Το φαινόμενο έχει ονομαστεί η Μεγάλη Παραίτηση (Big Quit). Σε όλο τον κόσμο, εκατομμύρια άνθρωποι αναθεωρούν το πόσο ειναι διατεθειμένοι να εργάζονται με εξοντωτικούς ρυθμούς και αναζητούν τρόπους να εξισορροπήσουν δουλειά και προσωπική ζωή.
Στις ΗΠΑ περισσότερα από 24 εκατομμύρια εργαζόμενοι, από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του ’21 προχώρησαν στην μεγάλη «έξοδο». Γερμανία, Ιαπωνία και άλλα πλούσια κράτη βλέπουν επίσης το φαινόμενο να γιγαντώνεται..
Ο ερχομός της πανδημίας, ενέτεινε ακόμη περισσότερο την ψυχολογική κόπωση, την ίδα στιγμή που οι δισσεκατομμυριούχοι αύξαναν θεαματικά τα κέρδη τους, και οι πολίτες πέρναγαν στην ανεργία. Εξάλλου και η υπαρξιακή απειλή που έφερε ο covid έβαλε την κουβέντα σε άλλο επίπεδο.
«Όταν έρχονται αντιμέτωποι με την προοπτική του θανάτου, οι άνθρωποι σίγουρα συμπεριφέρονται διαφορετικά», λέει ο Benjamin Granger, επικεφαλής της συμβουλευτικής εταιρείας για θέματα εργαζομένων Qualtrics. «Οι άνθρωποι βλέπουν τη δουλειά με πολύ διαφορετικό πρίσμα».
Τα δύο τρίτα των millennials που άφησαν τη δουλειά τους το 2021 ανέφεραν λόγους ψυχικής υγείας, σύμφωνα με έρευνα της Mind Share Partners, και το ποσοστό για το Gen Z ήταν ακόμη υψηλότερο, στο 81%.
Η πίεση στους εργαζόμενους αυξάνεται στις ανεπτυγμένες χώρες εδώ και δεκαετίες. Τα εισοδήματα έχουν μείνει στάσιμα, η εργασιακή ανασφάλεια έχει αυξηθεί, ενώ την ίδια στιγμή το κόστος στέγασης και εκπαίδευσης έχει εκτιναχθεί στα ύψη, με τους νέους να αδυνατούν να κάνουν σχέδια για το μέλλον τους.
Η Μεγάλη Παραίτηση είναι ένα φαινόμενο που συναντάται κυρίως στις ηλικίες κάτω των 40 ετών. Αλλά και οι γενιές των Millennials (γεννημένοι μεταξύ 1980 και τέλη της δεκαετίας του 1990) και της Generation Z κάνουν οικογένεια και αγοράζουν σπίτια πολύ αργότερα από τους προγόνους τους – αν όχι καθόλου.
Το κινεζικό «όχι» στο «996»
Την ίδια στιγμή, το κίνημα «lie flat» της Κίνας ( ή αλλιώς Tang ping) που ξεκίνησε με μια ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από το οποίο πήρε το όνομά του, κερδίζει συνεχώς έδαφος. Είναι μια αντίδραση ενάντια στο εξαντλητικό πρόγραμμα εργασίας «996»—9 π.μ. έως 9 μ.μ., έξι ημέρες την εβδομάδα—που είναι συνηθισμένο σε βιομηχανίες. Αλλά είναι και ένα «όχι» στις συνεχείς πιέσεις για καριέρα και πολλά λεφτά. Θα μπορουσε κανείς να πει ότι πρόκειται για μια μορφή «απεργίας». Οι παλαιότερες γενιές επικρίνουν βέβαια αυτές τις συμπεριφορές, ως προνομιούχες και τεμπέλικες.
Στις ΗΠΑ, οι οικονομικές ανησυχίες των millennials προϋπήρχαν της Covid-19. Λόγω του συνδυασμού μιας έκρηξης στο χρέος των φοιτητών και της ραγδαίας ανάκαμψης από τη Μεγάλη Ύφεση, αυτή η γενιά είναι πιθανό να είναι η πρώτη στην ιστορία των ΗΠΑ που θα είναι λιγότερο εύπορη από τους γονείς της.
Οι Ιάπωνες «ελευθερωτές»
Στην Ιαπωνία, το ίδιο σκηνικό : Ήδη από την δεκαετία του 1990 εμφανίστηκαν οι «ελευθερωτές» που απέρριπταν την απαιτητική κουλτούρα εργασίας με τις άκαμπτες ιεραρχίες και τα 15ωρα στην δουλειά.
Οι νεαροί Ιάπωνες ισχυρίζονται ότι αυτός ο τρόπος ζωής τους επιβλήθηκε λόγω της στασιμότητας της οικονομίας και της απορρύθμισης της αγοράς εργασίας που είχε ως αποτέλεσμα λιγότερες μισθωτές θέσεις και περισσότερη εργασιακή ανασφάλεια.
Μέχρι το 2010 οι freeters μετεξελίχθηκαν στην «γενιά satori» – εμπνευσμένοι από τον ιαπωνικό βουδισμό- και εγκατέλειψαν τα υλικά αγαθά.
Ο Kairu Taira, 22 ετών, εργάζεται για μια εταιρεία καταναλωτικών αγαθών στο Κόμπε και διευθύνει ένα blog . Αν και δεν είναι freeter, θεωρεί τον εαυτό του μινιμαλιστή, με περιορισμένη γκαρνταρόμπα που περιλαμβάνει μόνο τέσσερα μπλουζάκια και τέσσερα μακρυμάνικα πουκάμισα.
Λέει ότι η γενιά των satori κατηγορείται ότι «δεν βοηθά αρκετά την οικονομία», επειδή ξοδεύει τόσο λίγα. «Αλλά νομίζω ότι ο καθένας μας είναι πιο ικανός να δει τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή», λέει. «Με αυτή την έννοια, μου αρέσει ο όρος».
Ακόμη και στην Ευρώπη όπου τα προγράμματα διατήρησης της απασχόλησης απέτρεψαν τις μαζικές απολύσεις στην κλίμακα που παρατηρήθηκε στις ΗΠΑ, πολλοί επανεξετάζουν τη σταδιοδρομία τους. Σε όλη τη ζώνη του ευρώ, περίπου 2 εκατομμύρια λιγότερα άτομα απασχολούνται πλεόν σε σχέση με την προ-κορωνοϊού εποχή.
Αναζητείται το…νόημα
Ο τεράστιος αριθμός των ανθρώπων που εγκαταλείπουν τη δουλειά τους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι σημάδι μιας δομικής, ψυχολογικής αλλαγής, σύμφωνα με τον Granger της Qualtrics. Λέει ότι οι άνθρωποι οδηγούνται να «δουλέψουν σε κάτι που θα έχει νόημα, θα έχει έναν υψηλότερο σκοπό. Έχουμε δει πολλά στοιχεία για αυτό».
Στην Κίνα η αλλαγή μπορεί να αποδειχθεί ακόμη πιο θεμελιώδης. Το Κομμουνιστικό Κόμμα προσπαθεί να εκτονώσει το φαινόμενο του lie flat υποσχόμενο διπλασιασμό του μεσαίου εισοδήματος έως το 2035 ενώ παράλλλα επικεντρώνεται στο πώς αυτά τα κέρδη θα διανέμονται.
Πάντως, εάν αυτές οι ανησυχίες των νέων σχετικά με την αξία της εργασίας επιμείνουν, μπορεί —με τον καιρό— να επηρεάσουν την πορεία των οικονομιών, με τρόπο που προς το παρόν δεν μπορει να προβλεφθεί.
Επιμέλεια Άτση Κατερίνα, με πληροφορίες από το Bloomberg
