Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Σε διπλή διαπραγμάτευση θα μπει η κυβέρνηση μέσα στις επόμενες εβδομάδες για το χρέος. Η πρώτη θα αφορά τον ακριβή προσδιορισμό του χρονοδιαγράμματος εκταμίευσης των υπόλοιπων δόσεων που προβλέπει το μνημόνιο. Πρόκειται συνολικά για περίπου 45 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς από τα 86 δισεκατομμύρια της σύμβασης, η Ελλάδα θα αξιοποιήσει τελικώς τα 70 ή και λίγο λιγότερα.
Η δεύτερη διαπραγμάτευση, στην οποία ποντάρει πολλά σε πολιτικό επίπεδο η κυβέρνηση, αφορά την αναδιάρθρωση του χρέους. Ο υπουργός Οικονομικών έχει θέσει ως προσωπικό στοίχημα η συζήτηση για το χρέος να ξεκινήσει πριν από το τέλος του χρόνου. Αυτή τη στιγμή, ο συγκεκριμένος στόχος φαίνεται πολύ φιλόδοξος.
Ο Νοέμβριος τελειώνει, η κυβέρνηση έχει βγει λαβωμένη από την ψήφιση του πρώτου πακέτου με τα προαπαιτούμενα και αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προσεγγίσει με μεγαλύτερη προσοχή το 2ο πακέτο των προαπαιτούμενων, το οποίο θα περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το φορολογικό και το ασφαλιστικό.
Και να ξεκινήσει η αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας μέχρι το τέλος του έτους (που σημαίνει ότι θα πρέπει να έχουν περάσει από τη Βουλή η νέα λίστα με τα προαπαιτούμενα, ο προϋπολογισμός, το μεσοπρόθεσμο, το φορολογικό και το ασφαλιστικό), είναι αμφίβολο αν θα προλάβει να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του έτους, με δεδομένο μάλιστα ότι οι ξένοι αξιωματούχοι τηρούν ευλαβικά το… έθιμο των χριστουγεννιάτικων διακοπών.
Μπορεί να φαίνεται περίεργο, αλλά και στο τέλος του 2015 το ελληνικό δημόσιο χρέος θα είναι μειωμένο συγκριτικά με το τέλος του 2014 ακόμη και μετά την εκταμίευση των 10 δισεκατομμυρίων ευρώ (το ποσό μπορεί να είναι και μικρότερο) για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Συγκεκριμένα, σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί στα 316,5 δισεκατομμύρια ευρώ από 317,117 δισ. ευρώ στο τέλος του 2014, εμφανίζοντας μείωση της τάξεως των 600 εκατ. ευρώ.
Πώς προέκυψε αρνητικό πρόσημο δεδομένου ότι:
1. Δανειστήκαμε περί τα 13 δισεκατομμύρια ευρώ μέσα στον Αύγουστο με το που υπεγράφη η μνημονιακή σύμβαση
2. Μέσα στις επόμενες ημέρες (σ.σ.: σήμερα θα ληφθεί η σχετική απόφαση στο Eurogroup) θα εκταμιευτούν 10+2 δισ. ευρώ για τις τράπεζες και τα ληξιπρόθεσμα του Δημοσίου, ενώ αναμένεται να πάρουμε άλλο ένα δισεκατομμύριο ευρώ μέχρι το τέλος του έτους;
Την απάντηση δίνει η ίδια η εισηγητική έκθεση του κρατικού προϋπολογισμού: Η επιβάρυνση του χρέους από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών θα είναι τελικώς περίπου ισόποση ή και μικρότερη σε σχέση με τα χρήματα που διέθετε η Ελλάδα στις αρχές του χρόνου στο ΤΧΣ, τα οποία όμως και επέστρεψε στις 27 Φεβρουαρίου μετά τη σχετική απόφαση στο Eurogroup.
Ετσι, σε επίπεδο έτους, η ανακεφαλαιοποίση δεν επηρεάζει. Οσο για τα υπόλοιπα χρήματα που έχει δανειστεί η Ελλάδα μετά το 3ο μνημόνιο, αυτά δεν φαίνεται να ξεπερνούν τα ποσά που διέθεσε από ίδιους πόρους (ταμειακά διαθέσιμα φορέων γενικής κυβέρνησης κ.λπ.) για να ξεπληρώσει τις δόσεις κυρίως προς το ΔΝΤ.
Βέβαια, το χρέος ως αναλογία του ΑΕΠ θα κλείσει με αύξηση το 2015, καθώς ο παρονομαστής (δηλαδή το ΑΕΠ) θα μειωθεί κυρίως λόγω αποπληθωρισμού.
Παρά την αναθεώρηση του στόχου για την πορεία του ΑΕΠ το 2015, αυτό σε τρέχουσες τιμές θα διαμορφωθεί στα 175,658 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα το χρέος να αναρριχηθεί στο 185,9% του ΑΕΠ, που είναι και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στον κόσμο (πίσω από την Ιαπωνία).
Υπάρχει και ένα εντυπωσιακό στοιχείο στο πώς εξελίχθηκε το χρέος μέσα στο 2015: οι εξοφλήσεις για βραχυπρόθεσμους τίτλους ανήλθαν σε… 700 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το ποσό-μαμούθ αποτυπώνει την αγωνία φορέων να δανειστούν, κυρίως μέσω repos, έστω και για μία ή δύο ημέρες προκειμένου να πληρώσουν εγκαίρως μισθούς και συντάξεις.
Τι θα γίνει το 2016; Για την επόμενη χρονιά εκτιμάται ότι το ΑΕΠ θα αυξηθεί στα 327,6 δισ. ευρώ σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης από 316,5 δισ. ευρώ το 2015, παρά το γεγονός ότι δεν θα υπάρξει νέα εκταμίευση για τις τράπεζες. Πού θα πάνε αυτά τα επιπλέον 11 δισεκατομμύρια ευρώ;
1. Περίπου 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν για την αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, έτσι ώστε να μπει φρέσκο χρήμα στην αγορά
2. Περίπου 2,4 δισ. ευρώ θα χρειαστούν για την κάλυψη δημοσιονομικών ελλειμμάτων (σ.σ.: ο προϋπολογισμός θα είναι πλεονασματικός μόνο σε πρωτογενές επίπεδο), ενώ
3. 3,4 δισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για να επανέλθουν τα διαθέσιμα σε φυσιολογικά επίπεδα, καθώς το 2015, με την «αφαίμαξη» για την αποπληρωμή των δόσεων στο ΔΝΤ, χάθηκαν περισσότερα από 2,4 δισεκατομμύρια ευρώ.
Οι εκταμιεύσεις του 2016 θα είναι σαφώς περισσότερες από τα 11 δισεκατομμύρια ευρώ, καθώς θα προστεθούν και τα χρήματα που θα πρέπει να αντληθούν από τον ESM προκειμένου να εξοφληθούν οφειλές κυρίως προς την ΕΚΤ και το ΔΝΤ.
Αυτό που θα αποφασιστεί το επόμενο διάστημα είναι με ποια προαπαιτούμενα θα συνδεθεί η κάθε υποδόση της επόμενης χρονιάς.
Η αναδιαπραγμάτευση του χρέους, από οικονομικής άποψης, θα αφορά όχι τόσο το ονομαστικό ύψος του, αλλά την επέκταση της διάρκειας ωρίμανσής του (σ.σ.: σήμερα διαμορφώνεται στα 16,5 χρόνια), τις περιόδους χάριτος που θα προβλέπονται (σ.σ.: ήδη βρισκόμαστε σε περίοδο χάριτος η οποία λήγει το 2021 με συνέπεια την εκτίναξη των τόκων) και φυσικά τους τόκους που θα πρέπει να καταβάλλονται σε ετήσια βάση.
Σήμερα, οι τόκοι ανέρχονται στα έξι δισ. ευρώ, ενώ το ίδιο ποσό αναμένεται να δαπανήσουμε και το 2016.
Αν μέσα από την αναδιαπραγμάτευση του χρέους προκύψει μικρότερο ποσό, η χώρα θα διευκολυνθεί και ταμειακά, ενώ θα περιοριστεί σταδιακά και το χρέος της ως ποσοστό του ΑΕΠ.
