Από την έντυπη έκδοση
Της Δανάης Αλεξάκη
[email protected]
Δυσβάσταχτο είναι ήδη το 2022 για τα ευάλωτα νοικοκυριά, καθώς οι επιπτώσεις της ακρίβειας στα φτωχότερα τμήματα του πληθυσμού λαμβάνουν πλέον τρομακτικές διαστάσεις.
Το έντονο πληθωριστικό κύμα, που εξακολουθεί να βαίνει αυξανόμενο τουλάχιστον όσο διαρκούν οι συνθήκες πολέμου στην Ουκρανία, έχει ήδη χτυπήσει ασύλληπτα τα ευάλωτα νοικοκυριά, στα οποία δεν περιλαμβάνονται μονάχα οι άνεργοι, αλλά και οι χαμηλοσυνταξιούχοι, οι μερικώς απασχολούμενοι και οι αμειβόμενοι με τον κατώτατο μισθό.
Το νέο ρεκόρ 27 ετών, στο 8,9%, που «κατέκτησε» ο πληθωρισμός τον Μάρτιο διατηρεί ανοιχτή την πληγή των οικονομικά αδύναμων ομάδων πληθυσμού, οι οποίες αιμορραγούν για να καλύψουν βασικές ανάγκες, όπως το κόστος διατροφής και της στέγασης.
Με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η επιτάχυνση του πληθωρισμού τον φετινό Μάρτιο στο 8,9% προέκυψε, μεταξύ άλλων, από την αύξηση 8,1% που κατέγραψε ο δείκτης στην ομάδα «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά», εξέλιξη που αποδίδεται στις έντονες ανατιμήσεις σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, νωπά φρούτα, λαχανικά (γενικά), ζάχαρη – σοκολάτες – γλυκά – παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ, μεταλλικό νερό – αναψυκτικά – χυμούς φρούτων, ήτοι στα βασικά προϊόντα που συνθέτουν το καλάθι της νοικοκυράς.
Ταυτόχρονα, κατά 29,9% εκτινάχθηκε το κόστος στέγασης, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ενοίκια κατοικιών, είδη επισκευής και συντήρησης κατοικίας, ηλεκτρισμό, φυσικό αέριο και πετρέλαιο θέρμανσης.
Το βάρος που μεταφέρουν αυτοί οι δείκτες στον οικογενειακό προϋπολογισμό διαφέρει ανάλογα με την εισοδηματική δυναμική του εκάστοτε νοικοκυριού, με τους ασθενέστερους οικονομικά να επηρεάζονται πολύ πιο άμεσα και έντονα από τη συγκυρία της ακρίβειας σε σχέση με τις ομάδες με υψηλότερα εισοδήματα.
Με βάση τα στοιχεία της τελευταίας Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής που αφορά το 2020, έτος που χαρακτηρίστηκε από το ξέσπασμα της πανδημίας, το μερίδιο της μέσης δαπάνης για είδη διατροφής και μη οινοπνευματώδη ποτά και στέγαση των νοικοκυριών του φτωχότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 58,2% των συνολικών δαπανών, ενώ το αντίστοιχο μερίδιο του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ανέρχεται στο 29%.
Μόνο οι αγορές ειδών διατροφής και μη οινοπνευματωδών ποτών αποτελούν το 35,9% των συνολικών μηνιαίων δαπανών για τα φτωχότερα νοικοκυριά, όταν για τα πιο ευκατάστατα νοικοκυριά το αντίστοιχο ποσοστό είναι 22,2%.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2020 η απόλυτη φτωχοποίηση απειλεί πάνω από το 15% του πληθυσμού, με τη μέση μηνιαία ισοδύναμη δαπάνη (αγορές, τρέχουσες τιμές) για αγαθά και υπηρεσίες για τον φτωχό πληθυσμό να διαμορφώνεται σε 304 ευρώ, και σε 877 ευρώ στον μη φτωχό πληθυσμό, με τις επιδόσεις αυτές να καταγράφονται με αρνητικό πληθωρισμό 2,3%.
Εάν το 2020 στα ευάλωτα νοικοκυριά σχεδόν το 60% των δαπανών αφορούσε τη στέγαση και τη διατροφή, φέτος το ποσοστό αυτό αναμένεται να είναι αισθητά διευρυμένο και σε αρκετές περιπτώσεις τελικά το εισόδημα να μην καταφέρει να καλύψει τις βασικές ανάγκες.
Το δυστύχημα είναι ότι δεν διαφαίνονται σημάδια αποκλιμάκωσης και ήδη οι τεχνοκράτες εκτιμούν ότι έχουμε μπροστά μας δύο πολύ δύσκολες χρονιές, καταρρίπτοντας και τα όποια ψήγματα αισιοδοξίας για την πορεία του 2023.
Δυσοίωνα μηνύματα
Στο εγγύς μέλλον τα μηνύματα για τις «επιδόσεις» των οικονομικών δεικτών για τον Απρίλιο κάθε άλλο παρά ευοίωνα είναι. Ο Απρίλιος είναι ο μήνας των Παθών, χωρίς ωστόσο να επέλθει η Ανάσταση στα νοικοκυριά και κατ’ επέκταση ούτε στην αγορά. Ήδη, οι εκτιμήσεις του εμπορικού κόσμου βλέπουν τον γενικό πληθωρισμό να «φλερτάρει» ανοιχτά με διψήφιο ποσοστό, εξοντώνοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και τις αντοχές της λιανικής και της εστίασης.
Μολονότι η εικόνα των τζίρων στα σούπερ μάρκετ διατηρεί ακόμα θετικό πρόσημο, με την αύξηση να υπολογίζεται στο 3%-4%, είναι απόρροια αποκλειστικά της αύξησης του τιμαρίθμου, καθώς οι όγκοι των πωλήσεων βαίνουν μειούμενοι στην πλειονότητα των κωδικών. Η κατανάλωση κατά την εορταστική περίοδο του Πάσχα προβλέπεται ιδιαίτερα φειδωλή, με το καλάθι της νοικοκυράς να το γεμίζουν μονάχα οι κωδικοί που τελούν σε προσφορά. Την ίδια ώρα, μια νέα αύξηση τιμών αναμένεται να χτυπήσει τα ράφια των σούπερ μάρκετ μετά το Πάσχα, καθώς τώρα ξεκινούν να διαφαίνονται οι πρώτες επιπτώσεις του πολέμου στους καταλόγους της χονδρικής.
Μέσα στη λαίλαπα της ακρίβειας, της ανησυχίας και της απογοήτευσης, το κυβερνητικό επιτελείο καλείται να ανασύρει από τη φαρέτρα σειρά αντισταθμιστικών μέτρων προκειμένου να στηρίξει ουσιαστικά νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Υπό διαρκή πίεση η αγορά
Στο πεδίο της εστίασης η κατάσταση είναι δραματική, καθώς ο κλάδος παραμένει για τρίτη χρονιά στο μάτι του κυκλώνα και πλέον το ενεργειακό κόστος ξεπερνά δύο ή κάποιες φορές και τρεις φορές αυτό του ενοικίου, ενώ οι ανατιμήσεις σε βασικά προϊόντα διατροφής «καίνε» τους τιμοκαταλόγους χονδρικής, με την επιλογή της μετακύλισης των αυξήσεων στις τελικές τιμές να είναι μονόδρομος, αλλά και αδιέξοδο συνάμα. Στο πεδίο της ένδυσης-υπόδησης και λοιπών λιανικών πωλήσεων η πορεία των εσόδων διατηρεί από την αρχή του χρόνου αρνητικό ρυθμό, που προσεγγίζει το 40% μηνιαίως. Οι καταστηματάρχες αλλάζουν τις βιτρίνες, ωστόσο η άνοιξη δεν έχει έρθει στα ταμεία. Η κίνηση στα καταστήματα έχει περιοριστεί στο Σαββατοκύριακο, με αποτέλεσμα οι δύο μέρες να μην αρκούν για να καλυφθούν τα λειτουργικά κόστη. Πλέον, η αγορά στρέφει τις ελπίδες της αποκλειστικά στην τουριστική περίοδο του καλοκαιριού, ωστόσο όσο διατηρείται ο πόλεμος επί ουκρανικού εδάφους, τόσο περιορίζονται οι προσδοκίες για ενισχυμένο ρεύμα επισκεπτών.
