Της Ζωρζέτ Ζολώτα
[email protected]
H αγορά των ακινήτων έχει υποβληθεί εν μέσω της πανδημικής κρίσης σε μεγάλες αλλαγές, που μπορεί να είναι μόνιμες, παρά την κυκλοφορία των εμβολίων. Έντονα σημάδια έρχονται από τις ΗΠΑ, όπου άδεια εμπορικά κέντρα μετατρέπονται σε αποθηκευτικούς χώρους, απ’ όπου γίνεται η διανομή προϊόντων που έχουν παραγγελθεί μέσω Διαδικτύου. Aκόμη και σε παραδοσιακά πολυκαταστήματα, όπως το Bloomingdale’s, ορισμένοι εργαζόμενοι πακετάρουν παραγγελίες που θα παραδοθούν ταχυδρομικά. Σε άλλα κτίρια, οι υπάλληλοι είναι περισσότεροι από τους πελάτες, καθώς οι ΗΠΑ, όπως και η Ευρώπη, προσπαθούν να καταπολεμήσουν το δεύτερο κύμα της πανδημίας του ιού SARS-CoV-2.
Αλλά δεν μεταβάλλεται μόνον το τοπίο στο εμπόριο, αλλά στους χώρους γραφείου. Όλο και πιο πολλές εταιρείες επιτρέπουν την κατ’ οίκον εργασία ως επιλογή για τον εργαζόμενο, τουλάχιστον, για κάποιες ημέρες μέσα στην εβδομάδα. Έρευνα του βρετανικού Ινστιτούτου Διευθυντών καταλήγει στο συμπέρασμα πως το 74% των εταιρειών σχεδιάζουν να αξιοποιήσουν την κατ’ οίκον εργασία, καθώς πάνω από ήμισυ των ερωτηθέντων σκοπεύουν να μειώσουν τους χώρους γραφείων που εκμεταλλεύονται σήμερα.
Χρησιμοποιώντας νέα εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης που επεξεργάστηκε 4.767 τηλεδιασκέψεις εταιρειών από τις 21 Ιούλιου μέχρι τις 8 Δεκεμβρίου, το πρακτορείο Bloomberg καταλήγει στο συμπέρασμα πως είναι αρκετά τα διευθυντικά στελέχη που τονίζουν πως είναι μεγάλη η ανάγκη να μειωθούν οι δαπάνες στα ακίνητα. Προτείνουν δε τη μείωση των χώρων γραφείων, την επιτάχυνση του κλεισίματος υποκαταστημάτων, την επαναδιαπραγμάτευση ενοικίων ή ακόμη και το κλείσιμο κέντρων δεδομένων.
Καμία τάση στις αγορές δεν είναι οριστική, αλλά με τα νέα δεδομένα αναρωτιέται κανείς τι θα απογίνουν μεσοπρόθεσμα οι επαγγελματικοί χώροι που είναι ήδη ανεκμετάλλευτοι, δεδομένου ότι η επιστροφή στην ομαλότητα θα είναι βαθμιαία. Η ρευστότητα στην αγορά ακινήτων έχει υποστεί πλήγμα από την αιφνίδια παύση κάθε δραστηριότητας στο λιανικό εμπόριο, λόγω των περιορισμών που έχουν επιβληθεί από τις κυβερνήσεις. Η εταιρεία εμπορικών ακινήτων Landlord Shaftesbury, η οποία κατέχει καταστήματα, μπαρ ή εστιατόρια σε δημοφιλείς περιοχές στο Λονδίνο, όπως το Σόχο και το Κόβεντ Γκάρντεν, αναθεώρησε προς τα κάτω τη συνολική αξία του χαρτοφυλακίου της στη βρετανική πρωτεύουσα κατά σχεδόν 700 εκατ. στερλίνες στις 3,1 δισ. στερλίνες, αντανακλώντας πτώση της τάξεως του 18,3% από πέρσι.
Αναλυτές προειδοποιούν για αλυσιδωτές αντιδράσεις, καθώς οι τοποθετήσεις επενδυτών στις αγορές των εμπορικών και επαγγελματικών ακινήτων έχουν αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια. Στις ΗΠΑ, οι επενδύσεις σε εταιρείες εμπορικών ακινήτων έχουν αυξηθεί από τα 2,2 τρισ. δολάρια το 2013, στα 3,4 τρισ. το 2019, δηλαδή προ πανδημίας της νόσου Covid-19. Στη Βρετανία, αντίστοιχα, επεκτάθηκαν από τα 595 δισ. δολάρια το 2013, στα 746 δισ. δολάρια. Εκτός από τους χώρους γραφείου, μεγάλη αναμένεται να είναι η συρρίκνωση των τραπεζικών υποκαταστημάτων, καθώς η πανδημία ανάγκασε αρκετά περισσότερους να εξοικειωθούν την εκτέλεση συναλλαγών μέσω του Διαδικτύου.
Υπάρχουν, βέβαια, και εκείνοι πως θα παραμείνουν πιστοί στο παραδοσιακό μοντέλο εργασίας, θεωρώντας πως η εξ αποστάσεως εργασία μειώνει την παραγωγικότητα, διαβρώνει την εταιρική κουλούρα και μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ψυχική ισορροπία του εργαζομένου. Σε αυτήν τη συνομοταξία περιλαμβάνεται ο Τζέιμι Ντίμον της JPMorgan Chase, o Λάρι Φινκ της Blackrock και ο Ρίντ Χέιστινγς της Netflix.
