Από την έντυπη έκδοση
Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]
Στις 13 Δεκεμβρίου ξεκινούν οι αιτήσεις για το «Εξοικονομώ 2021», με την αρχή να γίνεται από τις μονοκατοικίες και τα διαμερίσματα, σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με αφορμή τη δημοσίευση του Οδηγού του προγράμματος στο https://exoikonomo2021.gov.gr.
Η υποβολή των αιτήσεων θα γίνεται ηλεκτρονικά για χρονικό διάστημα 50 ημερών από την ημερομηνία έναρξης και θα είναι ταυτόχρονη για όλη την επικράτεια. Το νέο πρόγραμμα, που χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), έχει συνολικό προϋπολογισμό 632 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 100 εκατ. ευρώ θα διατεθούν αποκλειστικά στα ευάλωτα νοικοκυριά (που ανήκουν στην πρώτη εισοδηματική κατηγορία, με ατομικό εισόδημα έως 5.000 ευρώ και οικογενειακό έως 10.000 ευρώ), άλλα 100 εκατ. ευρώ για παρεμβάσεις σε πολυκατοικίες και τα υπόλοιπα 432 εκατ. ευρώ για τις υπόλοιπες εισοδηματικές κατηγορίες. Ειδικά για τις πολυκατοικίες, οι αιτήσεις θα ξεκινήσουν να υποβάλλονται τρεις εργάσιμες ημέρες μετά τη λήξη της υποβολής αιτήσεων για μονοκατοικίες.
Οι επιλέξιμες κατοικίες για το νέο «Εξοικονομώ» (μονοκατοικία, πολυκατοικία, μεμονωμένο διαμέρισμα) πρέπει να υφίστανται νόμιμα, να χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία και να έχουν καταταγεί σύμφωνα με το Α’ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ) σε ενεργειακή κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.
Δικαίωμα συμμετοχής έχουν φυσικά πρόσωπα που έχουν εμπράγματα δικαιώματα (πλήρης κυριότητα, επικαρπία, ψιλή κυριότητα) σε επιλέξιμη κατοικία που θα πρέπει να υφίσταται κατά το φορολογικό έτος 2020, όπως και κατά την υποβολή της αίτησης. Η κύρια χρήση της κατοικίας καταγράφεται στα στοιχεία της φορολογικής δήλωσης του χρήστη εντός των τελευταίων τριών ετών, με προτεραιότητα το έτος αναφοράς (φορολογικό έτος 2020), ενώ δεν είναι επιλέξιμες κατοικίες με χρήση βραχυχρόνιας μίσθωσης, ούτε κατοικίες με ενεργή αίτηση είτε στο «Εξοικονόμηση κατ’ Οίκον ΙΙ» είτε στο «Εξοικονομώ-Αυτονομώ».
Μπόνους επιδότησης
Σημειώνεται ότι ο τελικός οδηγός προβλέπει μπόνους επιδότησης για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που είτε είναι μισθωμένες είτε έχουν παραχωρηθεί δωρεάν, καθώς τα σχετικά ποσοστά επιδοτήσεων κλιμακώνονται από 40% έως 65%, ανάλογα με το εισόδημα του ιδιοκτήτη. Στην αρχική εκδοχή του Οδηγού που είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση το ποσοστό ήταν 40% για όλους, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Μπόνους 10% στο προβλεπόμενο ποσοστό επιχορήγησης του κάθε συμμετέχοντος διαμερίσματος προβλέπεται για αιτήσεις πολυκατοικίας, όταν συμμετέχει το σύνολο των χιλιοστών της.
Για διαμερίσματα ή μονοκατοικίες, επιτρέπεται η υποβολή μίας μόνο αίτησης για κάθε φυσικό πρόσωπο (για κάθε ΑΦΜ αιτούντος), ενώ για πολυκατοικίες επιτρέπεται η υποβολή μίας αίτησης για κάθε ΑΦΜ διαχείρισης πολυκατοικίας. Η υποβολή περισσότερων αιτήσεων για την ίδια κατοικία από το ίδιο πρόσωπο οδηγεί στην απόρριψη του συνόλου των αιτήσεων.
Αξιολόγηση των αιτήσεων
Όπως είναι ήδη γνωστό, το σύστημα ένταξης των αιτήσεων με σειρά προτεραιότητας που ίσχυε στα προηγούμενα προγράμματα καταργείται και αντικαθίσταται με σύστημα συγκριτικής αξιολόγησης των αιτήσεων με μοριοδότηση ενεργειακών, οικονομικών και κοινωνικών κριτηρίων.
Με τον τρόπο αυτό, όπως επισημαίνεται από το ΥΠΕΝ, το πρόγραμμα καθίσταται πιο κοινωνικά ευαίσθητο, δίκαιο και αποδοτικό. Το κριτήριο με τη μεγαλύτερη βαρύτητα είναι η εξοικονόμηση ενέργειας βάσει του προτεινόμενου κόστους των παρεμβάσεων, ενώ θα δημιουργηθεί και λίστα επιλαχόντων.
Ενεργειακός στόχος
Η πρόταση (συνδυασμός παρεμβάσεων) που υποβάλλεται με την αίτηση θα πρέπει να οδηγεί υποχρεωτικά σε αναβάθμιση της κατοικίας κατά τρεις ενεργειακές κατηγορίες σε σχέση με την υφιστάμενη κατάταξη στο Α’ ΠΕΑ, ώστε να εξασφαλίζεται Εξοικονόμηση Πρωτογενούς Ενέργειας άνω του 30%. Με άλλα λόγια, αν με το Α’ ΠΕΑ η κατοικία κατατάχθηκε στην κατηγορία Γ, μετά τις παρεμβάσεις θα πρέπει να «προαχθεί» στην κατηγορία Α, εάν ξεκίνησε από την κατηγορία Δ θα πρέπει να καταλήξει στην κατηγορία Β+ κ.ο.κ. Κατά την ολοκλήρωση του έργου και βάσει του Β’ ΠΕΑ θα γίνουν έλεγχοι επίτευξης τόσο για τον ελάχιστο ενεργειακό στόχο, όσο και για την επίτευξη της εξοικονόμησης ενέργειας.
Επιλέξιμες παρεμβάσεις
Οι επιλέξιμες παρεμβάσεις αφορούν μεταξύ άλλων:
* Κουφώματα/συστήματα σκίασης/αερισμού
* Τοποθέτηση ή αναβάθμιση θερμομόνωσης
* Εγκατάσταση νέου ή αναβάθμιση συστήματος θέρμανσης/ψύξης
* Τοποθέτηση συστήματος ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) με χρήση ΑΠΕ
* Εγκατάσταση συσκευών διαχείρισης ενέργειας (smart home) όπως «έξυπνα» συστήματα διαχείρισης ηλεκτρικών φορτίων, έξυπνα συστήματα θέρμανσης/ψύξης κ.ά.
* Αναβάθμιση φωτισμού των κοινόχρηστων χώρων πολυκατοικίας.
Επιλέξιμος προϋπολογισμός
Ο ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός παρεμβάσεων ανά αίτηση ωφελούμενου δεν μπορεί να υπερβαίνει:
α) Το γινόμενο του 1 ευρώ επί το σύνολο της εκτιμώμενης ετήσιας εξοικονόμησης πρωτογενούς ενέργειας (kWh) όπως προκύπτει από το Α’ Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης.
β) Το γινόμενο του 200 ευρώ επί την επιφάνεια κυρίων χώρων (όπως αυτή προκύπτει από το έντυπο Ε9).
γ) Τα 28.000 ευρώ για μονοκατοικία/μεμονωμένο διαμέρισμα/διαμέρισμα ως μέρος αίτησης σε πολυκατοικία.
Σε κάθε περίπτωση ισχύουν τα επιμέρους ανώτατα όρια ανά επιλέξιμη κατηγορία παρέμβασης. Επιπρόσθετα, επιχορηγούνται από το Πρόγραμμα σε ποσοστό 100% της δαπάνης -υπό την προϋπόθεση υπαγωγής της αίτησης σε αυτό και επίτευξης του ελάχιστου ενεργειακού στόχου και της εξοικονομούμενης ενέργειας- οι δαπάνες έκδοσης Α’ και Β’ ΠΕΑ, του συμβούλου έργου, και της έκδοσης Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Κάλυψη ίδιας συμμετοχή
Για την κάλυψη της ίδιας συμμετοχής στα πλαίσια του επιλέξιμου προϋπολογισμού παρεμβάσεων, παρέχεται η δυνατότητα τραπεζικού δανεισμού. Το επιτόκιο της δανειακής σύμβασης είναι επιδοτούμενο σε ποσοστό 100% για όλες τις εισοδηματικές κατηγορίες.
Ειδικά για την πρώτη εισοδηματική κατηγορία (ευάλωτα νοικοκυριά), παρέχεται η δυνατότητα εγγυοδοσίας του Δημοσίου για την εξασφάλιση του δανείου με τις τράπεζες.
Η εγγυοδοσία θα καλύπτει το ποσό στο 100% της δανειοδότησης σύμφωνα με το ποσοστό που αναλογεί στον ωφελούμενο από τον συνολικό επιλέξιμο προϋπολογισμό.
Η διαδικασία και τα ορόσημα
Οι ενδιαφερόμενοι εξετάζουν εάν πληρούν τα κριτήρια, συγκεντρώνουν τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και απευθύνονται σε ενεργειακό επιθεωρητή, ώστε να διενεργηθεί η πρώτη ενεργειακή επιθεώρηση και να εκδοθεί το Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Α’ ΠΕΑ). Η δαπάνη του Α’ ΠΕΑ είναι επιλέξιμη εφόσον αυτό έχει εκδοθεί μετά την 1η/2/2020. Γίνονται δεκτά και ΠΕΑ που έχουν εκδοθεί μετά την 27η/11/2027, η δαπάνη των οποίων όμως δεν είναι επιλέξιμη από το πρόγραμμα. Μόνο οι παρεμβάσεις που ολοκληρώνονται μετά την έκδοση του Α’ ΠΕΑ μπορούν να θεωρηθούν επιλέξιμες και σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να έχουν πραγματοποιηθεί από την 1η Φεβρουαρίου 2020 και μετά.
Κατά το διάστημα υποβολής αιτήσεων -50 ημέρες από το άνοιγμα της πλατφόρμας- ο ενδιαφερόμενος συμπληρώνει την αίτηση στο πληροφοριακό σύστημα της επίσημης διαδικτυακής πύλης του Προγράμματος.
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής των αιτήσεων και αφού ελεγχθούν τα στοιχεία που εισήχθησαν, θα υπολογίζεται αυτόματα η συνολική βαθμολογία της αίτησης, στη βάση των κριτηρίων αξιολόγησης που προαναφέρθηκαν. Στη συνέχεια θα συνταχθούν -ανά Περιφερειακή Ενότητα- πίνακες κατάταξης των «καταρχήν επιλέξιμων» αιτήσεων (που εντάσσονται στον προϋπολογισμό) και των «επιλαχουσών αιτήσεων». Οι καταρχήν επιλέξιμες αιτήσεις θα κληθούν να υποβάλουν την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της κατοικίας τους εντός προθεσμίας 60 ημερών, ειδάλλως η αίτηση θα απορρίπτεται.
Επόμενο βήμα είναι η έκδοση προσωρινών πινάκων επιλέξιμων/επιλαχουσών/απορριπτέων αιτήσεων, για τις οποίες υπάρχει δικαίωμα ένστασης εντός 10 ημερών από την ημερομηνία έκδοσης. Στη συνέχεια εκδίδονται οι Οριστικοί Πίνακες με μέριμνα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος που είναι και ο Φορέας Υλοποίησης του Προγράμματος και εγκρίνονται με απόφαση του υπουργού ΠΕΝ, ανοίγοντας τον δρόμο για την υπαγωγή των εγκεκριμένων αιτήσεων στο Πρόγραμμα. Οι αιτήσεις που δεν θα λάβουν απόφαση υπαγωγής διατηρούν τη θέση τους στους πίνακες οριστικής κατάταξης. Σε περίπτωση μη αποδοχής της υπαγωγής, θα γίνεται κάλυψη της θέσης από την αμέσως επόμενη αίτηση σύμφωνα με τους πίνακες οριστικής κατάταξης και στα πλαίσια διαθεσιμότητας των αντίστοιχων πόρων.
Προθεσμία υλοποίησης
Τα έργα των ωφελούμενων (δηλαδή οι παρεμβάσεις για την ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών) θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα δώδεκα μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής. Εντός 6 μηνών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί τουλάχιστον το 25% των επιλέξιμων εργασιών βάσει του επιλέξιμου προϋπολογισμού, ειδάλλως η αίτηση θα απεντάσσεται. Προβλέπεται δυνατότητα παράτασης 3 μηνών -πέραν του δωδεκαμήνου- κατόπιν εξέτασης αιτιολογημένου αιτήματος.
Μετά την υλοποίηση των παρεμβάσεων, διενεργείται επιθεώρηση από ενεργειακό επιθεωρητή (διαφορετικό από αυτόν που συνέταξε το Α’ ΠΕΑ), και εκδίδεται νέο Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης (Β’ ΠΕΑ). Στη βάση του Β’ ΠΕΑ και αφού διαπιστωθεί η επίτευξη του ενεργειακού στόχου και της απαιτούμενης εξοικονόμησης ενέργειας και ελεγχθούν τα δικαιολογητικά ολοκληρώνεται η καταβολή των κινήτρων του Προγράμματος στους Ωφελούμενους.
Το «Εξοικονομώ 2021» στοχεύει στην ενεργειακή αναβάθμιση τουλάχιστο 50.000 κατοικιών, με μέση εκτιμώμενη επιδότηση 62% της συνολικής δαπάνης. Η δε συνολική επένδυση από το Ταμείο Ανάκαμψης για τα έτη 2020-2022 θα συμβάλει στην ενεργειακή ανακαίνιση τουλάχιστον 105.000 κατοικιών έως το 2025.
