Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ισως να μην έχουμε δώσει την απαραίτητη προσοχή, αλλά ολόκληρος ο κόσμος βυθίζεται σε μια γιγαντιαία αντιπαράθεση, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο πλανήτης βιώνει τις ολέθριες συνέπειες ενός πραγματικού πολέμου, χωρίς αυτός να έχει εκδηλωθεί με τη βία της στρατιωτικής σύγκρουσης. Προς το παρόν, βέβαια…
Μετά την επίθεση στην Ουκρανία, δημιουργείται μια νέα κατάσταση ασφαλείας. Η Φινλανδία δηλώνει ότι θέλει να ενταχτεί στο ΝΑΤΟ. Πολιτικοί κύκλοι στην Ελβετία ζητούν επίσης «ισχυρότερους δεσμούς με το ΝΑΤΟ» και ζητούν να αγοράσει η χώρα αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-35, με ταχεία διαδικασία. Αλλά και στη μακρινή Ιαπωνία,ο υπουργός Άμυνας της Ιαπωνίας Νομπούο Κίσι ανακοίνωσε ότι θα επιδιώξει μια «δραματική» αύξηση στον αμυντικό προϋπολογισμό για το 2023 για να αντιμετωπίσει τις προσπάθειες επέκτασης της Κίνας και το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων της Βόρειας Κορέας.
Το Τόκιο λέει ότι πρέπει να ακολουθήσει το εξοπλιστικό παράδειγμα του Βερολίνου και να αυξήσει τις αμυντικές δαπάνες της Ιαπωνίας στο 2% του ΑΕΠ. Αυτό θα αντιστοιχούσε σε διπλασιασμό του αμυντικού προϋπολογισμού της Ιαπωνίας. Ο Κουνίχικο Μιγιάκε, διευθυντής στο Canon Institute for Global Studies (CIGS), λέει ότι οι προκλήσεις στην Ανατολική Ασία είναι μεγαλύτερες από ό,τι στην Ευρώπη. «Η Γερμανία έχει μόνο μια αυτοκρατορική δύναμη για να ανησυχεί. Αντίθετα, η Ιαπωνία έχει δύο γειτονικές δυνάμεις- την Κίνα στα δυτικά και νότια, και τη Ρωσία, η οποία ελέγχει τις Κουρίλες νήσους, στα βόρεια».
Πολλές κυβερνήσεις σε όλον τον κόσμο, υιοθετούν μάλιστα μια «πολεμική προσέγγιση» στους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου. Και οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία, είναι μόνο η αρχή. Οι τεράστιες ελλείψεις στον ενεργειακό εφοδιασμό, στα σιτηρά, σε σημαντικές πρώτες ύλες, όπως το αέριο νέο και το παλλάδιο, ακόμη και το αλουμίνιο, οδηγεί στον επαναπροσανατολισμό της πολιτικής εφοδιασμού: Με στόχο την ασφάλεια και όχι την εξοικονόμηση πόρων. Και όλα αυτά στην «πλάτη» ενός συστήματος που έχει πληγεί από τα μέτρα για τον COVID.
Τα θύματα του πολέμου
Αναμφίβολα, η Ουκρανία είναι το πρώτο θύμα της ρωσικής εισβολής: Εκτός από τους χιλιάδες νεκρούς, 44 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ουκρανία θα πρέπει να ανοικοδομήσουν μια κατεστραμμένη χώρα και είναι πιθανό να χάσουν την πρόσβαση σε πολύτιμες πρώτες ύλες. Ολόκληρος ο κόσμος θα υποφέρει επίσης ακόμη περισσότερο, από τις αυξήσεις των τιμών της βενζίνης, του φυσικού αερίου, του πετρελαίου θέρμανσης και των βασικών ειδών διατροφής. Η απότομη αύξηση των τιμών του σιταριού, του καλαμποκιού και των λιπασμάτων θα οδηγήσει σε περισσότερη πείνα, πολιτικές αναταραχές και περισσότερους πρόσφυγες. Την ίδια ώρα, αντί να συγκεντρώνονται πόροι για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, δίνονται δισεκατομμύρια για τον πόλεμο και τον επανεξοπλισμό. Για την καταστροφή δηλαδή, αντί για ανάκαμψη. Αλλά και οι κεντρικές τράπεζες FED και ΕΚΤ αναγκάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια, για να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό. Αυτό αυξάνει τα προβλήματα στις υπερχρεωμένες χώρες με απρόβλεπτες πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες.
Ο διάσημος καθηγητής Γκρεγκ Κένεντι, στο Τμήμα Αμυντικών Σπουδών του περίφημου King’s College,στο Λονδίνο ,λέει ότι όσοι βλέπουν με τρόμο τον κίνδυνο εξάπλωσης του πολέμου από την Ουκρανία στην ευρύτερη Ευρώπη και την πιθανή έκρηξη ενός Τρίτου Παγκόσμιου Πολέμου, δεν αντιλαμβάνονται την ουσία της φύσης του σύγχρονου πολέμου,στην εποχή της παγκοσμιοποίησης: «Ο πόλεμος έχει ήδη ξεσπάσει στον κόσμο από την άποψη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος».
Στην αναμέτρηση αυτή, η χρήση, μόνο όπλων οικονομικού πολέμου, αντί για στρατιωτική δύναμη, δεν σημαίνει ότι θα προκαλέσει λιγότερα θύματα. Ούτε έναν πιο περιορισμένο πόλεμο. Ανεξάρτητα από το αν θα επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία, οι αναταράξεις στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα δεν θα σταματήσουν. Το τζίνι έχει βγει από το μπουκάλι!
Ένα «οικονομικό ΝΑΤΟ»
Οι επικείμενες ελλείψεις, ιδιαίτερα σε σιτηρά και άλλα είδη διατροφής, θα δημιουργήσουν σημαντικές κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές καθώς η εποχή των φθηνών τροφίμων τελειώνει. Οι περιορισμοί του των προμηθειών, μπορεί να ήταν θαμμένοι στο μακρινό μας παρελθόν. Ισως, στις σκοτεινές εποχές του Πρώτου και του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Αλλά για όσους έχουν μελετήσει τη φύση του Οικονομικού Πολέμου, η μελλοντική «ειρήνη» θα συνοδεύεται με αύξηση του κόστους σε θέματα ασφάλειας. Για παράδειγμα, πώς θα αντιμετωπίσει η Δύση την Κίνα στη διάρκεια της «ειρήνης», αν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιθυμούν να κλιμακώσουν τον ήδη συνεχιζόμενο οικονομικό Ψυχρό Πόλεμό τους με το Πεκίνο; `Η αν η Κίνα, συνεχίσει την επεκτατική οικονομική της πολιτική;
Ειδικοί και πολιτικοί στη Δύση συζητούν ήδη για έναν νέο διεθνή οργανισμό, που θα μπορεί να συνδυάζει τα οικονομικά και δημοσιονομικά θέματα με την ασφάλεια, με πιο ολοκληρωμένο τρόπο, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ένα είδος «οικονομικού ΝΑΤΟ», λέει ο καθηγητής Κένεντι και προσθέτει: «Μόνο αν η στρατηγική σκέψη της Δύσης καταλάβει ότι βρισκόμαστε σε έναν οικονομικό Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μπορεί να βρεθούν οι κατάλληλες ενέργειες και λύσεις, με συνεκτικό τρόπο».
Αλλωστε, ανεξάρτητα από την έκβαση του πολέμου στην Ουκρανία, η νέα «ειρήνη» δεν θα βάζει τέλος στις επιπτώσεις του πολέμου. Οι βαθμοί οικονομικής αστάθειας θα μεγαλώνουν. Ελπίζοντας να μην υπάρξουν το καλοκαίρι ξηρασίες, πλημμύρες ή άλλες κλιματικές καταστροφές όπως αυτές που συνέβησαν πέρυσι. Διαφορετικά τα πράγματα θα γίνουν πολύ, πολύ χειρότερα, μέχρι το φθινόπωρο.
