «εργαλειοθήκη» -την οποία διευρύνουν ελαφρώς- και σε σημειακές αλλαγές στις ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρισμού, οι οποίες κατά την άποψή τους λειτουργούν αποδοτικά με το υφιστάμενο μοντέλο και στέλνουν τα σωστά σήματα τιμών. Είναι ενδεικτική η αναφορά στον υπολογισμό του ACER (Σύνδεσμος Ευρωπαίων Ρυθμιστών Ενέργειας) ότι το μέσο ετήσιο όφελος για τους Ευρωπαίους καταναλωτές από την ενιαία αγορά ενέργειας της Ε.Ε. ανέρχεται σε 34 δισ. ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, δεν προκαλεί έκπληξη που η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε το δικό της σχέδιο για τις τιμές ενέργειας χωρίς να περιμένει τις αποφάσεις της Ευρώπης.
Στην αγορά φυσικού αερίου
Σύμφωνα με το προσχέδιο της Κομισιόν, οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στην αγορά φυσικού αερίου της Ε.Ε. με στόχο τη μείωση των υψηλών τιμών, που ευθύνονται για την κρίση και στις αγορές ηλεκτρισμού, είναι:
- Η δημιουργία Ευρωπαϊκής Ενεργειακής Πλατφόρμας (EU Energy Platform) με στόχο τη «συγκέντρωση» της ζήτησης για φυσικό αέριο (και LNG και υδρογόνο) και την προσέλκυση αξιόπιστων προμηθειών σε ελκυστικές τιμές.
- Η δυνατότητα των κρατών-μελών να εφαρμόσουν ρυθμιζόμενες τιμές στη λιανική αγορά αερίου για περιορισμένο χρονικό διάστημα και για περιορισμένες ποσότητες.
- Η χορήγηση έκτακτων μέτρων ενίσχυσης της ρευστότητας των traders εμπορευμάτων, κατά τρόπο ώστε να μην υπονομεύουν τη νομοθεσία περί κρατικών ενισχύσεων και τις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας.
- Η αναθεώρηση των ορίων διαπραγμάτευσης για περιορισμένο χρονικό διάστημα στα Ευρωπαϊκά Χρηματιστήρια Φυσικού Αερίου (όπως το TTF) για να αποφευχθούν φαινόμενα ακραίας μεταβλητότητας και να αντιμετωπιστούν πιθανές στρεβλώσεις στη διαμόρφωση των τιμών.
Σε έκτακτη ανάγκη
Πέραν των εθνικών σχεδίων έκτακτης ανάγκης που προβλέπονται από τον Κανονισμό περί Ασφάλειας Προμήθειας και τον μηχανισμό συμφωνιών αλληλεγγύης μεταξύ κρατών-μελών που προβλέπεται στην εργαλειοθήκη της Κομισιόν (με τον εφοδιασμό της Βουλγαρίας μέσω Ρεβυθούσας μετά το κλείσιμο της στρόφιγγας στη Σόφια από τη Gazprom να αποτελεί παράδειγμα τέτοιας συμφωνίας), η Κομισιόν πιθανολογεί και την ανάγκη λήψης πρόσθετων μέτρων σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ανακατανομής των ποσοτήτων αερίου μεταξύ των κρατών-μελών, με μείωση στις χώρες που επηρεάζονται λιγότερο προς όφελος εκείνων που πλήττονται περισσότερο. Σε μια τέτοια περίπτωση, εκτιμάται πως ίσως προκύψει η ανάγκη για μια διοικητικά οριζόμενη τιμή φυσικού αερίου.
Οι πληρωμές σε ρούβλια
Επικαιροποιημένες οδηγίες στις ευρωπαϊκές εταιρείες προμήθειας φυσικού αερίου αναφορικά με το ακανθώδες ζήτημα της πληρωμής σε ρούβλια (και εν μέσω πληροφοριών ότι πολλοί όμιλοι έχουν ήδη ανοίξει λογαριασμούς στην Gazprombank…) έδωσε η Κομισιόν, σύμφωνα με δημοσίευμα του Bloomberg. Στις νέες οδηγίες η Επιτροπή εξηγεί στις εταιρείες πως θα πρέπει να κάνουν μια σαφή δήλωση πως θεωρούν ότι οι υποχρεώσεις τους έχουν εκπληρωθεί μόλις πληρώσουν τους λογαριασμούς τους σε ευρώ ή δολάρια, όπως προβλέπει το ισχύον συμβόλαιό τους. Δεν εξηγείται όμως ρητά αν το να υπάρχει κι ένας λογαριασμός σε ρούβλια -όπως δηλαδή είναι η ρωσική πρόταση- είναι επιτρεπτό ή παραβιάζει τις ευρωπαϊκές κυρώσεις, όπως άφηναν να εννοηθεί μέχρι πρότινος σε προφορικές τους τοποθετήσεις οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών. Σύμφωνα με το Bloomberg, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία και Γαλλία δήλωσαν ικανοποιημένες με το σχέδιο της Eυρωπαίκής Επιτροπής
4 προτάσεις στην αγορά ηλεκτρισμού
Όσον αφορά τις παρεμβάσεις στην αγορά ηλεκτρισμού, οι τέσσερις προτάσεις που εξετάζει η Κομισιόν παραπέμπουν στην εργαλειοθήκη.
Πιο συγκεκριμένα:
1 Φορολόγηση ή ρυθμιστικά μέτρα με στόχο τα πολυσυζητημένα «υπερέσοδα» που αποκομίζουν κάποιοι ηλεκτροπαραγωγοί λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας. Ως γνωστόν, σχετική πρωτοβουλία βρίσκεται σε εξέλιξη από την κυβέρνηση.
2 Προσωρινή επέκταση του μέτρου των ρυθμιζόμενων τιμών στη λιανική ρεύματος ώστε να καλύπτει και μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, με περιορισμό των ποσοτήτων που καλύπτονται για να μην υπάρχει αύξηση στην κατανάλωση.
3 Επιδότηση ορισμένων τεχνολογιών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. εισάγοντας μια τιμή αναφοράς για τις μονάδες αερίου) με στόχο τη μείωση των τιμών στην αγορά ρεύματος. Όπως αναφέρεται στο κείμενο, τα κράτη-μέλη που αποφασίζουν να εισάγουν τέτοια μέτρα θα πρέπει να διαβουλευτούν και με τις γειτονικές χώρες και όλους τους εμπλεκόμενους παίκτες. Τα μέτρα επιδότησης μονάδων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα θα πρέπει να συνοδεύονται από μέτρα μείωσης της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
4 Σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, η αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου μεταξύ των διαφορετικών τιμολογιακών ζωνών λόγω της διαφοροποίησης των τιμών μεταξύ τους, μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση των εσόδων συμφόρησης. Οι Βρυξέλλες εισηγούνται τα έσοδα αυτά να αξιοποιηθούν για την έκτακτη χρηματοδότηση μέτρων ανακούφισης για καταναλωτές και επιχειρήσεις.
Τέλος, στο πλαίσιο των προτάσεων για τη θωράκιση των ευρωπαϊκών αγορών ηλεκτρισμού στο μέλλον, η Κομισιόν κάνει λόγο για εργαλεία που θα εξασφαλίσουν τις απαραίτητες επενδύσεις, όπως για παράδειγμα τα σχήματα στήριξης ΑΠΕ και άλλων ευέλικτων πόρων, όπως είναι η αποθήκευση και η απόκριση της ζήτησης και η κινητροδότηση των μακροχρόνιων διμερών συμβάσεων προμήθειας ενέργειας (PPA) ώστε να είναι προσβάσιμα και σε άλλες οντότητες πέραν των καθετοποιημένων ομίλων
