Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Μία ημέρα μετά τη διακοπή του ρωσικού φυσικού αερίου στην Πολωνία και τη Βουλγαρία, ο Πούτιν προειδοποιεί ότι θα ακολουθήσουν και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που θα αρνηθούν να πληρώσουν σε ρούβλια. Σπέρνοντας το μικρόβιο της διάσπασης στην ΕΕ, η Gazprom υποστηρίζει ότι 10 εταιρείες από κράτη μέλη πληρώνουν ήδη σε ρούβλια για το ρωσικό αέριο. Μήπως, η Μόσχα μπλοφάρει, με δεδομένο το κόστος των κυρώσεων και του πολέμου στην Ουκρανία; Μπορεί η Ρωσία να εγκαταλείψει τα 800 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα που πληρώνουν άλλες ευρωπαϊκές χώρες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο;
Στο ενεργειακό «πόκερ» που παίζεται όμως πλέον στην Ευρώπη, κάποιοι άλλοι κινδυνεύουν με ενεργειακή χρεοκοπία και πολιτικό χάος. Μια ματιά στα παρασκήνια του «παιχνιδιού», δείχνει ότι η ανακοίνωση της Gazprom προκάλεσε αναταραχή στις Βρυξέλλες. Το Bloomberg «κάρφωσε» την ιταλική ENI ότι ήδη πληρώνει σε ρούβλια. Σύμφωνα με άλλες πηγές, το ίδιο κάνουν γερμανικές και αυστριακές εταιρείες. Στην έδρα της Κομισιόν έχει προκληθεί αναταραχή , καθώς ουδείς γνώριζε για την «προδοσία» από ορισμένα κράτη μέλη. Μόλις χθες η Επιτροπή, εντός της οποίας υπάρχουν αμφιβολίες, διχασμοί και αντιθέσεις που τροφοδοτούνται από χώρες όπως η Ολλανδία, η Γερμανία και η Ουγγαρία, αναγκάστηκε να αναβάλει οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με τον πιθανό αποκλεισμό του ρωσικού πετρελαίου
Πώς θα απαντήσουν οι Ευρωπαίοι υπουργοί Ενέργειας στην κρίσιμη συνεδρίαση της προσεχούς Δευτέρας,στις Βρυξέλλες; Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υποσχέθηκε ότι η Ευρώπη δεν θα υποκύψει στον «εκβιασμό από τη Μόσχα» και ότι «η απάντηση θα είναι άμεση, ενωμένη και συντονισμένη».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο «ζητεί άμεσο πανευρωπαϊκό εμπάργκο στις ελεγχόμενες από το Κρεμλίνο προμήθειες ενέργειας», έγραψε στο twitter, η πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα. Μπορεί όντως η ΕΕ να προχωρήσει σε ένα εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο;. «Εμπάργκο σημαίνει δελτίο στην κατανάλωση – λέει ο Νταβίντε Ταμπαρέλι , πρόεδρος της Nomisma Energia.
Τρομακτικά σενάρια
Στη Γερμανία, «η βιομηχανία τρέμει για το ενδεχόμενο μιας ξαφνικής διακοπής του ρωσικού φυσικού αερίου», γράφει η Handelsblatt. Τρομακτικά σενάρια προέρχονται επίσης από τον ισχυρό γερμανικό όμιλο χημικών BASF: Ο διευθύνων σύμβουλος Μάρτιν Μπρουντερμίλερ προειδοποιεί ότι η ευημερία θα καταστραφεί εάν η Γερμανία σταματήσει να εισάγει φυσικό αέριο από τη Ρωσία για να σταματήσει να χρηματοδοτεί τον πόλεμο του Βλαντιμίρ Πούτιν. Το 56% των Γερμανών, λέει όχι στο μποϊκοτάζ ρωσικού φυσικού αερίου.Στην πραγματικότητα, η Γερμανία εξαρτάται από το ρωσικό αέριο – και δεν θα μπορέσει να απαλλαγεί από αυτό σύντομα.
Η Πολωνία πάντως είναι σε καλύτερη κατάσταση, καθώς είχε ανακοινώσει από το 2020 τη μη ανανέωση της σύμβασης με την Gazprom που λήγει στα τέλη του 2022. Επιπλέον, η κατασκευή του Baltic Pipe, ενός αγωγού φυσικού αερίου που συνδέεται με τα κοιτάσματα της Νορβηγίας, αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Οκτώβριο, γεγονός που θα επιτρέψει στη Βαρσοβία να αντικαταστήσει τις προμήθειες φυσικού αερίου κατά 60 % από τον ρωσικό αγωγό Yamal. Οι εισαγωγές και οι προμήθειες LNG που προέρχονται από έναν νέο αγωγό που συνδέεται με τη Λιθουανία θα συμβάλουν επίσης στην αποφυγή ελλείψεων ενέργειας στη Βαρσοβία.
Την ίδια ώρα, «η Γαλλία ετοιμάζει επειγόντως το σχέδιό της για τις Βρυξέλλες, που αφορά την επέκταση της πυρηνικής ενέργειας», γράφει η la Tribune. «Μετά την ανακοίνωση του Εμανουέλ Μακρόν τον περασμένο Φεβρουάριο ότι θα ξεκινήσει την κατασκευή έξι πυρηνικών αντιδραστήρων από το 2035 ως το 2042 και εναλλακτικά, άλλων οκτώ σε δεύτερο στάδιο,η Γαλλία θα ξεκινήσει σύντομα διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη χρηματοδότηση του σχεδίου πυρηνικής ανάκαμψης και τη μεταρρύθμιση της«EDF» (γαλλικής ΔΕΗ) ,που θα περιλαμβάνει κρατικοποίηση ή μαζική στήριξη από το κράτος». Οι ανάγκες είναι κολοσσιαίες αφού μόνο για το πρώτο μέρος του προγράμματος, ο λογαριασμός θα πρέπει να ανέλθει σε τουλάχιστον 50 δισ. Ευρώ.
Περιορισμένες εναλλακτικές
Οι εναλλακτικές πηγές στο ρωσικό φυσικό αέριο είναι άλλωστε πολύ περιορισμένες, τουλάχιστον άμεσα. «Η εστίαση στο φυσικό αέριο από την Αφρική δεν είναι ρεαλιστική, τουλάχιστον για το επόμενο φθινόπωρο-χειμώνα, γιατί για να έχεις αυτό το φυσικό αέριο χρειάζεσαι χρόνο και επενδύσεις», γράφει ιταλική εφημερίδα Il Giornalle. Από την Αλγερία έως τη Μοζαμβίκη, οι χώρες του ευρωπαικού νότου έχουν ξεκινήσει ήδη έναν αγώνα δρόμου για την εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών στο ρωσικό φυσικό αέριο. «Μόνο που δεν είναι ρεαλιστικό να επικεντρωθούμε σε αυτούς τους πόρους μέχρι το επόμενο φθινόπωρο-χειμώνα, που θα είναι η πραγματική κρίσιμη περίοδος», λένε Ευρωπαίοι ειδικοί στη «Ναυτεμπορική». «Αυτές οι λύσεις δεν χρειάζονται ένα, δύο ή τρία χρόνια, αλλά τουλάχιστον τέσσερα ή πέντε χρόνια», τονίζουν οι ίδιες πηγές. «Στην Αλγερία, από την οποία οι χώρες του Νότου καλύπτουν σημαντικό μέρος των αναγκών τους σε φυσικό αέριο, δεν έχουν γίνει επενδύσεις στην έρευνα εδώ και 30 χρόνια. Πρέπει να αναζητηθούν νέα πεδία και αυτή δεν είναι μια εύκολη λειτουργία. Πρέπει να ερευνηθούν με υπερήχους χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα ερήμου και χρειάζονται μήνες. Στη συνέχεια, οι υπέρηχοι πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία και χρειάζεται περισσότερος χρόνος. Το ενδεχόμενο επίσης να μεταφερθεί στην ΕΕ φυσικό αέριο από την Αγκόλα, το Κονγκό ή τη Μοζαμβίκη, απαιτεί πολύπλοκες και πολύ ακριβές υποδομές, που χρειάζονται χρόνια.»
«Ενεργειακό σοκ»
Ένα εμπάργκο στο ρωσικό φυσικό αέριο θα σημάνει ακόμη και δελτίο αερίου σε μεγάλες βιομηχανίες στην Ιταλία, οι οποίες επομένως θα αναγκαστούν να κλείσουν.Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής δεν θα μπορούσαν πλέον να παράγουν την ηλεκτρική ενέργεια που χρειάζονται οι οικογένειες και οι επιχειρήσεις», σημειώνει η ιταλική εφημερίδα.
Θα μπορούσε το LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ να είναι μια βιώσιμη εναλλακτική λύση; «Στις ΗΠΑ μία μεγαβατώρα κοστίζει 15 ευρώ και με την υγροποίηση φτάνει πάνω από 20 ευρώ. Οταν φτάσει και μπει το LNG στο δίκτυο και γίνει κανονικό αέριο, η τιμή αγοράς θα προσεγγίζει τα 100 ευρώ.Και για τις αμερικανικές εταιρείες, αυτό είναι ένα μεγάλο κέρδος», τονίζουν οι ίδιες πηγές στην «Ν», κάνοντας λόγο για «ενεργειακό σοκ.
Η λύση θα ήταν – αργά ή γρήγορα – η Ρωσία να επιστρέψει στην Ευρώπη με το φυσικό της αέριο. Αλλά όσο ο Πούτιν συνεχίζει τον πόλεμο, η κατάσταση θα επιδεινώνεται. Και αυτό είναι μια τραγωδία, ακόμη και για την ίδια τη Ρωσία, η οποία δεν μπορεί να μην εξάγει το φυσικό της αέριο στην Ευρώπη. Οσο κι αν κάνει λόγο για στροφή στην Ασία.
