Οι φτωχές χώρες, όπως σε κάθε σύνοδο για το κλίμα, θα καλέσουν τους πλουσιότερους να τους βοηθήσουν να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή στο μέτρο των ευθυνών τους. Αλλά στη Γλασκώβη, αυτή τη φορά, κάθε άλλο οι συνομιλητές θα είναι κάθε άλλο παρά φιλόξενοι. «Υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου», λέει στη γαλλική Les Echos o Σεμπαστιάν Τρεγιέ, ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου για τη βιώσιμη ανάπτυξη και τις διεθνείς σχέσεις (IDDRI).
Αυτή η δυσπιστία έχει επιδεινωθεί με τον Covid. Οι αφρικανικές χώρες είναι «πολύ θυμωμένες» με τα ευρωπαϊκά κράτη που δεν τήρησαν τις υποσχέσεις τους να μοιράζονται εμβόλια. Δεν υπήρχε η αναμενόμενη αλληλεγγύη, η οποία έχει ήδη καθυστερήσει πολύ -και- στο θέμα του κλίματος. Επειδή ο λογαριασμός δεν είναι ακόμα εκεί όταν πρόκειται για τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια που ανακοινώθηκαν, στο COP στην Κοπεγχάγη, προκειμένου να υποστηριχθεί ο αγώνας των αναπτυσσόμενων χωρών κατά της κλιματικής αλλαγής.
Το 2019, μόλις 80 δισεκατομμύρια δολάρια εκταμιεύτηκαν, σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση που δόθηκε τον Σεπτέμβριο από τον ΟΟΣΑ. Οι Βρετανοί διοργανωτές της COP26 ανέφεραν στην αρχή της εβδομάδας ότι θεωρούν πλέον ότι είναι δυνατό να φτάσει το όριο των 100 δισεκατομμυρίων το 2023 και να το ξεπεράσει τα επόμενα χρόνια.
Αλλά εκτός από την τριετή καθυστέρηση, οι φτωχές χώρες θεωρούν ότι αυτό το κονδύλι δεν ανταποκρίνεται καθόλου στην κλιματική έκτακτη ανάγκη. Μόνο το 25% καλύπτει έργα προσαρμογής της θέρμανσης. Οι χρηματοδότες ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για τη χρηματοδότηση, η οποία είναι πολύ πιο κερδοφόρα, για έργα που σχετίζονται με τον μετριασμό, όπως η ανάπτυξη αιολικών πάρκων.
Η «οικονομία» των ΗΠΑ
Η κατανομή της βοήθειας είναι, από αυτή την άποψη, διαφωτιστική. Η Ασία είναι ο πρώτος προορισμός για κεφάλαια (43% του συνολικού ποσού), πολύ μπροστά από την Αφρική (26%), της οποίας οι χώρες είναι λιγότερο φερέγγυες. Αυτή η ανισορροπία οφείλεται στο γεγονός ότι το 80% των χρημάτων που καταβάλλονται αποτελούνται από δάνεια, δημόσια και ιδιωτικά, τα οποία επιβαρύνουν το χρέος των χωρών. Τα υπόλοιπα παρέχονται από επιχορηγήσεις και, πολύ οριακά, δωρεές.
Από τις 23 χώρες των οποίων απαιτείται η συνεισφορά για την παροχή αυτής της διεθνούς χρηματοδότησης για το κλίμα, μόνο τρεις – η Γερμανία, η Νορβηγία και η Σουηδία – είναι συνεπείς στις συνεισφορές τους, σύμφωνα με μια πολύ πρόσφατη ανάλυση του Ινστιτούτου Ανάπτυξης Overseas (ODI). Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι μακράν οι πιο «οικονομικές» με χαμηλότερο επίπεδο χρηματοδότησης από αυτό της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιαπωνίας μαζί.
«Η αμερικανική δέσμευση ισοδυναμεί με περίπου τη μισή δέσμευση των Ευρωπαίων», λέει η Λόλα Βαγιέχο, διευθύντρια του προγράμματος για το κλίμα στο IDDRI. Η άφιξη του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο πρέπει να αλλάξει την κατάσταση, καθώς ο νέος Αμερικανός πρόεδρος ανακοίνωσε τον διπλασιασμό έως το 2024 της βοήθειας για το κλίμα στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η Αφρική και το SDR
Η «χρηματοδότηση για το κλίμα» θα επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα των διαπραγματεύσεων που θα διεξαχθούν στη Γλασκώβη, καθώς η εποχή του Τραμπ έχει αφήσει άλλα ίχνη που η Ουάσιγκτον δεν έχει ακόμη σβήσει. Η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισιού στέρησε από το Πράσινο Ταμείο για το Κλίμα (GCF) 2 δισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα να μείνει για ένα διάστημα στα 7,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτή η αποδέσμευση οδήγησε σε μια κρίση διακυβέρνησης τέτοια που δεν μπορούσε να ληφθεί καμία απόφαση από το «συμβούλιο» του, αποτελούμενο από εκπροσώπους τόσο από τις χώρες του Βορρά όσο και από τις χώρες του Νότου.
Τα ευρωπαϊκά κράτη και η Ιαπωνία, η πρώτη συνεισφέρουσα χώρα, έχουν αναπληρώσει αυτό το έλλειμμα. Η Αμερική, από τότε που επέστρεψε, σχεδιάζει να συμπληρώσει το GCF κατά 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια το επόμενο έτος. Αλλά θα πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα για να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των φτωχών χωρών. Η Αφρική προωθεί τα πιόνια της. Αγωνίζεται για την ανακατανομή μέρους των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων (SDR) του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) που πλήττονται από τις βιομηχανικές χώρες.
Αυτή η συσκευή καθιστά δυνατή την παροχή ξένου νομίσματος στις αιτούσες χώρες χωρίς τη δημιουργία πρόσθετου χρέους. Ενεργοποιήθηκε αυτό το καλοκαίρι για να αναζωογονηθεί μια παγκόσμια οικονομία που επιβαρύνθηκε από τον Covid και αυτό, στο ιστορικό επίπεδο των 456 δισεκατομμυρίων SDR, που ισοδυναμεί με 650 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό το απροσδόκητο κέρδος προέρχεται κυρίως για τις πλούσιες χώρες (118 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι 33 δισεκατομμυρίων για ολόκληρη την Αφρική). Η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης αναμένει την ανακατανομή 100 δισ. SDR. Και σκοπεύει να ακουστεί στη Γλασκώβη.
naftemporiki.gr με πληροφορίες από τη Les Echos
