Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Ο πληθωρισμός; Στο υψηλότερο ποσοστό των τελευταίων τριών ετών, ξεπερνά το 21%! Η λίρα; Εχει υποτιμηθεί κατά 46% από την αρχή του χρόνου. Ο οίκος Fitch αναθεωρεί σε «αρνητική» την προοπτική πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας. Οι πολίτες βλέπουν τα εισοδήματά τους να εξανεμίζονται και ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν μιμείται τον …Πέρση βασιλιά Ξέρξη, όπως εύστοχα γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. Όπως γράφει ο Ηρόδοτος, κατά την εκστρατεία του Ξέρξη κατά της Ελλάδας το 480 π.Χ, o Πέρσης βασιλιάς διέταξε να κατασκευαστούν δύο πλωτές γέφυρες στον Ελλήσποντο για να περάσουν στην Ευρώπη τα στρατεύματά του. Μόνο που μια καταιγίδα κατέστρεψε τις γέφυρες και ο «Μεγάλος Βασιλιάς» θυμωμένος, τιμώρησε τη …θάλασσα με 300 βουρδουλιές και αποκεφάλισε τους μηχανικούς του.
Όπως ο Ξέρξης αγνοούσε τους νόμους της φύσης, έτσι και ο Ερντογάν τώρα, αψηφά τις αρχές της οικονομίας και της αγοράς. Αγνοεί το νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, λέει ότι τα επιτόκια δεν έχουν σχέση με τον πληθωρισμό και όταν θυμώνει, «μαστιγώνει» τους αντιπάλους του, απολύει τους κεντρικούς τραπεζίτες- τρεις τα τελευταία δυόμισι χρόνια- και αποπέμπει τους υπουργούς Οικονομικών, που αρνούνται τα Erdonomics. Και παρ` όλα αυτά: Δεν επιτυγχάνει το επιθυμητό αποτέλεσμα. Όπως και ο Ξέρξης άλλωστε, που είδε το στρατό και τα πλοία του να χάνονται στον Μαραθώνα και την Σαλαμίνα.
Επιστρέφει από το …παράθυρο ο γαμπρός του Ερντογάν
Το πιο πρόσφατο «μαστίγωμα» στην αγορά από τον Ερντογάν ήταν η αποπομπή του υπουργού Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, μόλις 12 μήνες μετά την τοποθέτησή του. Αιτία; Η άρνησή του να ακολουθήσει την πολιτική Ερντογάν για μείωση των επιτοκίων, όπως βοά η αγορά στην Τουρκία. Ο νέος εκλεκτός του Τούρκου προέδρου στο υπουργείο Οικονομικών ονομάζεται Νουρεντίν Νεμπάτι. Είναι ένθερμος υπερασπιστής της πολιτικής Ερντογάν ότι «το επιτόκιο είναι η αιτία, ο πληθωρισμός το αποτέλεσμα». Το ενδιαφέρον είναι ότι ο νέος υπουργός Οικονομικών ήταν αναπληρωτής του γαμπρού του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί πριν από ένα χρόνο από υπουργός, αφού είχε οδηγήσει την τουρκική οικονομία στα βράχια και την λίρα στο σπιράλ της υποτίμησης. Κατηγορήθηκε μάλιστα από την αντιπολίτευση ότι συνέβαλε στο να χαθούν 128 δισεκατομμύρια δολάρια , για να στηρίξει δήθεν τη λίρα. Ανεπιτυχώς βέβαια!
Ο νέος υπουργός Οικονομικών, Νεμπάτι, γινε επίσης γνωστός για την σθεναρή υπεράσπιση της οικονομικής πολιτικής του Ερντογάν . «Με τον Νεμπάτι να αντικαθιστά τον Ελβάν, ο Ερντογάν αναμένεται να επιταχύνει την έκδοση χαμηλοτόκων “πολιτικών” δανείων προς τις εκλογές του 2023, τα οποία δεν αναμένεται να αποπληρωθούν από τις δημόσιες τράπεζες», γράφει ο γνωστός δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν στην ιστοσελίδα «Yetkinreport». «Ο Νεμπάτι, ο οποίος προηγουμένως υπηρέτησε ως βουλευτής και αντιπρόεδρος του κυβερνώντος κόμματος AKΡ ανήκει στην εσωκομματική ομάδα του Αλμπαϊράκ και είναι μέλος Ενώσεων με ισλαμικό προσανατολισμό όπως οι İlim Yayma Cemiyeti, Ensar, Tügva και Önder. Είναι επίσης στο Εκτελεστικό συμβούλιο της MUSIAD, η οποία θεωρείται η επιχειρηματική οργάνωση των συντηρητικών επενδυτών», γράφει ο Μουράτ Γετκίν για τον νέο υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας.
Ο διορισμός του υποδηλώνει ότι ο Ερντογάν θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια ανεξάρτητα από την υποτίμηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και του ευρώ και θα επιχειρήσει να εξαναγκάσει τους οικονομικούς κύκλους να προσαρμοστούν σε αυτή τη νέα κατάσταση. Αυτό μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως έναρξη μιας επικίνδυνης πρακτικής υποταγής της οικονομίας στις ανάγκες πολιτικής επιβίωσης του Ερντογάν, ενόψει των εκλογών του 2023. «Κάτι τέτοιο θα βύθιζε το τραπεζικό σύστημα , όπως συνέβη στην κρίση του 2001 μετά το πρόγραμμα λιτότητας που ανακοίνωσε η τότε πρωθυπουργός Τανσού Τσιλέρ στις 5 Απριλίου 1994», γράφει η εφημερίδα Cumhurriyet.
Γενική επίθεση στην αντιπολίτευση
Για να περάσει την προεκλογική, οικονομική του πολιτική , ο Ερντογάν εξαπολύει ήδη γενική επίθεση κατά της αντιπολίτευσης ,αλλά και των πιθανών υποψηφίων αντιπάλων του στις προεδρικές εκλογές του 2023. Ανάμεσα σε αυτούς είναι και ο Κεμαλιστής δήμαρχος της Αγκυρας, Μανσούρ Γιαβάς, τον οποίο ούτε λίγο ούτε πολύ απείλησε για τη ζωή του ο ακροδεξιός εθνικιστής και κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί. «Προσπαθούν να με απαξιώσουν στα μάτια των πολιτών», λέει ο δήμαρχος της Αγκυρας. «Προσπαθώ να υπηρετήσω την πόλη μου. Από την ανάληψη των καθηκόντων μου, απέχω από πολιτικές συζητήσεις και πολιτικές δηλώσεις εδώ και 2,5 χρόνια. Βλέπω τις εναντίον μου επιθέσεις ως μια προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας», λέει ο Μανσούρ Γιαβάς. Δεν είναι ο μόνος που ανησυχεί για τις επιθέσεις του Μπαχτσελί. Ο ακροδεξιός εθνικιστής εταίρος του Ερντογάν έχει αναλάβει το έργο της καταστολής της αντιπολίτευσης: Αξιώνει να τεθεί εκτός νόμου το φιλο-Κουρδικό κόμμα HDP, όπως και το κόμμα IYI της Μεράλ Ακσενέρ. Οποιος πάει αντίθετα στο καθεστώς Ερντογάν κινδυνεύει να «μαστιγωθεί»…Μόνο που το φάντασμα του Ξέρξη έχει στοιχειώσει στον Ελλήσποντο…
