Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η παγκόσμια οικονομία κατακλύζεται από πληθωρισμό ρεκόρ. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες ως την Ευρώπη και την Κίνα και τις αναδυόμενες οικονομίες, οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν τα επιτόκια για να αντιμετωπίσουν την έκρηξη του πληθωρισμού. «Η παγκόσμια προοπτική σκοτεινιάζει καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία πιέζει ασφυκτικά τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά στην Ευρώπη, η Κίνα ακολουθεί μια σκληρή προσέγγιση κατά του Covid και οι οικονομικές συνθήκες στις ΗΠΑ γίνονται πιο δύσκολες», σύμφωνα με το Institute of International Finance (IIF).
«Μήπως ο κόσμος μπαίνει σε ύφεση; », είναι το ερώτημα που διατυπώνουν οι οικονομολόγοι του IIF. «Η παγκόσμια οικονομία θα είναι ουσιαστικά “επίπεδη” εφέτος: η Ευρώπη θα μπει σε ύφεση, η Κίνα θα επιβραδυνθεί απότομα και οι οικονομικές συνθήκες των Ηνωμένων Πολιτειών θα σφίξουν σημαντικά», σύμφωνα με τη νέα πρόβλεψη του IIF, το οποίο έχει περισσότερες από 450 εταιρείες και ενώσεις ως μέλη.
Το IIF αναμένει για το 2022 αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 2,2%- πολύ χαμηλότερη από την εκτίμηση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για 3,6%.
Η αγορά των υδρογονανθράκων έχει αρχίσει να χάνει παγκοσμίως τον έλεγχο. Οι Αμερικανοί απορροφούν ήδη περισσότερες προμήθειες, καθώς ξεκινά η καλοκαιρινή περίοδος διακοπών,γεγονός που αυξάνει τη ζήτηση.
Σε αυτό προστίθεται η απώλεια των λεγόμενων δευτερογενών πρώτων υλών από τη Ρωσία, οι οποίες είναι απαραίτητες για την παραγωγή του καυσίμου που χρησιμοποιείται για τα οχήματα.
Στο μέτωπο του πληθωρισμού, οι Αμερικανοί βλέπουν επίσης τις σε μια σειρά από είδη πρώτης ανάγκης να αυξάνονται με ταχύτερους ρυθμούς ποτέ.
Η αγωνία της Ευρώπης
Την ίδια ώρα, η Ευρώπη παλεύει ενάντια σε μια αλματώδη αύξηση των τιμών-από την ενέργεια ως τα βασικά καταναλωτικά αγαθά. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, για ορισμένες από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Βρετανία και η Ιταλία «αναμένεται πολύ ασθενής ή αρνητική τριμηνιαία ανάπτυξη στα μέσα του 2022».
Η γερμανική κυβέρνηση υπολογίζει ασθενέστερο ΑΕΠ και πληθωρισμό σχεδόν διπλάσιο σε σύγκριση με προηγούμενες προβλέψεις. Το ακαθάριστο προϊόν αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,2% αντί του 3,6% που προβλεπόταν τον Ιανουάριο, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να είναι 6,1% έναντι 3,3% πριν από τρεις μήνες. «Οι κίνδυνοι για την οικονομική κατάσταση επιδεινώνονται», προειδοποίησε ο Πράσινος υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ. Οι προβλέψεις σπάνια ήταν τόσο αβέβαιες. Η Γερμανία, όπως και όλη η Ευρώπη, πληρώνει το τίμημα του πολέμου στην Ουκρανία. «Σε περίπτωση αναστολής των παραδόσεων ρωσικού φυσικού αερίου ή εμπάργκο στο πετρέλαιο, η ύφεση θα ήταν αναπόφευκτη», τονίζουν οι οικονομολόγοι του IIF.
Ωστόσο, η γερμανική οικονομία αποδείχτηκε «γρηγορότερη» από το αναμενόμενο στη σταδιακή χειραφέτησή της από τον ρωσικό άνθρακα και το πετρέλαιο. Το μερίδιο του αργού πετρελαίου που εισάγεται από τη Ρωσία μειώθηκε από 35% πριν από τον πόλεμο, σε περίπου 12%. Επομένως, ένα ευρωπαϊκό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο θα ήταν πλέον διαχειρίσιμο από τη Γερμανία, ακόμη και αν υπήρχε αύξηση των τιμών. Χειρότερα βέβαια θα ήταν τα πράγματα, αν υπήρχε διακοπή στη ροή φυσικού αερίου. Ωστόσο, το σενάριο της «εθνικής οικονομικής καταστροφής» δεν είναι ρεαλιστικό. Το ποσοστό ανεργίας στη Γερμανία παρέμεινε σταθερό τον Απρίλιο στο 5% σύμφωνα με τα εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία που δημοσίευσε η Υπηρεσία Απασχόλησης,
Στη Γαλλία, όμως ο επανεκλεγείς πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν δεσμεύτηκε να αυξήσει τα κοινωνικά επιδόματα και να εκδώσει κουπόνια τροφίμων σε φτωχότερες οικογένειες, προσπαθώντας να αποφύγει τον πανικό λόγω της αύξησης του κόστους ζωής ενόψει των βουλευτικών εκλογών του επόμενου μήνα.
Σενάρια στασιμοπληθωρισμού
Στη Βρετανία, η οικονομία συρρικνώθηκε απροσδόκητα τον Μάρτιο καθώς οι πιέσεις του κόστους ζωής ανάγκασαν τους καταναλωτές να μειώσουν τις δαπάνες, θέτοντας σε αμφισβήτηση το σχεδιασμό της Τράπεζας της Αγγλίας να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια, για να αλλάξει το κλίμα.
Στη Σουηδία, οι πολίτες δεν ανησυχούν τόσο για τις επιπτώσεις από την ένταξη στο ΝΑΤΟ, όσο για την ξαφνική άνοδο των επιτοκίων της Riksbank στα τέλη Απριλίου, που σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας δύσκολης περιόδου.
Στην Ιταλία, είναι μεγάλη η πίεση στην αγορά κρατικών ομολόγων εδώ και καιρό. Το spread από τα γερμανικά ομόλογα έχει ανέβει πάνω από 2% και «η αίσθηση είναι ότι όλοι στέκονται στο παράθυρο με γεμάτα όπλα, έτοιμοι να πυροβολήσουν τον πρώτο που τα παρατάει», γράφουν τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι παραμένει αυτός που αμφισβήτησε τις αγορές το 2012 ανακοινώνοντας ότι «θα κάνει ότι χρειαστεί για τη στήριξη του ευρώ», αλλά σήμερα το ενιαίο νόμισμα όλο και περισσότερο οδεύει προς την αναλογία ένα προς ένα με το δολάριο.
Η αβεβαιότητα σχετικά με τις επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία και τα αντίμετρα της Μόσχας, ενισχύει επίσης τα σενάρια του στασιμοπληθωρισμού. Η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ που αναμένεται από το καλοκαίρι, δεν αποκλείεται να επιδεινώσει τις προοπτικές της ευρωπαϊκής οικονομίας: Μπορεί να αντιμετωπιστεί η αύξηση των τιμών, αλλά υπάρχει κίνδυνος να μπει φρένο στη ζήτηση. η μεταποίηση αρχίζει να αισθάνεται το βάρος της ανόδου των τιμών της ενέργειας και τα σημεία συμφόρησης στην προμήθεια πρώτων υλών. Ο Ντράγκι εκτίμησε την επιφυλακτικότητα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το σημείο καμπής θα έρθει.
Η Κίνα επιβραδύνει και σέρνει τον κόσμο
Την ίδια ώρα, οι κινεζικές εξαγωγές και εισαγωγές δυσκολεύτηκαν τον Απρίλιο καθώς η επιδείνωση των εστιών Covid μείωσε τη ζήτηση, υπονόμευσε την παραγωγή και διέκοψε τα logistics στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Ολόκληρο το παγκόσμιο εμπορικό δίκτυο επηρεάζεται από τη διακοπή των δραστηριοτήτων στη Σαγκάη και σε άλλες πόλεις ζωτικής σημασίας για τις αλυσίδες εφοδιασμού. Η πρόβλεψη είναι για ακόμη υψηλότερες τιμές παγκοσμίως.
Σε αναδυόμενες οικονομίες επίσης, η κατάσταση δυσκολεύει: Στη Μαλαισία, η κεντρική τράπεζα αύξησε απροσδόκητα το βασικό της επιτόκιο σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τις πιέσεις στις τιμές, ενώ οι αρχές της Αργεντινής αύξησαν το κόστος δανεισμού για πέμπτη φορά εφέτος.
Οι κεντρικές τράπεζες της Λατινικής Αμερικής είναι πιθανό να επεκτείνουν τις στρατηγικές τους για νομισματική σύσφιξη περισσότερο από το αναμενόμενο μετά την αύξηση του πληθωρισμού τον Απρίλιο, που συνοδεύτηκε με μεγάλες αυξήσεις στο κόστος των τροφίμων και των καυσίμων.
