Η ιστορική συμφωνία για τον παγκόσμιο εταιρικό φόρο επετεύχθη την Παρασκευή, με προοπτική κύρωσής της, ως διεθνούς συνθήκης, μέσα στο 2022 και εφαρμογής από το 2023. Στη συμφωνία μετέχουν 136 χώρες που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 90% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Τυπικά, το μεγαλύτερο εμπόδιο ήταν η Ιρλανδία, η οποία έχει χαμηλότερο ποσοστό 12,5% που της επέτρεψε να προσελκύσει περισσότερες από χίλιες πολυεθνικές εταιρείες όπως η Pfizer, η Intel, η Apple ή η IBM. Το Δουβλίνο όμως τελικά έριξε την Πέμπτη «λευκή πετσέτα» και δέχτηκε τον φόρο, με την προϋπόθεση ότι να χαρακτηριστεί «ελάχιστος φόρος» και όχι «τουλάχιστον 15%». Η Ουγγαρία, η Εσθονία, η Νιγηρία, η Κένυα και η Σρι Λάνκα ήταν άλλες χώρες που δίσταζαν να υιοθετήσουν τη δέσμη μέτρων.
Οι πιέσεις αυξάνονται αφού η δημοσιογραφική έρευνα γνωστή ως Pandora Papers αποκάλυψε ένα δίκτυο μεγάλων περιουσιών που κατατέθηκαν σε εδάφη χωρίς ή με χαμηλή φορολογία.
Από την άποψη αυτή, το Φορολογικό Παρατηρητήριο της ΕΕ (EUTax Observatory), ανεξάρτητο όργανο της Επιτροπής, υπενθύμισε ότι η φοροαποφυγή επηρεάζει ιδιαίτερα την Ευρώπη: το 11% του συνολικού καθαρού πλούτου της, περίπου 2,3 τρισεκατομμύρια ευρώ, βρίσκεται σε υπεράκτιους λογαριασμούς, υπερπόντιες δικαιοδοσίες με πολύ γενναιόδωρη φορολογική μεταχείριση. Ένα χρηματικό ποσό που ισοδυναμεί με το ΑΕΠ της Γαλλίας και που προκαλεί απώλεια, σε φορολογικά έσοδα, περίπου 55.000 εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο.
Δεν αφορά μόνο την αύξηση του κατώτατου επιτοκίου. Στην πραγματικότητα, όπως αναφέρει η ισπανική La Vanguardia, χώρες όπως το Λουξεμβούργο έχουν ποσοστό μεγαλύτερο από 20%, αλλά προσφέρουν πολλές διευκολύνσεις για την ελαχιστοποίηση των πληρωμών προς το Υπουργείο Οικονομικών. «Ο πλούτος βρίσκεται συχνά στα χέρια των εταιρειών των οποίων οι πραγματικοί δικαιούχοι δεν προσδιορίζονται. Ο ΟΟΣΑ υπολογίζει ότι υπάρχουν 11 τρισεκατομμύρια κατατεθειμένα σε offshore, αλλά δεν υπάρχουν πληροφορίες για τη φύση των περιουσιακών στοιχείων, τη θέση τους και τους ιδιοκτήτες τους», εξηγεί το Παρατηρητήριο.
Ως εκ τούτου, ο ΟΟΣΑ εξετάζει επίσης φορολογικά στοιχεία για τις πολυεθνικές, αλλά το ερώτημα είναι πώς θα διανεμηθεί το επιπλέον εισόδημα που θα αποκτηθεί και ποιο περιθώριο δημοσιονομικής δράσης θα αφεθεί στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμα, ο νομπελίστας Οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλτς είναι πολύ σκεπτικός για την πρωτοβουλία του ΟΟΣΑ. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν τον ελάχιστο συντελεστή μόνο για να δικαιολογήσουν την αύξηση του φόρου εταιρειών από 21% σε 28%. Και οι αναδυόμενες οικονομίες δεν το βλέπουν απλά καθαρά, επειδή δεν θέλουν να δώσουν λευκή επιταγή», είπε χθες σε σεμινάριο.
Ο Άλεξ Κόμπαμ, Διευθύνων Σύμβουλος της πλατφόρμας Tax Justice Network, σε σημείωμα που κυκλοφόρησε το Σάββατο σημείωσε ότι «εάν το σύμφωνο απαιτεί από τις χώρες να εγκαταλείψουν τα άλλα δημοσιονομικά μέτρα που έχουν, πολλά κράτη τελικά διατρέχουν τον κίνδυνο απώλειας εσόδων. Αυτή η διαδικασία του ΟΟΣΑ δεν λειτουργεί ».
Σύμφωνα με σημείωμα της Oxfam International, «το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων που δημιουργούνται από τον παγκόσμιο ελάχιστο φόρο θα πάει σε μερικές πλούσιες χώρες. Ένας ελάχιστος συντελεστής 15% είναι πολύ χαμηλός και δεν θα είναι αρκετός για να αποθαρρύνει πλήρως τις επιχειρηματικές πρακτικές φοροαποφυγής ». Οι υπολογισμοί αυτού του οργανισμού προβλέπουν ότι μεταξύ 85 και 90% των πολυεθνικών θα αποκλείονταν από τον νέο ελάχιστο φόρο.
Ο στόχος είναι να φέρει τη συμφωνία στη σύνοδο κορυφής της G-20 που έχει προγραμματιστεί για το τέλος αυτού του μήνα και να εφαρμοστεί το 2023.
Επιμέλεια: Ελίζα Καραγιώργη,
[email protected]
