Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Πριν καλά – καλά συνέλθει από τη μάχη κατά του αόρατου εχθρού της πανδημίας, ο κόσμος έρχεται αντιμέτωπος με έναν πραγματικό πόλεμο, που κανείς δεν περίμενε εν έτει 2022. Αεροπορικές επιδρομές, τανκς, οδομαχίες, στρατιωτικά κομβόι πολλών χιλιομέτρων που επελαύνουν και κομβόι με ανθρώπους που αναζητούν διόδους διαφυγής μας γυρίζουν πίσω στον προηγούμενο αιώνα. Και το ίδιο κάνει και η «βόμβα» που σκάει στην αγορά ενέργειας.
Πετρέλαιο, φυσικό αέριο, αμόλυβδη – όλα τα καύσιμα τα οποία χρειάζεται για να «τρέξει» η παγκόσμια οικονομία, έχουν πάρει φωτιά. Το μπρεντ άγγιξε τα 120 δολάρια το βαρέλι, το αέριο εκτινάχθηκε στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα, η βενζίνη έφτασε κοντά στα 2 ευρώ το λίτρο στη χώρα μας και καλπάζει από ρεκόρ σε ρεκόρ σε ολόκληρη τη Δύση. Οι ειδικοί φοβούνται ότι δεν έχουμε να κάνουμε απλά με ένα προσωρινό ράλι, αλλά με μία επώδυνη κρίση διαρκείας, ανάλογη με εκείνες που έζησε ο πλανήτης τη δεκαετία του 1970.
Η Ρωσία είναι ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς ενέργειας στον κόσμο, με κυρίαρχο ρόλο στην αγορά τόσο του πετρελαίου όσο και του φυσικού αερίου. Εξάγει περίπου 7,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελάιου και προϊόντων διύλισης ημερησίως. Οι κυρώσεις ΗΠΑ, Ε.Ε. και άλλων δυτικών συμμάχων μπορεί να μην στοχεύουν ευθέως στον ενεργειακό τομέα, αλλά δεν μπορούν να τον αφήσουν ανεπηρέαστο. Από τη στιγμή που οι ρωσικές τράπεζες αποκλείστηκαν από το παγκόσμιο δίκτυο SWIFT, για προμηθευτές και αγοραστές τα πράγματα έχουν δυσκολέψει πολύ.
«Θα έχουμε πολύ σοβαρά εμπόδια στη διακίνηση των προϊόντων ενέργειας. Είναί μία τριπλή κρίση: Κρίση προσφοράς, κρίση logistics και κρισή πληρωμών. Όλα αυτά στην έκταση που τα είδαμε και τη δεκαετία του 1970» διαμηνύει στο CNBC ο Ντάνιελ Γέργκιν, αντιπρόεδρος της IHS Markit και ιστορικός της αγοράς ενέργειας.
Εάν υπάρξει ισχυρός συντονισμός ανάμεσα στις κυβερνήσεις που επιβάλλουν τις κυρώσεις και τη βιομηχανία πετρελαίου θα αποφευχθεί το εφιαλτικό σενάριο ενός ολικού κραχ στην αγορά ενέργειας, σημειώνει ο Γέργκιν. Σε κάθε περίπτωση όμως, προειδοποιεί, οι προκλήσεις είναι μεγάλες.
Για να αναλογιστεί κανείς πόσο σοβαρά είναι τα πράγματα, ας πούμε μόνο ότι το ήμισυ των εξαγωγών της Ρωσίας κατευθύνεται σε κράτη – μέλη του ΝΑΤΟ. Η Ρωσία θα θελήσει να κλείσει σε κάποιους τις στρόφιγγες για πίεση, αλλά ταυτόχρονα λόγω των οικονομικών κυρώσεων θα δυσκολεύεται να πουλήσει όταν έχει ανάγκη να γεμίσει τα κρατικά ταμεία. Η JPMorgan υπολογίζει ότι αυτή τη στιγμή το 66% του ρωσικού πετρελαίου δυσκολεύεται να βρει αγοραστές και βλέπει την τιμή του αργού να εκτινάσσεται στα 185 δολάρια το βαρέλι έως τα τέλη του έτους, εάν η ένταση στις σχέσεις Ρωσίας – Δύσης επιμείνει.
Το 1973 ήταν οι παραγωγοί της Μέσης Ανατολής που είχαν «κόψει» τις ροές του πετρελαίου προς τις ΗΠΑ και άλλες χώρες της Δύσης ως αντίποινα για τη στήριξη του Ισραήλ στην αραβοϊσραηλινή διαμάχη. Το επόμενο σοκ ήρθε λίγα χρόνια αργότερα, το 1979 με την Ιρανική Επανάσταση που οδήγησε στην εκδίωξη του Σάχη και την εγκαθίδρυση θεοκρατικού καθεστώτος.
Σήμερα δεν αποκόπτονται απλώς οι ροές της ενέργειας, αλλά μία ολόκληρη οικονομία αποσυνδέεται από το παγκόσμιο σύστημα. «Ο Βλαντίμιρ Πούτιν μέσα σε μία εβδομάδα διέλυσε αυτό που έχτιζε επί 22 χρόνια, μία οικονομία που είχε ενσωματωθεί στην παγκόσμια και διαδραμάτιζε ουσιαστικά ρόλο» σχολιάζει ο Γέργκιν. Ο πόνος όμως από αυτή την αιφνίδια ανατροπή δεν μπορεί να περιοριστεί στους Ρώσους, θα γίνει αισθητός σε όλο τον πλανήτη.
