Από την έντυπη έκδοση
Χαλαρή δημοσιονομική πολιτική και το 2023 προαναγγέλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό το βάρος των οικονομικών συνεπειών του πολέμου Ρωσίας – Ουκρανίας.
Το μήνυμα αυτό εκπέμπει η ανακοίνωση της Κομισιόν, με την οποία δίδουν στα κράτη-μέλη κατευθυντήριες γραμμές που θα διέπουν την αξιολόγηση των προγραμμάτων σταθερότητας και σύγκλισης των κρατών-μελών από την Επιτροπή, καθώς και οι δηλώσεις του επιτρόπου Οικονομίας, Πάολο Τζεντιλόνι, ο οποίος μίλησε για την ανάγκη επικαιροποίησης των κατευθυντήριων γραμμών μέσα στην άνοιξη και προσαρμογής στα δεδομένα που δημιούργησε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στο πλαίσιο αυτό, επεκτείνεται και για το 2023 η «ρήτρα διαφυγής» που εφαρμόζεται μέχρι και φέτος λόγω της πανδημίας, εξέλιξη που ευνοεί την Ελλάδα, η οποία έχει το υψηλότερο δημόσιο χρέος στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε., αλλά και ελλειμματικό προϋπολογισμό.
Κατευθυντήριες γραμμές
Αναλυτικότερα, στο κείμενο των κατευθυντήριων γραμμών της Κομισιόν για τη δημοσιονομική πολιτική του 2023 επισημαίνεται κατ’ αρχάς ότι η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην από τη δημοσίευση των χειμερινών προβλέψεων της Επιτροπής, στις 10 Φεβρουαρίου, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία που ακολούθησε.
Παράλληλα, γίνεται αναφορά στις οικονομικές κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία και οι οποίες επηρεάζουν και την ευρωπαϊκή οικονομία.
Στο πλαίσιο των νέων δεδομένων η Κομισιόν προσδιορίζει πέντε βασικές αρχές και υπογραμμίζει τις συνέπειες για τις δημοσιονομικές συστάσεις τις οποίες η Επιτροπή θα προτείνει στα κράτη-μέλη, οι οποίες θα επικαιροποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες, και το αργότερο στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, τον Μάιο του 2022, προκειμένου να καταρτιστούν τα προγράμματα σταθερότητας του 2023. Οι αρχές που προτείνει η Κομισιόν είναι:
1. Θα πρέπει να διασφαλιστούν ο συντονισμός των πολιτικών και ένα συνεκτικό μίγμα πολιτικών.
2. Η βιωσιμότητα του χρέους θα πρέπει να διασφαλιστεί μέσω σταδιακής και υψηλής ποιότητας δημοσιονομικής προσαρμογής και μέσω της οικονομικής ανάπτυξης.
3. Θα πρέπει να δοθεί ώθηση στις επενδύσεις και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
4. Θα πρέπει να προωθηθούν δημοσιονομικές στρατηγικές που συνάδουν με μια μεσοπρόθεσμη προσέγγιση της δημοσιονομικής προσαρμογής, λαμβάνοντας υπόψη τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
5. Οι δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται και να λαμβάνουν υπόψη τη διάσταση της ζώνης του ευρώ.
Το επόμενο έτος
Η Επιτροπή σημειώνει πως «η μετάβαση από έναν υποστηρικτικό συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό την περίοδο 2020-2022 προς έναν γενικά ουδέτερο συνολικό δημοσιονομικό προσανατολισμό φαίνεται κατάλληλη το 2023, ενώ βρίσκεται σε ετοιμότητα για να αντιδρά στην εξελισσόμενη οικονομική κατάσταση».
Η αναγκαία δημοσιονομική αντίδραση στην πανδημία της Covid-19 και η συρρίκνωση της παραγωγής έχουν οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των δεικτών δημόσιου χρέους, ιδίως σε ορισμένα κράτη-μέλη με υψηλό χρέος, αν και χωρίς αύξηση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους απαιτείται πολυετής δημοσιονομική προσαρμογή, σε συνδυασμό με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις ώστε να μην πληγεί το αναπτυξιακό δυναμικό.
Συγχρόνως, η Επιτροπή είναι της άποψης ότι είναι σκόπιμη η έναρξη σταδιακής δημοσιονομικής προσαρμογής για τη μείωση του υψηλού δημόσιου χρέους από το 2023, ενώ μια υπερβολικά απότομη εξυγίανση θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη και -ως εκ τούτου- τη βιωσιμότητα του χρέους.
Η μετάβαση των οικονομιών της Ε.Ε. προς μια πορεία υψηλότερης βιώσιμης ανάπτυξης και η αντιμετώπιση των προκλήσεων της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης θα πρέπει να συνιστούν κορυφαία προτεραιότητα για όλα τα κράτη-μέλη. Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), ο οποίος θα παράσχει χρηματοδότηση έως και 800 δισ. ευρώ, μπορεί μεν να συμβάλει στη διασφάλιση της διττής μετάβασης, όμως η Επιτροπή είναι της άποψης ότι στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών σχεδίων θα πρέπει να προωθηθούν και να προστατευθούν εθνικά χρηματοδοτούμενες δημόσιες επενδύσεις υψηλής ποιότητας.
Σταδιακή αποκλιμάκωση του χρέους
Τα προγράμματα σταθερότητας και σύγκλισης θα πρέπει να καθιστούν σαφές πώς τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά σχέδια των κρατών-μελών εξασφαλίζουν σταδιακή πτωτική πορεία του δημόσιου χρέους προς συνετά επίπεδα και διατηρήσιμη ανάπτυξη μέσω της σταδιακής εξυγίανσης, των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων.
Οι εθνικές δημοσιονομικές στρατηγικές θα πρέπει να διαφοροποιούνται κατάλληλα:
– Τα μεν κράτη-μέλη με υψηλό χρέος θα πρέπει να ξεκινήσουν σταδιακή μείωση του χρέους, με την επίτευξη δημοσιονομικής προσαρμογής το 2023, χωρίς συνεισφορές από τον ΜΑΑ και άλλες επιχορηγήσεις της Ε.Ε.
– Τα δε κράτη-μέλη χαμηλού και μεσαίου χρέους θα πρέπει να ενισχύσουν τις αναγκαίες επενδύσεις για την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, με στόχο την επίτευξη συνολικά ουδέτερου προσανατολισμού πολιτικής.
Το μελλοντικό πλαίσιο
Κατά την άποψη της Επιτροπής, στις μέχρι τώρα συζητήσεις επισημαίνονται ορισμένα βασικά ζητήματα, τα οποία με συγκεκριμένες εργασίες θα μπορούσαν να προλειάνουν το έδαφος για την επίτευξη συναίνεσης όσον αφορά το μελλοντικό δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ:
– Η διασφάλιση της βιωσιμότητας του χρέους και η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων είναι καίριας σημασίας για την επιτυχία του δημοσιονομικού πλαισίου της Ε.Ε.
– Η μεγαλύτερη έμφαση στη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική εποπτεία της Ε.Ε. φαίνεται να αποτελεί πολλά υποσχόμενη οδό.
– Θα πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω ποια διδάγματα μπορούν να αντληθούν από τον σχεδιασμό, τη διακυβέρνηση και τη λειτουργία του ΜΑΑ.
– Η απλούστευση, η αύξηση του βαθμού οικειοποίησης από τα κράτη-μέλη και η καλύτερη επιβολή της νομοθεσίας αποτελούν βασικούς στόχους.
Ο Ντομπρόβσκις
Αντιμετωπίζουμε τώρα νέα αβεβαιότητα με τη βάρβαρη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, σε συνδυασμό με υφιστάμενες προκλήσεις, όπως ο πληθωρισμός και οι υψηλές τιμές ενέργειας, δηλώνει ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, εκτελεστικός αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων.
Αναπόφευκτα, οι κυρώσεις μας θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία. Είναι όμως ένα τίμημα που αξίζει να πληρώσουμε για να προασπίσουμε τη δημοκρατία και την ειρήνη, πρόσθεσε.
