Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Τέσσερις βασικές αλλαγές θα περιέχει ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός του 2022, τα αποκαλυπτήρια του οποίου γίνονται μέσα στον Απρίλιο, ως «κομμάτι» του πολυετούς προϋπολογισμού της χώρας που θα κατατεθεί στην Ε.Ε.
Μειώνεται ο στόχος της ανάπτυξης, εκτοξεύεται η πρόβλεψη του πληθωρισμού, «φουσκώνει» το πρωτογενές έλλειμμα και βελτιώνεται η αναλογία του χρέους ως προς το ΑΕΠ.
Με την πρώτη κοστολόγηση των αυξημένων αναγκών για δημόσιες δαπάνες, προκειμένου να καλυφθεί μέρος από το κόστος που προκαλεί η ενεργειακή κρίση (στα 2 δισ. ευρώ), αλλά και με την ανακοίνωση εκρηκτικού πληθωρισμού και για τον Μάρτιο, αρχίζει να οριστικοποιείται ο επικαιροποιημένος προϋπολογισμός του τρέχοντος έτος. Ένας προϋπολογισμός ο οποίος αναμένεται να αποκαλυφθεί μέχρι το τέλος του μήνα, ως «κομμάτι» του πολυετούς προϋπολογισμού της χώρας που θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το βασικό του χαρακτηριστικό θα είναι και πάλι η απόλυτη αβεβαιότητα όσον αφορά τη δυνατότητα εκπλήρωσης των επικαιροποιημένων στόχων, καθώς τα δεδομένα αλλάζουν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Έτσι, ενώ με τροπολογία που αναμένεται μέσα στην εβδομάδα θα προστεθούν άλλα 2 δισ. ευρώ στο σκέλος των δαπανών, ουδείς στο οικονομικό επιτελείο αποκλείει το ενδεχόμενο να απαιτηθούν και άλλες παρεμβάσεις, κάτι που φυσικά θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του πολέμου, αλλά και από το «μπρα ντε φερ» Ρωσίας-Ευρώπης για την προμήθεια του φυσικού αερίου. Προς το παρόν, οι τέσσερις βασικές αλλαγές που θα δρομολογηθούν θα είναι οι εξής:
1 Η αύξηση του πρωτογενούς ελλείμματος από το 1,4% που είχε προβλεφθεί, στην περιοχή του 3%. Τα 2 δισ. ευρώ των δαπανών που θα προστεθούν με την τροπολογία που θα κατατεθεί στη Βουλή δεν θα περάσουν εξ ολοκλήρου στην πρόβλεψη του ελλείμματος σε αυτή τη φάση, καθώς η χρονιά έχει ξεκινήσει με υπεραπόδοση στο σκέλος των εσόδων. Ωστόσο, η εκτίμηση που γίνεται είναι ότι το πρωτογενές έλλειμμα δύσκολα θα συγκρατηθεί κάτω από τα 5-5,5 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του χρόνου, καθώς βρισκόμαστε ήδη στον Απρίλιο χωρίς να υπάρχει φως στο τούνελ όσον αφορά την ενεργειακή κρίση. Η προσαύξηση των 2 δισ. ευρώ στο σκέλος των δαπανών αφήνει δημοσιονομικό περιθώριο για πρόσθετα μέτρα στήριξης, αλλά όχι πάνω από 500 εκατ. ευρώ. Αυτά τα κεφάλαια, με δεδομένα τα επίπεδα τιμών ενέργειας, μπορούν να «εξανεμιστούν» ακόμη και σε έναν μήνα.
2 Στον στόχο της ανάπτυξης αναμένεται να «κατέβουμε» τουλάχιστον κατά μία μονάδα σε αυτή τη φάση, δηλαδή από το 4,5% (πραγματική ανάπτυξη) στο 3%-3,5%. Προς το παρόν, θα «ποσοτικοποιηθούν» οι συνέπειες από την έκρηξη του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο λόγω καυσίμων, το οποίο μόνο στα καύσιμα έχει ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ ανά μήνα. Για το 2022 το έλλειμμα στο ισοζύγιο καυσίμων είναι πιθανό να ξεπεράσει τα 10 δισ. ευρώ, κάτι που προφανώς θα εξαρτηθεί από την πορεία των τιμών της ενέργειας.
3 Στο μέτωπο του πληθωρισμού, η αναθεωρημένη εκτίμηση από το… 1% για ολόκληρο το 2022 θα αυξηθεί στο 5%-7% για το σύνολο της χρονιάς. Ήδη ο μέσος όρος του πρώτου τριμήνου είναι εξαιρετικά υψηλός, ειδικά μετά την εκτόξευση του εναρμονισμένου δείκτη στο 8% για τον Μάρτιο (με προοπτική ο δείκτης τιμών καταναλωτή να αυξηθεί στο 9% για τον Μάρτιο και προς το 10% για τον Απρίλιο).
4 Η αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ αναμένεται να βελτιωθεί και να μειωθεί κάτω από το 190%, από 192% που είναι η πρόβλεψη για φέτος. Ο λόγος είναι ότι στο κλάσμα θα ληφθεί υπόψη η ονομαστική μεταβολή του ΑΕΠ και όχι η πραγματική. Η ονομαστική μεταβολή του ΑΕΠ για το 2022 θα είναι μεγαλύτερη σε σχέση με το τι υπολογιζόταν, καθώς το «άθροισμα» πραγματικής ανάπτυξης και πληθωρισμού με τα νέα δεδομένα θα είναι μεγαλύτερο σε σχέση με το τι προϋπολογιζόταν. Το ύψος του χρέους αναμένεται να κλείσει στα 356-358 δισ. ευρώ, ανάλογα με την εξέλιξη του πρωτογενούς ελλείμματος.
Στο «τραπέζι» η μείωση του ΦΠΑ, με πολλές ενστάσεις
Μπορεί η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα να παραμένει στο «τραπέζι» ως εναλλακτική για τη στήριξη των νοικοκυριών, ωστόσο πολλά είναι τα μέλη του οικονομικού επιτελείου που δεν προκρίνουν το συγκεκριμένο μέτρο. Αντίθετα, εφόσον βρεθεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, εκτιμούν ότι το βάρος θα πρέπει να πέσει στην περαιτέρω ενίσχυση των νοικοκυριών για να αντιμετωπίσουν τους υψηλούς λογαριασμούς ρεύματος. Η αυξημένη επιδότηση που εγκρίθηκε για τις καταναλώσεις του Μαρτίου (72 ευρώ ανά μήνα) είναι πιθανό να παραταθεί, ενώ εξετάζονται και πιο στοχευμένες παρεμβάσεις με κριτήρια για τα φτωχότερα νοικοκυριά, προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος αύξησης των απλήρωτων λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος. Επίσης, μετά τις σχετικές αναφορές και του πρωθυπουργού, στο «καλάθι» των πιθανών παρεμβάσεων μπαίνει και η ενίσχυση όσων πληρώνουν ενοίκιο για την κύρια κατοικία τους.
Η μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα είναι δαπανηρό μέτρο από δημοσιονομικής άποψης, καθώς στις κατηγορίες που ήδη παρατηρούνται μεγάλες ανατιμήσεις, ο τζίρος είναι πολύ μεγάλος. Επίσης, το πρόβλημα είναι ότι δεν διασφαλίζεται ότι η «θυσία» του δημοσιονομικού χώρου θα οδηγήσει και σε συγκράτηση των τιμών. Ούτως ή άλλως, το οικονομικό επιτελείο χρειάζεται να βρει επιπλέον 250 εκατ. ευρώ για να παρατείνει τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ στον σερβιριζόμενο καφέ και στις μεταφορές. Ειδικά στις μεταφορές, η ανάγκη είναι επιτακτική, καθώς αύξηση του ΦΠΑ και υψηλές τιμές πετρελαίου θα οδηγούσαν σε εκτόξευση των εισιτηρίων.
Στον προϋπολογισμό πρέπει να βρεθούν εφεδρείες για να διασφαλιστεί η επιδότηση των νοικοκυριών για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος «για όσο χρειαστεί». Οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκτοξεύσει τις τιμές για τα «σταθερά» τιμολόγια (αυτά στα οποία δεν εφαρμόζεται η ρήτρα αναπροσαρμογής), οπότε η απόσυρση της κρατικής στήριξης σε αυτή τη φάση θα οδηγούσε σε απίστευτες επιβαρύνσεις για τα νοικοκυριά.
