Από την έντυπη έκδοση
Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]
και
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Αύξηση της οριζόντιας επιδότησης στο ρεύμα τον Δεκέμβριο, αλλά και της έκπτωσης στο φυσικό αέριο για τους οικιακούς καταναλωτές σε σχέση με το ποσοστό 16% του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου περιλαμβάνει το νέο πακέτο μέτρων κατά της ενεργειακής ακρίβειας που θα παρουσιάσει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αύριο από το βήμα της Βουλής, στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό.
Ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε στα νέα μέτρα προσερχόμενος στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε. για το 2021, όπου η ενεργειακή κρίση ήταν -για μια ακόμα φορά- ψηλά στην ατζέντα των ηγετών, σε μία ημέρα όπου το φυσικό αέριο άγγιξε ενδοσυνεδριακά τα 145 ευρώ/MWh (ενώ έναν χρόνο πριν βρισκόταν στα 16 ευρώ ΜWh), ενώ οι τιμές των ρύπων διατηρούνται στο… ύψος τους, στα επίπεδα των 85 ευρώ/τόνο,έχοντας σχεδόν τριπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο.
Παράλληλα, οι χονδρεμπορικές τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος σε όλες τις χώρες (πλην Πολωνίας) βρέθηκαν για μία ακόμη ημέρα πάνω από τα ασφυκτικά επίπεδα των 300 ευρώ/MWh, ενώ στην Ελλάδα διατηρήθηκαν στα επίπεδα- ρεκόρ των 327 ευρώ/MWh, όπου είχαν εκτοξευθεί χθες μετά το πρωτόγνωρο ημερήσιο άλμα κατά 47,5%.
Παρά, ωστόσο, το σκηνικό πίεσης που, όπως όλα δείχνουν, δεν θα μεταβληθεί ουσιωδώς καθώς μπαίνουμε στο 2022-, οι συζητήσεις στις Βρυξέλλες που συνεχίζονταν μέχρι αργά χθες το βράδυ δεν έδειχναν να κινούνται προς την άμβλυνση των διαφορών Βορρά-Νότου ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης, ούτε να προλειαίνουν το έδαφος για συντονισμένες πυροσβεστικές κινήσεις αμέσου δράσεως.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αντάλλαξαν απόψεις πάνω στο πακέτο μέτρων που παρουσίασε την Τετάρτη η Κομισιόν για τη μεταρρύθμιση της αγοράς φυσικού αερίου -με την πρόταση για από κοινού αγορές στρατηγικών αποθεμάτων, σε εθελοντική βάση, στο επίκεντρο, ενώ συζήτησαν και τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί για τη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρισμού (με αιχμή την αλλαγή του μοντέλου τιμολόγησης, ώστε να μην εξαρτάται τόσο από τις ακριβές μονάδες φυσικού αερίου).
Η Ελλάδα
Το στίγμα της συζήτησης έδωσε ο πρωθυπουργός, καταγράφοντας την «έντονη ανησυχία» που υπάρχει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες για τις αυξήσεις των τιμών του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου. Πρόσθεσε δε ότι «η ελληνική κυβέρνηση θα εξακολουθεί να προνοεί έτσι ώστε να περιορίσει στο μέτρο του εφικτού τις αυξήσεις των τιμών στους λογαριασμούς και του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και του φυσικού αερίου». «Θα λάβει επίσης ειδική πρόνοια για τους αγρότες» είπε ο πρωθυπουργός, μεταθέτοντας την εξειδίκευση των μέτρων για το Σάββατο. Ο Δεκέμβριος θα είναι πολύ δύσκολος μήνας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Πρώτον, διότι οι πολύ υψηλές τιμές συνοδεύονται από αυξημένες, λόγω καιρικών συνθηκών, καταναλώσεις και, δεύτερον, διότι δεν υπάρχει πλέον η διέξοδος του να μετατραπούν οι χρεώσεις από κυμαινόμενες σε σταθερές, τουλάχιστον με τις ευνοϊκές χρεώσεις που ήταν διαθέσιμες στους καταναλωτές μέχρι και τον Νοέμβριο.
Σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες, η κυβέρνηση προσανατολίζεται:
Πρώτον, στην αύξηση της επιδότησης για τον Δεκέμβριο στα 160 ευρώ/MWh (από 130 ευρώ τον Νοέμβριο), πάντα για τις πρώτες 300 κιλοβατώρες κατανάλωσης στη χαμηλή τάση, που «μεταφράζεται» σε μηνιαία ελάφρυνση 48 ευρώ τον μήνα, από 39 ευρώ τον Νοέμβριο. Υπενθυμίζεται ότι ο αρχικός σχεδιασμός για επιδότηση 39 ευρώ τον Δεκέμβριο έγινε με παραδοχή για μέση χονδρεμπορική τιμή 220 ευρώ/MWh τον μήνα. Για το πρώτο μισό του Δεκεμβρίου, ωστόσο, η μέση τιμή έχει διαμορφωθεί στα 236,3 ευρώ/MWh και είναι ορατό το ενδεχόμενο να αυξηθεί ακόμα περισσότερο κατά το δεύτερο δεκαπενθήμερο. Η αυξημένη επιδότηση του Δεκεμβρίου θα προέλθει και αυτή από τα έσοδα των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων, καθώς πηγές αναφέρουν ότι τα διαθέσιμα του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ) είναι επαρκή.
Δεύτερον, στην αύξηση της έκπτωσης στο φυσικό αέριο, ενδεχομένως και στα επίπεδα του 30%. Χθες η ΔΕΠΑ Εμπορίας ανακοίνωσε την ενεργοποίηση του μηχανισμού που εξασφαλίζει ότι όλα τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο θα έχουν έκπτωση 11 ευρώ/MWh για τον Οκτώβριο και 15 ευρώ/MWh για τον Νοέμβριο που αντιστοιχεί σε ποσοστό 16% της χονδρεμπορικής τιμής προμήθειας κάθε μήνα. Από τη Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου η εταιρεία θα προβεί στις σχετικές πιστώσεις για το δίμηνο Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, σύμφωνα με τις μηνιαίες κατανομές φυσικού αερίου των εταιρειών διανομής. Στη συνέχεια, οι εταιρείες παροχής φυσικού αερίου θα εφαρμόσουν άμεσα την έκπτωση που θα πρέπει να πιστωθεί αναδρομικά για τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο στους λογαριασμούς Δεκεμβρίου των οικιακών καταναλωτών.
Τρίτον,στην ανακοίνωση πρόσθετων μέτρων ενίσχυσης για τους αγρότες, επιπρόσθετων της επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης, η οποία έχει ήδη δρομολογηθεί, με συγκεκριμένα κριτήρια και με αποτέλεσμα το μέτρο να αφορά περισσότερους από 250.000 αγρότες, αλλά και της αναστολής των χρεώσεων ΥΚΩ για το πεντάμηνο Νοεμβρίου 2021 Μαρτίου 2022 στις αγροτικές επιχειρήσεις της Μέσης Τάσης, που ψηφίστηκε την περασμένη εβδομάδα.
Τι θα γίνει το 2022
Πιο ασαφές είναι το τοπίο για το νέο έτος, καθώς η κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι οι επιδοτήσεις στο ρεύμα δεν θα είναι πλέον οριζόντιες (με τα εισοδηματικά και τα περιουσιακά κριτήρια που θα καθορίσουν την περίμετρο του μέτρου να αποτελούν αντικείμενο πυρετωδών διαβουλεύσεων μεταξύ των υπουργείων Οικονομικών και Ενέργειας), ενώ το ύψος της έκπτωσης στο φυσικό αέριο συναρτάται από την έκβαση της δύσκολης διαπραγμάτευσης μεταξύ ΔΕΠΑ Εμπορίας και Gazprom.
Την ίδια στιγμή, αυξάνονται και οι εκκλήσεις των εκπροσώπων των βιομηχάνων για μέτρα στήριξης, με τον πρόεδρο του ΣΕΒ και του ομίλου ΤΙΤΑΝ Δημήτρη Παπαλεξόπουλο να σημειώνει ότι «η κυβέρνηση σωστά έσκυψε πρώτα πάνω απ’ τα ευάλωτα νοικοκυριά, όμως πρέπει να σκύψει και πάνω απ’ τη Βιομηχανία», τον κ. Μιχάλη Στασινόπουλο, επικεφαλής του ομίλου Βιοχάλκο και της «Ελληνι- κής Παραγωγής», να προειδοποιεί για άμεσο κίνδυνο λουκέτων σε βιομηχανίες και μεταποιητικές επιχειρήσεις και τον Σύνδεσμο Βιομηχανικών Θεσσαλίας και Στερεάς Ελλάδος (ΣΒΘΣΕ) να αναφέρει σε ανακοίνωσή του ότι το σπάσιμο των διμερών συμβολαίων έχει επιφέρει επιβαρύνσεις στις επιχειρήσεις, δεδομένου ότι αυτές χρεώνονται με την τιμή της ημέρας του συστήματος, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη στην τιμή της ενέργειας ούτε το μίγμα, ούτε οι καταναλώσεις, ενώ παράλληλα καταγράφονται επιβαρύνσεις και με το κόστος εξισορρόπησης.
Στόχος η διασφάλιση της ανάπτυξης
tΣτόχος των νέων μέτρων είναι να διαφυλαχθεί ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, μέσα από τη στήριξη της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών και τη διατήρηση της καταναλωτικής τάσης. Ουσιαστικά, στην οικονομία αναπτύσσονται αντίρροπες δυνάμεις. Από τη μια είναι οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης που καταγράφονται, αλλά από την άλλη είναι η ενεργειακή κρίση που πλέον βρίσκεται στη χειρότερη φάση της και η μεγάλη ανησυχία για την εξέλιξη της πανδημίας λόγω και της νέας μετάλλαξης.
Ουσιαστικά, ενώ η Βουλή ψηφίζει τον προϋπολογισμό της χώρας για την επόμενη χρονιά σε μόλις δύο 24ωρα, η «δίδυμη κρίση», από τη μία, αλλά και η καλύτερη πορεία της οικονομίας (συγκριτικά με τις προβλέψεις), από την άλλη, αλλάζουν
εντελώς τα δεδομένα πριν καν ξεκινήσει να εκτελείται ο προϋπολογισμός. Στο οικονομικό επιτελείο εμφανίζουν ως δεδομένο πλέον ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του 2021 θα είναι μεγαλύτερος από το 6,9% που έχει προβλεφθεί στον προϋπολογισμό για φέτος.
Ήδη αρχίζουν να συλλέγονται στοιχεία για ισχυρό ρυθμό ανάπτυξης και στο 4ο τρίμηνο, κάτι που σημαίνει ότι ρυθμός ανάπτυξης άνω του 8% είναι πλέον πιθανό ενδεχόμενο. Αν αυτό επιβεβαιωθεί, σημαντικό ποσό αυτής της πρόσθετης ανάπτυξης θα «περάσει» και στο 2022 μέσα από τη διαδικασία του carry over. Από την άλλη, βέβαια, η αντίρροπη δύναμη συνδέεται με την εξέλιξη του πληθωρισμού.
Η ενεργειακή κρίση χτυπάει κατά κύριο λόγο στις εισαγωγές, οι οποίες με τη σειρά τους μειώνουν το ΑΕΠ. Από την άλλη, πι-
θανή αρνητική επίπτωση στο ΑΕΠ θα έχει και η πιθανή μείωση της ζήτησηςλόγω της πανδημίας, κάτι που προστίθεται πλέον ως ενδεχόμενο στην εξίσωση.Η πορεία σε μακροοικονομικό επίπεδο δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστα τα δημοσιονομικά. Ο νούμερο ένα στόχος της κυβέρνησης για το 2022 είναι να διασφαλιστεί (κατά το δυνατόν) ο ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης.
Σε μια εξαιρετικά κρίσιμη χρονιά (λόγω του τέλους του PEPP, της διαπραγμάτευσης για το σύμφωνο σταθερότητας, της ανάγκης για αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας κ.λπ.) όσο υψηλότερο είναι το ΑΕΠ, τόσο το καλύτερο και για την αναλογία του χρέους ως προς το ΑΕΠ και για τη διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας. Σε περίπτωση όμως που είτε η ενεργειακή κρίση είτε η υγειονομική κρίση πάρουν μεγαλύτερες διαστάσεις, είναι πιθανό να χρειαστούν πρόσθετα μέτρα στήριξης, τα οποία όμως θα «χτυπήσουν» στο έλλειμμα.
