Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Ανατρεπτικό, σαρωτικό, σκληρό. Το πρώτο τρίμηνο του 2022 έφερε στην Ευρώπη και τον κόσμο τη φρίκη του πολέμου, το μεγαλύτερο ενεργειακό σοκ από το 1972, φόβους για μία επισιτιστική κρίση. Άνοιξε νέες πληγές στις οικονομίες και τρύπες στους προϋπολογισμούς κρατών, επιχειρήσεων, νοικοκυριών. Οι πάντες, από τους υπευθύνους για τη χάραξη της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, έως τον φούρνο της γειτονιάς είχαν το βλέμμα στραμμένο στα χρηματιστήρια και στο ανεξέλεκγτο ράλι των διεθνών τιμών. Ο πληθωρισμός σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο σκαρφάλωσε σε επίπεδα, που είχαμε να συναντήσουμε εδώ και περίπου 40 χρόνια. Ας δούμε λοιπόν πιο αναλυτικά ποιες ήταν οι ανατιμήσεις εκείνες που μας «έκαψαν».
Η έκρηξη των τιμών ενέργειας
Το φυσικό αέριο ήταν αναμφίβολα ο μεγάλος αρνητικός πρωταγωνιστής. Η τιμή του έχοντας ήδη καταγράψει εκρηκτικές ανατιμήσεις από τα τέλη του 2021, αυξήθηκε περαιτέρω κατά 51,3% στις διεθνείς αγορές. Το πετρέλαιο (μπρεντ και αμερικανικό αργό) είδε την τιμή του να σκαρφαλώνει 33% και τα πράγματα θα ήταν ακόμη χειρότερα, εάν την τελευταία ημέρα του τριμήνου δεν έκανε βουτιά χάρη στην απόφαση των ΗΠΑ να αποδεσμεύσουν ποσότητες – ρεκόρ από τα στρατηγικά τους αποθέματα.
Το πετρέλαιο θέρμανσης ακρίβυνε στις διεθνείς αγορές κατά 44,5% και τα προθεσμιακά συμβόλαια της αμόλυβδης κατά 41,6%. Οι τιμές της βενζίνης κατέγραψαν νέο ιστορικό ρεκόρ για τους καταναλωτές τόσο σε Ευρώπη όσο και ΗΠΑ.
Φωτιά σε σιτηρά και μέταλλα
Οι ανατιμήσεις – φωτιά στην ενέργεια παρέσυραν το κόστος και άλλων εμπορευμάτων. Έτσι το σιτάρι έχει ενισχυθεί 31% από τις αρχές του έτους και κινείται στα υψηλότερα επίπεδα από το 2010. Παρόμοια η πορεία για το καλαμπόκι με άνοδο 26%. Και τούτο βεβεβαίως δεν εκπλήσσει από τη στιγμή που Ρωσία και Ουκρανία είναι εκ των μεγαλύτερων παραγωγών σιτηρών παγκοσμίως. Περίπου 20% έχει ανατιμηθεί και το βαμβάκι που επηρεάζει άμεσα τη βιομηχανία ένδυσης και όχι μόνο.
Οι βιομηχανίες ανά τον κόσμο έρχονται αντιμέτωπες με ραγδαίες ανατιμήσεις και σε βασικά μέταλλα. Το κόστος του νικελίου αυξήθηκε 53,7% σε ένα τρίμηνο, του αλουμινίου κατά 24%, του ψευδαργύρου κατά 14% και του χαλκού κατά 6,4%. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις είδαμε τις τιμές να σκαρφαλώνουν σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα, αφού το ράλι είχε αρχίσει από την προηγούμενη χρονιά, εν μέσω αυξημένης ζήτησης, καθώς οι οικονομίες έβγαιναν από τα lockdοwn της Covid-19 και πατούσαν το κουμπί της επακκίνησης, αλλά τα προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού παρέμεναν αξύτατα.
Η εικόνα στο ράφι για τα ελληνικά νοικοκυριά
Τον Ιανουάριο ο πληθωρισμός στην Ελλάδα σκαρφάλωσε στο 6,2%. Οι καταναλωτές είδαν το κόστος του φυσικού αερίου να είναι αυξημένο κατά 154,8% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2021, του ηλεκτρισμού κατά 56,7% και του πετρελαίου θέρμανσης κατά 36%. Πλήρωσαν καύσιμα και λιπαντικά αυξημένα κατά 21,6%, ενώ είδαν το ελαιόλαδο να ακριβαίνει κατά 17,3%, το αρνί και το κατσίκι κατά 17,6%, τα νωπά λαχανικά κατά 14,4% και τις πατάτες κατά 8,4% σε σχέση με ένα χρόνο νωρίτερα.
Με ακόμη μεγαλύτερη ένταση συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις τον Φεβρουάριο, όταν ο πληθωρισμός εκτινάχθηκε στο 7,2%. Σε ετήσια βάση εκείνον τον μήνα το κόστος του φυσικού αερίου αυξήθηκε 78,5%, του ηλεκτρισμού κατά 71,4% και του πετρελαίου θέρμανσης κατά 41,5%. Περαιτέρω άνοδο 23,2% σημείωσαν οι τιμές στα καύσιμα και λιπαντικά. Πιο ακριβά κατά 16,8% αγόρασαν οι καταναλωτές τα έλαια κι άλλα λιπαντικά ενώ αύξηση 15,2% είχαμε στα λαχανικά, 14,4% στο αρνί και το κατσίκι και 5,9% στο ψωμί και στα δημητριακά.
