Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Μνήμες από τη βαθύτατη κρίση του 2018 ξυπνούν στην Τουρκία τόσο το πολιτικό σκηνικό όσο και οι πληγές που έχουν ανοίξει στην οικονομία. Με τον αυτοαποκαλούμενο «εχθρό των επιτοκίων» Ταγίπ Ερντογάν να «καρατομεί» τον έναν μετά τον άλλο τους κεντρικούς τραπεζίτες και να παρεμβαίνει απροκάλυπτα στην άσκηση της νομισματικής πολιτικής η λίρα δέχεται και πάλι σφυροκόπημα και ο πληθωρισμός έχει εκτιναχθεί κοντά στο 20%. Τις πιέσεις στην οικονομία εντείνουν η επιμονή του Τούρκου προέδρου σε προκλητικές δηλώσεις και τακτικές εντάσεων, που κρατούν σε βαρομετρικό χαμηλό τις σχέσεις του με τη Δύση, αλλά και τα σενάρια για προβλήματα στην υγεία του, που έχουν επιστρέψει δυναμικά στο προσκήνιο.
Στο πλαίσιο αυτό η Capital Economics επιχειρεί σε σημερινή έκθεσή της να επισημάνει ομοιότητες, αλλά και κάποιες διαφορές με την προ τριετίας κατάσταση.
Οι ομοιότητες
Οι αναλυτές της CE διακρίνουν τρεις βασικές ομοιότητες με την κρίση του 2018.
- Η πρώτη και πιο προφανής είναι ότι η κεντρική τράπεζα έχει χάσει την εξουσία της και υπακούει στις εντολές του σουλτάνου και των Erdoganomics. Αυτό σημαίνει ότι όσο και εάν βλέπει τον πληθωρισμό να καλπάζει και τη λίρα να χάνει την αξία της, δεν πρόκειται να ακολουθήσει σφιχτή πολιτική. Αντιθέτως αναμένεται να προβεί και σε νέες μειώσεις επιτοκίων. Υπενθυμίζεται ότι στη συνεδρίαση του Οκτωβρίου είχαμε «μαχαίρι» 200 μονάδων βάσης στα επιτόκια.
- Η δεύτερη ομοιότητα είναι ότι η κρίση αυτή έρχεται και πάλι στον απόηχο μίας περιόδου ισχυρής, στηριζόμενης στον δανεισμό ανάπτυξης. Μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος το 2016, που είχε προκαλέσει προσωρινή συρρίκνωση του ΑΕΠ, το comeback της τουρκικής οικονομίας ήταν ταχύτατο. Από το τέταρτο τρίμηνο του 2016 έως και το δεύτερο του 2018 – το τελευταίο πριν ξεσπάσει η νομισματική κρίση- το τουρκικό ΑΕΠ αναπτυσσόταν με ρυθμούς 2% σε τριμηνιαία βάση. Σήμερα η οικονομική κατάσταση είναι παρόμοια, αφού η οικονομία έχει πετύχει να βγει από την κρίση του κορωνοϊού και να επιστρέψει σε προ πανδημίας ρυθμούς. Την ανάπτυξη αυτή δεν μπορούν να την αισθανθούν πάντως τα νοικοκυριά, που βλέπουν την υποτίμηση του εθνικού νομίσματος και την ακρίβεια να κατατρώει το εισόδημά του.
- Η εξωτερική θέση της Τουρκίας είναι ζοφερή. Οι ακαθάριστες υποχρεώσεις εξωτερικής χρηματοδότησης (το άθροισμα του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών και του εξωτερικού χρέους που ωριμάζει μέσα στους επόμενους 12 μήνες) ήταν κοντά στο 25% του ΑΕΠ μετά την κρίση του 2018, γεγονός που άφηνε ευάλωτη τη λίρα σε έντονες διακυμάνσεις. Μία τέλεια καταιγίδα προσδοκιών για αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ, φόβων για την κατεύθυνση της εγχώριας οικονομικής πολιτικής και εντεινόμενων γεωπολιτικών αντιπαραθέσεων είχε πυροδοτήσει ραγδαία πτώση στο εθνικό νόμισμα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και σήμερα.
Τι περιμένουμε να συμβεί στο εξής
Μία ουσιαστική διαφορά είναι πως σήμερα η λίρα εμφανίζεται λιγότερο ευάλωτη. Δέχεται πιέσεις, αλλά όχι με την ένταση του 2018, ενώ και οι επιχειρήσεις φαίνεται να είναι σε καλύτερη θέση να αντεπεξέλθουν στην αποπληρωμή δανείων σε ξένο νόμισμα (κυρίως σε αμερικανικό δολάριο).
Ωστόσο όπως προειδοποιεί η Capital Economics η τέλεια καταιγίδα του 2018 θα μπροούσε να επαναληφθεί. Αυτή τη φορά βέβαια μεγαλύτερο ίσως ρόλο και από τα Erdoganomics ενδεχομένως να διαδραματίσουν οι εξελίξεις στην πολιτική σκηνή.
