Του Κώστα Ιωαννίδη
Κανένας δεν θεωρεί αδιάφορο το φετινό Δεκέμβριο, για το μεσοπρόθεσμο μέλλον των τιμών των μετοχών της αγοράς μας. Αλλά παράλληλα οι περισσότεροι εγχώριοι αναλυτές θεωρούν δεδομένες τις εκροές κεφαλαίων στο τέλος του Νοέμβρη, από τις επιβαλλόμενες για τους διαχειριστές κεφαλαίων ρευστοποιήσεις θέσεων, λόγω των αλλαγών στους δείκτες MSCI. Ανακοινώθηκαν στις 13/11 και θα ισχύσουν μετά τη σύνοδο της 30/11 την Παρασκευή.
Μετά τη γνωστοποίηση των αλλαγών στους δείκτες MSCI εμφανίστηκαν ισχυρότατες πιέσεις στις μετοχές του Τραπεζικού κλάδου, καθορίζοντας την ατμόσφαιρα των συναλλαγών συνολικά. Το ταμπλό αποτύπωσε μια αναταραχή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς η αγορά κυριαρχείται από τις εκτιμήσεις για τις επικείμενες εκροές εξ αιτίας της εξαμηνιαίας αναδιάρθρωσης του MSCI.
Η τρέχουσα εβδομάδα των «προγραμματισμένων» εκποιήσεων θα προετοιμάσει την αγορά για το φινάλε του 2018 και σε κάθε περίπτωση θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για τις τραπεζικές μετοχές. Καθώς σήμερα αναμένεται να παρουσιαστεί το πλάνο μείωσης των NPEs της Τράπεζας της Ελλάδος στην Ενιαία Εποπτική Αρχή των Τραπεζών (SSM). Ενώ συνεχίζονται οι δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων με κυριότερες αυτές των ΓΡΙΒ και ΕΧΑΕ (26/11), ΟΠΑΠ και ΑΡΑΙΓ (27/11) ΕΤΕ, ΑΛΦΑ και ΛΑΜΔΑ (29/11) και ΠΕΙΡ (30/11).
Η στήλη, μετά την βουτιά στους όγκους σε εξαιρετικά χαμηλά για την εποχή επίπεδα, θεωρεί ότι η κατάσταση θυμίζει την περίοδο 1995 – 1997. Τότε πάλι, όποιος ασχολείτο με τη Σοφοκλέους, ήταν για το περιβάλλον του… τρελός. Λίγα χρόνια αργότερα, ολόκληρες οικογένειες παρακολουθούσαν τα κλεισίματα των συνεδριάσεων σχολαστικά και όποιος δεν είχε επενδύσει στις μετοχές της αθηναϊκής αγοράς, θεωρείτο σχεδόν… κοροΐδο.
Η περίοδος της απαξίωσης των μετοχικών αξιών μπορεί να προκύψει από τοπικά ή παγκόσμιας εμβέλειας αίτια. Φυσικά τα πράγματα γίνονται χειρότερα, αν οι λόγοι που συντρέχουν προέρχονται από διεθνείς και εσωτερικές εξελίξεις. Τώρα έχουμε ωθήσεις στη διάθεση για φυγή από το ρίσκο σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Η επιβεβαιωμένη από σειρά μεταβολών, σε σημαντικά μακροοικονομικά δεδομένα, επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης έχει εγκαταστήσει στις αγορές την άποψη, πως ήρθε η ώρα να παραδεχθούν ότι τα καλύτερα, από ένα μακράς διάρκειας ανοδικό ράλι, έμειναν πίσω. Έχει συνεπώς σημειωθεί η κορυφή για τους χρηματιστηριακούς δείκτες μέσα στο 2018 και πλέον, αρχίζει η κατηφόρα. Για τον ορισμό του πυθμένα που θα αποτελέσει την αρχή του επόμενου χρηματιστηριακού κύκλου. Όταν αυτή η άποψη κυριαρχήσει με διάρκεια, η πτώση θα αποκτήσει εντονότερα χαρακτηριστικά.
Στο εσωτερικό πεδίο, η επιμονή στην άρνηση να λύνονται τα οικονομικά προβλήματα με οικονομική λογική, καθιστά πιθανή την χαμηλών ρυθμών ανάπτυξη για χρόνια. Έτσι η καταναλωτική ισχύς των Ελλήνων, που λαβώθηκε σοβαρά επί πολλά έτη, δύσκολα θα ανακάμψει τόσο εντυπωσιακά που να αποτυπωθεί στις κερδοφορίες των εισηγμένων. Η χρεοκοπία λειτούργησε στο χρηματιστήριο όπως και σε άλλες οικονομικές δραστηριότητες. Έφερε την κυριαρχία των ξένων κεφαλαίων και συνεπώς των διεθνών χρηματιστηριακών κριτηρίων.
Το διάστημα 1995 -1997, μετά το φιάσκο με το καζίνο του Φλοίσβου, οι εγχώριοι επενδυτές είχαν γυρίσει την πλάτη τους στην αγορά στο 10 της Σοφοκλέους. Τώρα, μετά την αποτυχία να ανακάμψει στιβαρά η χρεοκοπημένη οικονομία μας, φαίνεται πως έχουν γυρισμένη πλάτη στο ταμπλό του ΧΑ εγχώριοι και ξένοι επενδυτές. Όσοι έχουν παραμείνει, δεν σκέφτονται πώς να κερδίσουν αλλά πώς να προφυλάξουν ότι απέμεινε.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης εβδομάδας
Μεγάλωσαν οι πιθανότητες η «διόρθωση» καταλήξει σε bear market
Οι τρεις μεγαλύτεροι δείκτες των ΗΠΑ σημείωσαν πτώση πάνω από το 3% για την εβδομάδα. Οι Dow και Nasdaq εμφάνισαν τη μεγαλύτερη εβδομαδιαία πτώση από τον Μάρτιο. Ο S&P 500 βρίσκεται πλέον -10,2% χαμηλότερα από το υψηλό βίου (εμφανίστηκε τις 20 Σεπτεμβρίου), επιβεβαιώνοντας ότι είχε εισέλθει σε «διόρθωση». Ο δείκτης είχε μια «διόρθωση» νωρίτερα φέτος, μετά την εγγραφή ρεκόρ υψηλών στα τέλη Ιανουαρίου, υποχωρώντας στις αρχές Φεβρουαρίου περισσότερο από 10% (το επίσημο όριο για να χαρακτηριστεί ως «διόρθωση»). Η διόρθωση αυτή διήρκεσε περίπου επτά μήνες, καθώς στα τέλη Αυγούστου σημείωσε νέο ρεκόρ.
Την Παρασκευή, ο ενεργειακός τομέας του S&P 500 υποχώρησε 3,3%, συρρικνωμένος από άλλη μια βουτιά στις τιμές του πετρελαίου, εν μέσω φόβων για υπεροχή της προσφοράς. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν βυθιστεί περίπου 30% από τις αρχές Οκτωβρίου. Οι επενδυτές θα επικεντρωθούν στη σύνοδο κορυφής του G20 της επόμενης εβδομάδας στο Μπουένος Άιρες, όπου ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump και ο Κινέζος ομόλογός του Xi Jinping αναμένεται να πραγματοποιήσουν συνομιλίες, εν μέσω εμπορικής διαφοράς που έχει επιβαρύνει τις χρηματοπιστωτικές αγορές.
Μπορεί να φταίει το ότι η Fed το παράκανε, με την βιασύνη να ανεβάσει τα επιτόκια της για να προκληθεί σύσφιξη των συνθηκών δανεισμού. Υπήρξε φόβος υπερθέρμανσης της οικονομίας που θα τίναζε τον πληθωρισμό σε καταστροφικά υψηλά επίπεδα και θέλησε να προλάβει. Μπορεί να κούρασε η ένταση και η αβεβαιότητα των διεθνών εμπορικών συναλλαγών από την διαμάχη ΗΠΑ Κίνας, που εξελίσσεται σε μάχη για την παγκόσμια κυριαρχία στην εποχή της νέας βιομηχανικής παραγωγής. Αλλά η «σταγόνα» που ξεχείλισε το ποτήρι δεν είχε σχέση με την πολιτική σε κάθε επίπεδο.
Ήταν τα συμπεράσματα από την πρόσφατα περατωθείσα περίοδο ανακοίνωσης εταιρικών κερδών για το τρίτο τρίμηνο. Αφού η καθοδήγηση για τα μελλοντικά κέρδη από την πλευρά κάθε εισηγμένης με την ευκαιρία των αποτελεσμάτων, έδειξε ότι το τρίτο τρίμηνο θα ήταν πιθανόν να σηματοδοτήσει την κορυφή του κύκλου ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής επέκτασης. Και αναφερόμαστε σε εταιρίες της μεγαλύτερης, και με τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης έναντι των ομότιμών της, οικονομίας του κόσμου. Η Κίνα σαν αναπτυσσόμενη οικονομία με εμπορικό πλεόνασμα προσπαθεί να αλλάξει τη βάσης κεντρικής στήριξης της οικονομίας της, από εξαγωγική σε καταναλωτική στο εσωτερικό. Αλλά η δημογραφική της δομή, που είναι αποτέλεσμα μιας παλαιότερης απαγόρευσης για περισσότερα του ενός τέκνα, δεν βοηθά και η στροφή γίνεται βασανιστικά και με χαμηλότερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Το ράλι τελείωσε;
Παγιώνεται η άποψη πως τα καλύτερα για τους χρηματιστηριακούς δείκτες, μετά από εννέα χρόνια ανόδου, έμειναν πίσω. Από την Yardeni Research σημείωναν ότι τα έσοδα ανά μετοχή στον S&P500 το τρίτο τρίμηνο σημείωσαν άνοδο 8,5% και υπερέβησαν τη μακροπρόθεσμη τάση ανάπτυξης. Κανονικά, σε τόσο μεγάλη οικονομική ανάπτυξη, η αύξηση των εσόδων τείνει να είναι περίπου 4% -6% ετησίως. Ωστόσο, τα τριμηνιαία έσοδα μειώθηκαν κατά 0,1% από τρίμηνο σε τρίμηνο. Αν αυτή η παρακμή επιβεβαιωθεί από όλες τις εταιρείες, θα σηματοδοτήσει την πρώτη φορά από το τρίτο τρίμηνο του 2008, που τα έσοδα του 3ου τριμήνου μειώθηκαν σε τριμηνιαία βάση. Παρατηρούσαν ωστόσο πως τα εταιρικά κέρδη βρίσκονται σε υψηλά όλων των εποχών. Καθώς αυξήθηκαν κατά 27,5% σε ετήσια βάση, με την καλύτερη μεταβολή από το τέταρτο τρίμηνο του 2010 και μετά, αποτυπώνοντας τα δυνατά έσοδα και την επίδραση της μείωσης των φόρων.
Αλλά και το περιθώριο κέρδους των γιγαντιαίων επιχειρήσεων του βαρύτερου μετοχικού δείκτη στον κόσμο, βρίσκεται στο ψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών. Έχει ιστορικό μέσο όρο της τάξης του 7% -8% ή χαμηλότερα. Παρά το ζήτημα της αύξησης του κόστους από την πολιτική των δασμών, τον πληθωρισμό στις αμοιβές των εργαζόμενων από τη χαμηλή ανεργία, οι εταιρείες εξέπληξαν τους αναλυτές το τρίτο τρίμηνο, καθώς το εταιρικό περιθώριο κέρδους των εισηγμένων στον S & P 500, αυξήθηκε και πάλι σε 11,4%. Βρισκόταν σε επίπεδα ρεκόρ του 10,1% κατά το 4ο τρίμηνο του 2017 πριν τη μείωση του φόρου, για να αυξηθεί στο 10,5% κατά το πρώτο τρίμηνο του 2018 και 10,9% το β τρίμηνο του 2018 χάρη στη μείωση του φόρου. Τώρα σημείωσε ακόμη υψηλότερο ρεκόρ. Αλλά σε λίγο, κατά την ανά έτος σύγκριση, θα σβήσει η ευεργετική επίδραση των φοροελαφρύνσεων.
Οι εξαιρετικές επιδόσεις που έφεραν πολλοί παράγοντες, αλλά και μεγάλο ποσοστό πολιτικών επιλογών με επίδραση χωρίς επανάληψη στα χρόνια που θα ακολουθήσουν, είναι παράμετροι που στηρίζουν όλο και περισσότερο την πεποίθηση πως το ράλι τελείωσε και έρχεται κατηφόρα.
Η εβδομάδα σε αριθμούς
Την τέταρτη χρηματιστηριακά εβδομάδα του Νοεμβρίου, ο S&P 500, κλείνοντας στις 2632,56 μονάδες, είχε μεταβολή -3,79% ενώ στο 2018 απόκτησε απώλειες -1,54%. Ο Dow, με πτώση -4,44%, έκλεισε στις 24.285,95 μονάδες, στο 2018 χάνει πλέον -1,75%. Ο S&P400 με απώλειες -2,17% διαμόρφωσε επίδοση φέτος -3,98%, ενώ ο Russell 2000 της μικρής κεφαλαιοποίησης, με μεταβολή -2,54%, εμφάνισε ετήσια απόδοση -3,05%. Ο δε Nasdaq, με βουτιά -4,26%, περιόρισε τα κέρδη του για το 2018 στο +0,52%.
Η σκιά του Brexit και η κόντρα Ρώμης Βρυξελλών λειτούργησαν έτσι ώστε: Ο FTSE100 του Λονδίνου έπεσε -0,87% στη βδομάδα, με απώλειες -9,56% στο 2018. Ο DAX υποχώρησε -1,31%, με ετήσια επίδοση -13,35%, ο CAC είχε μεταβολή -1,56%, με απόδοση στο 2018 -6,88%. Ο δείκτης IBEX της Ισπανίας έχασε -1,55% και στο έτος αποδίδει -11,22%. Ο δείκτης FTSE MIB στην Ιταλία με μεταβολή -0,87%, στο 2018 αποδίδει πλέον -14,36%.
Ο Bovespa της Βραζιλίας έπεσε -2,58%, με +12,86% επίδοση φέτος, ενώ ο Bolsa του Μεξικού με μεταβολή -2,78%, διεύρυνε τις απώλειες στο 2018 στο -16,63%. Ο χρυσός ενισχύθηκε κατά +0,11%, στα 1210,30 δολάρια η ουγκιά, με επίδοση το 2018 -6,26%. Με μεγάλη βουτιά -11,33%, έκλεισε το πετρέλαιο Crude. Στο 2018 γράφει απώλειες -16,16%.
Ο Nikkei, με εβδομαδιαία μεταβολή -0,16%, στο 2018 εμφάνισε πτώση -4,91%. Ο δείκτης Kospi στη Νότια Κορέα είχε μεταβολή -1,67% και επίδοση για φέτος -16,62%. Ο δείκτης Sensex στην Ινδία υποχώρησε -1,34%, στο 2018 αποδίδει +2,71%. Στο χρηματιστήριο του Χονγκ Κονγκ ο Hang Seng έχασε -0,98% και στο 2018 εμφάνισε επίδοση -13,34%. Μεταβολή -3,72% εμφάνισε ο δείκτης του χρηματιστηρίου της Σαγκάης SSE Comp. Ind., με επίδοση στο έτος -22,00%.
Η εξέλιξη τρέχει
Οι καταναλωτές στις Ηνωμένες Πολιτείες κυνήγησαν τις μεγάλες εκπτώσεις σε παιχνίδια, ρούχα και ηλεκτρονικά είδη τόσο on line όσο και σε καταστήματα τη «Μαύρη Παρασκευή», παρέχοντας στους εμπόρους λιανικής ένα ισχυρό ξεκίνημα για την καθοριστική για τα ετήσια κέρδη τους εορταστική περίοδο. Η υγιής οικονομία και οι αυξανόμενοι μισθοί έδωσαν στους ανθρώπους την εμπιστοσύνη, να εκμεταλλευτούν την ετήσια προσφορά ευκαιριών με πολύ χαμηλές τιμές.
Στις αγορές on line, οι αγοραστές δαπάνησαν 643 εκατομμύρια δολάρια μέχρι τις 10 μ.μ., προκαλώντας αύξηση 28% από το προηγούμενο έτος, σύμφωνα με το Adobe Analytics, το οποίο παρακολουθεί τις συναλλαγές στις περισσότερες από τις κορυφαίες εταιρίες on line πωλήσεων των Η.Π.Α. Ειδικά οι πωλήσεις μέσω smartphone συνέβαλαν σημαντικά στα κέρδη.
Οι τράπεζες και οι χρηματιστηριακές εταιρίες έχουν αποδεχθεί την τεχνητή νοημοσύνη (artificial intelligence AI), αναπτύσσοντας και χρησιμοποιώντας εφαρμογές AI για να κάνουν τα πράγματα γρηγορότερα, φθηνότερα και πιο «έξυπνα». Αυτό το καλοκαίρι, η JPMorgan άρχισε να πειραματίζεται με τη χρήση του AI στις πράξεις της αγοράς κρατικών ομολόγων, σύμφωνα με το CNBC. Λίγο νωρίτερα αυτό το έτος, η Bank of America εισήγαγε την Erica, το chatbot για εκατομμύρια πελάτες χρήστες των ψηφιακών τραπεζικών υπηρεσιών της. Το chatbot είναι ένα πρόγραμμα υπολογιστή με τεχνητή νοημοσύνη που διεξάγει μια συζήτηση μέσω ακουστικών μεθόδων ή κειμένων. Τέτοια προγράμματα σχεδιάζονται συχνά για να προσομοιώσουν πειστικά το πώς ένας άνθρωπος θα συμπεριφερόταν ως συνομιλητής. Και η Morgan Stanley εγκαινίασε την Next Best Action, (Επόμενη Καλύτερη Δράση), ένα σύστημα AI που θα στέλνει ηλεκτρονικά μηνύματα, προτάσεις και πληροφορίες για τους πελάτες των οικονομικών της συμβουλών.
Οι αρμόδιοι θα χρειαστεί να διαμορφώσουν τα κανονιστικά πλαίσια για αυτές τις υπηρεσίες. Ο κανονισμός θα πρέπει να βρει τη χρυσή τομή μεταξύ της διατήρησης της ασφάλειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιτρέποντας παράλληλα την άνθηση της καινοτομίας. Έτσι, το επίπεδο ρυθμιστικού ελέγχου θα πρέπει να σχετίζεται με τον πιθανό κίνδυνο που συνεπάγεται η χρήση ενός εργαλείου ή μιας διεργασίας AI. Όσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κανονιστικός έλεγχος που δικαιολογείται, με το αντίστροφο να ισχύει επίσης. Η αυστηρή νομοθεσία μπορεί μόνο να ωθήσει την καινοτομία της τεχνητής νοημοσύνης σε λιγότερο ρυθμισμένους και πιο αδιαφανείς θεσμούς.
Ο Lael Brainard μέλος του ΔΣ της Fed σε ομιλία στα μέσα Νοεμβρίου τόνιζε: «Λόγω της έγκαιρης δέσμευσης για αρχές ανοιχτού κώδικα, οι αλγόριθμοι για τεχνητή νοημοσύνη από ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες είναι διαθέσιμοι ακόμη και για νεοεισερχόμενες επιχειρήσεις. Όσο για την ισχύ επεξεργασίας, η συνεχής καινοτομία από τους παρόχους υπηρεσιών cloud σημαίνει ότι μόνο με ένα φορητό υπολογιστή και μια πιστωτική κάρτα είναι εφικτό να αξιοποιήσετε μερικά από τα ισχυρότερα συστήματα υπολογιστών παγκοσμίως, πληρώνοντας μόνο για χρόνο χρήσης, χωρίς ουσιαστικά να χρειαστεί να χτίσετε υλικό υποδομής». Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι σε όλο τον κόσμο δημιουργούν συγκεντρωτικά στοιχεία για να τροφοδοτήσουν τα μοντέλα. Η ψηφιακή ζωή σφραγίζει την καθημερινότητα όλο και περισσότερο, ανοίγοντας δρόμους επενδυτικά, αλλά και στον τομέα της απασχόλησης.
ΧΑ
Εβδομάδα της υποδοχής «προγραμματισμένων» εκποιήσεων
Μετά τη γνωστοποίηση των αλλαγών στους δείκτες MSCI εμφανίστηκαν ισχυρότατες πιέσεις στις μετοχές του Τραπεζικού κλάδου, καθορίζοντας την ατμόσφαιρα των συναλλαγών συνολικά. Το ταμπλό αποτύπωσε μια αναταραχή με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, καθώς η αγορά κυριαρχείται από τις εκτιμήσεις για τις επικείμενες εκροές εξ αιτίας της εξαμηνιαίας αναδιάρθρωσης του MSCI. Η αναταραχή έχει ημερομηνία λήξης, το τέλος της τρέχουσας εβδομάδας. Ως τότε οι διαχειριστές κεφαλαίων θα ολοκληρώσουν τις εισροές και τις εκροές στις μετοχές που απαρτίζουν τους συγκεκριμένους δείκτες.
Το βασικότερο χαρακτηριστικό της περασμένης βδομάδας ήταν η υποχώρηση των όγκων συναλλαγών, ειδικά για τις μετοχές εκτός FTSE25 και FTSEM, και το άπλωμα των ισχυρών πιέσεων σε blue chip που λειτουργούσαν παλαιότερα σαν αντίβαρο στις καθοδικές ωθήσεις από τις Τράπεζες. Η τρέχουσα εβδομάδα των «προγραμματισμένων» εκποιήσεων θα προετοιμάσει την αγορά για το φινάλε του 2018 και σε κάθε περίπτωση θα ξεκαθαρίσει το τοπίο για τις τραπεζικές μετοχές. Καθώς σήμερα αναμένεται να παρουσιαστεί το πλάνο μείωσης των NPEs της Τράπεζας της Ελλάδος στην Ενιαία Εποπτική Αρχή των Τραπεζών (SSM). Ενώ συνεχίζονται οι δημοσιεύσεις των αποτελεσμάτων με κυριότερες αυτές των ΓΡΙΒ και ΕΧΑΕ (26/11), ΟΠΑΠ και ΑΡΑΙΓ (27/11) ΕΤΕ, ΑΛΦΑ και ΛΑΜΔΑ (29/11) και ΠΕΙΡ (30/11).
Τη Δευτέρα, με τον Τραπεζικό δείκτη στο -3,94% το πλήθος των ανοδικών blue chip έναντι των καθοδικών ήταν 3 – 22. Ο ΓΔ, σε συντονισμό με τις διεθνείς αγορές, οδηγήθηκε χαμηλότερα -1,36% στις 617,18 από 625,69 μονάδες την Παρασκευή 16/11 και ο 25άρης έκλεισε στις 1617,10 από 1635,82 μονάδες με μεταβολή -1,14%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 36,525 εκατ. ευρώ και συναλλαγές με πακέτα αξίας 1,792 εκατ. Την Τρίτη είχαμε ελάχιστο για τον ΓΔ στις 592,70 μονάδες, που ήταν το νέο κατώτερο τρέχοντος έτους, που αντικατάστησε αυτό από σύνοδο της 5/11 στις 610,42.
Μέτρησαν αρνητικά οι μεταβολές για τις Τράπεζες (-6,34%), ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -3,91% κλείνοντας στις 593,05 μονάδες, με τον 25άρη στις 1548,58 με μεταβολή -4,24%. Ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 49,177 εκατ. ευρώ με πακέτα αξίας 7,310 εκατ. και ήταν ο υψηλότερος της βδομάδας.
Την εγγραφή νέου κατώτερου έτους, ακολούθησε μια ειδικού τύπου συστοιχία συνόδων, για να διακοπεί η καθοδική ορμή και ήταν επιτυχής αλλά λιγότερο πειστική, λόγω εξαιρετικά χαμηλών όγκων. Την Τετάρτη οι θεσμικοί έδωσαν στις τιμές των βασικών δεικτών ανοδική κίνηση. Η πορεία του ΓΔ έγινε σε θετικό πεδίο αποκλειστικά, με την καλύτερη δυνατή μεταβολή (+1,89%) ακριβώς στις 13:22. Τελικά με τζίρο στα 29,633 εκατ. ευρώ και με πακέτα αξίας 4,211 εκατ. οδηγήθηκε ψηλότερα +1,16% και έφθασε στις 599,95 μονάδες. Ο 25άρης έκλεισε στις 1571,00 μονάδες με μεταβολή +1,45%. Την Πέμπτη, ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -0,20% και έφθασε στις 598,73 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 1570,40 με μεταβολή -0,04%. Έκπληξη αποτέλεσε ο τζίρος καθώς διαμορφώθηκε στα 16,272 εκατ. ευρώ με πακέτα αξίας 1,093 εκατ. αλλά και στην τελευταία συνεδρίαση της βδομάδας με ακόμα χαμηλότερο τζίρο, στα 16,154 εκατ. ευρώ, ο ΓΔ οδηγήθηκε ψηλότερα +0,65% και έφθασε στις 602,60 μονάδες. Ο 25άρης έκλεισε στις 1576,30 με μεταβολή +0,38%. Ο μέσος ημερήσιος τζίρος περιορίστηκε στα 29,5 εκατ. ευρώ με αυτόν για τα πακέτα στα 3 εκατ.
Έτσι, στην τέταρτη εβδομάδα του Νοεμβρίου ο ΓΔ έχασε -3,69% ο 25άρης εμφάνισε απώλειες -3,64% αλλά ο FTSEM έπεσε -3,05%. Στο έτος ο μέσος όρος χάνει -24,90% ο 25άρης -24,33% και ο FTSEM -19,40% έχοντας πέσει τον Νοέμβριο, -5,87%, -6,38% και -3,43% αντίστοιχα.
Η στατιστική εικόνα των blue chip αποκαλύπτει ότι μαζί με τους δείκτες νέο χαμηλό εβδομάδας που έγινε χαμηλό τελευταίων τριάντα ημερών εμφάνισαν 16 ενώ για 12 από αυτά έγινε και κατώτερο τελευταίων 3 μηνών. Ενώ για τις ΑΛΦΑ, ΓΡΙΒ, ΕΤΕ, ΕΥΡΩΒ, ΕΧΑΕ, ΜΥΤΙΛ, ΟΛΠ, ΟΠΑΠ, και ΠΕΙΡ το χαμηλό εβδομάδας έγινε κατώτερο τελευταίων 12 μηνών. Η σκληρότητα και η διασπορά των πιέσεων αποτυπώθηκε και στο πλήθος των ανοδικών blue chip στη βδομάδα, που ήταν μόνο δύο: ΜΟΗ +1,84% και -4,50% στο μήνα, ΤΙΤΚ +0,20% και +1,54% στο μήνα. Με πτώση από -0,5% ως -3% συναντάμε τις ΟΛΠ -0,45% και -0,58% στο μήνα, ΕΥΔΑΠ -1,16% και -1,92% στο μήνα, ΟΠΑΠ -1,83% και -3,10% στο μήνα, ΔΕΗ -2,05% και -6,18% στο μήνα, ΕΕΕ -2,07% και -3,08% στο μήνα, ΤΕΝΕΡΓ -2,24% και -0,49% στο μήνα, και ΛΑΜΔΑ -2,87% και -5,57% στο μήνα.
Τρία εμφάνισαν μεταβολές κοντά στις απώλειες των δεικτών ήτοι ΣΑΡ -3,99% και -3,99% στο μήνα, ΕΥΡΩΒ -3,50% και -21,28% στο μήνα, και ΓΡΙΒ -3,24% και -5,53% στο μήνα. Τα υπόλοιπα 13 έχασαν από -4,4% ως -13,4% και ήταν τα: ΜΥΤΙΛ -13,30% και -11,52% στο μήνα, ΦΡΛΚ -8,04% και +3,00% στο μήνα, ΕΧΑΕ -7,20% και -7,44% στο μήνα, ΓΕΚΤΕΡΝΑ -6,88% και -7,38% στο μήνα, ΑΔΜΗΕ -6,46% και -4,96% στο μήνα, ΠΕΙΡ -6,15% και -26,08% στο μήνα, ΕΛΠΕ -6,08% και -1,00% στο μήνα, ΒΙΟ -6,00% και -1,57% στο μήνα, ΑΛΦΑ -5,87% και -14,68% στο μήνα, ΑΡΑΙΓ -5,77% και +2,69% στο μήνα, ΕΤΕ -5,41% και -31,37% στο μήνα, ΜΠΕΛΑ -4,58% και -2,95% στο μήνα, και ΟΤΕ -4,34% και +0,61% στο μήνα. Από τα παραπάνω φαίνεται πως ακόμα και μετοχές του 25άρη με άμυνες στις πιέσεις του Νοέμβρη, «γονάτισαν» καθοριστικά και στην μηνιαία επίδοσή τους, στην τέταρτη εβδομάδα του.
Τεχνική ανάλυση – παράγωγα
Με ουδέτερες προσδοκίες αναμένουν το «χάρτη» της πορείας του 25άρη
Στην πρώτη εβδομάδα κυριαρχίας των σειρών Δεκεμβρίου σημειώθηκε στην υποκείμενη αγορά πτώση, που απλώθηκε πέρα από τις Τράπεζες. Ο 25άρης κινήθηκε προς νέα χαμηλά του τρέχοντος έτους. Είχαμε ραγδαία μείωση -79,36% των όγκων στα ΣΜΕ του FTSE25. Το αμετάβλητο των ανοικτών θέσεων, σχετίζεται με την χαμηλή διάθεση συμμετοχής από τους traders. Ο 25άρης κατέληξε στις 1576,30 μονάδες, με εβδομαδιαία μεταβολή -3,64%.
Οι όγκοι στα ΣΜΕ του δείκτη συνολικά, ανήλθαν σε 3.600 συμβόλαια, καταλήγοντας με 4.195 ανοικτές θέσεις. Ο μέσος όγκος της σειράς Δεκεμβρίου διαμορφώθηκε στα 677 ΣΜΕ τη μέρα. Για τη σειρά Ιανουαρίου διαμορφώθηκε στα 43 συμβόλαια. Οι ανοικτές θέσεις της νέας κυρίαρχης σειράς κατέληξαν σε 4057 από 4105 και της επόμενης σε 138 ΣΜΕ. Οι τελευταίες πράξεις του ΣΜΕ Δεκεμβρίου έγιναν στις 1572,50 με 3,75 μονάδων υστέρηση, έναντι του 25άρη.
Για το ΧΑ ο Απόστολος Μάνθος της AENAON MARKETS εμφάνισε τις εκτιμήσεις του με βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά της αγοράς: «Παρά την εμφανή υπεροχή της πτωτικής τάσης στο εβδομαδιαίο chart τιμών, μια επιβεβαιωμένη ανοδική τμήση των 610 μονάδων, θα αποτελέσει το τεχνικό εφαλτήριο μιας βραχυχρόνιας κίνησης προς την περιοχή των 625 με 630 μονάδων.
Από εκεί και πάνω όμως θα πρέπει να τοποθετηθεί, μέσω θετικής ειδησεογραφίας, ένα ποιο “εύφλεκτο ανοδικό καύσιμο” για να μπορέσει ο Γενικός Δείκτης να περάσει με ταχύτητα πάνω από τις 640 μονάδες και να “δει” τιμές πλησίον των 650 μονάδων.
Για τον δείκτη FTSE25 το “εύκολο” καθοδικό γέμισμα του ανοδικού “χάσματος”, που είχε προκληθεί στις 7 Νοεμβρίου, με τη διάσπαση του μεσοπρόθεσμου τοξοειδούς σχηματισμού, στις 1660 μονάδες, χαρακτήρισε ως “κίβδηλη” την όλη ανοδική κίνηση, προς το επίπεδο αντίστασης των 1710 μονάδων. Το διαγραμματικό αυτό γεγονός έφερε έντονες ρευστοποιήσεις, οδηγώντας τον δείκτη της υψηλής κεφαλαιοποίησης, να περάσει καθοδικά από τη ζώνη των 1610 με 1600 μονάδων και να κινηθεί προς το επόμενο επίπεδο στήριξης των 1530 μονάδων. Το ζητούμενο για τη συνέχεια είναι η εκδήλωση, ή μη μιας ανοδικής ανάτασης προς τις 1600 μονάδες.
Προσπάθεια αποφυγής του ψυχολογικού ορίου των 400 μονάδων κάνει στις τελευταίες συνεδριάσεις ο Τραπεζικός δείκτης, με τις επιμέρους Τραπεζικές μετοχές να βρίσκονται σε κρίσιμη καμπή, καθώς δίνουν μάχη για να επανακτήσουν ισχυρά σημεία διαγραμματικής τριβής, που μπορούν να αλλάξουν έστω και βραχυπρόθεσμα τη καθοδική πίεση. Τα σημεία αυτά είναι το 1€ για την Πειραιώς, το 1,10€ για την Εθνική, τα 0,48€ με 0,50€ για την Eurobank και το 1,11€ για την Alpha, όπου προς ώρας φαίνεται να το έχει. Όσο λοιπόν οι μετοχές των Τραπεζών δεν μπορούν να περάσουν με ασφάλεια τα σημεία αυτά, τόσο θα πρέπει να προετοιμαζόμαστε για πολύ πιο χαμηλότερα επίπεδα τιμών».
Σχόλια εγχώριων αναλυτών
Ο Κώστας Φέγγος της Versal ΑΕΠΕΥ
Η πρόσφατη εμπειρία με τους Θεσμούς, όσον αφορά τον προϋπολογισμό, ήταν ιδιαίτερη. Η Ελλάδα εξασφάλισε έγκριση του προϋπολογισμού, δηλαδή έγκριση χρηματοδότησης, χωρίς να δώσει ανταγωνιστικότητα (διαρθρωτικές αλλαγές), ή προσέλκυση επενδύσεων (Ιδιωτικοποιήσεις, “κόκκινα” δάνεια κλπ.).
Οι Δανειστές εύκολα το δέχτηκαν, αφού πλέον υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα και δεν χρειάζεται να μας δανείζουν. Εδώ όμως βρίσκεται η “τρύπα”. Το πλεόνασμα είναι πρωτογενές, που σημαίνει ότι υπολογίζεται πριν την πληρωμή τοκοχρεολυσίων για το χρέος. Επίσης από το πλεόνασμα δεν αφαιρείται η αύξηση των ανείσπρακτων του Δημοσίου. Είναι δηλαδή, σαν μια Επιχείρηση να χρεώνει με τιμολόγια τους Πελάτες και αυτοί να μην δέχονται να πληρώσουν.
Με βάση τα παραπάνω, η Ελλάδα σύντομα θα χρειαστεί να συνεχίσει να δανείζεται.
Όμως οι Αγορές, αυτή την περίοδο στην ουσία, αρνούνται να δανείσουν την Ελλάδα, ή τις Ελληνικές Επιχειρήσεις. Αν δεν αλλάξει κάτι άμεσα, σύντομα θα χρειαστεί να “βάλουμε χέρι στο μαξιλαράκι”, ή να επιδιώξουμε νέο δανεισμό από τους Δανειστές. Αυτό λέγεται νέο μνημόνιο.
Σημαντικό γεγονός της περιόδου είναι η έξοδος των περισσοτέρων Τραπεζικών μετοχών από τον Δείκτη MSCI Emerging Markets. Αυτό ισοδυναμεί με υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των εταιρειών, τη στιγμή που προσβλέπαμε σε συνεχείς αναβαθμίσεις, μετά την έξοδο από τα μνημόνια. Επίσης η καχεξία οδηγεί εταιρείες στην έξοδο από το Χρηματιστήριο, τη στιγμή που η ανάγκη για να αναπτυχθεί η Ελλάδα είναι “equity financing”, δηλαδή να μπαίνουν εταιρείες στο Χρηματιστήριο και ο δανεισμός και οι επιδοτήσεις να μην είναι μοναδική πηγή χρηματοδότησης των Επιχειρήσεων.
Το γεγονός αυτό έριξε, προσωρινά, τον Γενικό Δείκτη κάτω από τις 600 μονάδες, αλλά οι πλήρεις συνέπειες θα φανούν την επόμενη βδομάδα, καθώς στις 30 Νοεμβρίου θα γίνει η ουσιαστική αναπροσαρμογή και οι Ξένοι Επενδυτές μας έχουν συνηθίσει τελευταία να κινούνται με “πακέτα”, που συνήθως έχουν προσυμφωνήσει, την τελευταία ημέρα των αναπροσαρμογών, κυρίως λόγω του ανύπαρκτου τζίρου του Ελληνικού Χρηματιστηρίου.
Η επόμενη βδομάδα θα είναι ενδιαφέρουσα και ελπίζουμε οι πιέσεις να χαλαρώσουν την μεθεπόμενη βδομάδα. Εκτός αν έρθουν και άλλες υποβαθμίσεις.
Ο Μάνος Χατζηδάκης της Beta Sec
Με την αγορά να κυριαρχείται από τις εκτιμώμενες εκροές της εξαμηνιαίας αναδιάρθρωσης του MSCI, ολοκληρώθηκε μια ακόμα πτωτική εβδομάδα στο Χ.Α. Η αργία της Αμερικής επηρέασε την μέση ημερήσια συναλλακτική δραστηριότητα, η οποία επέστρεψε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα πέριξ των 30 εκατ. ευρώ. Η ψυχολογία παρέμεινε σταθερά φορτισμένη αρνητικά και παρά την μετριοπαθή ανοδική διόρθωση που παρατηρήθηκε στο τέλος της εβδομάδας, η επιφυλακτικότητα των Επενδυτών είναι έκδηλη.
Πλέον οι αποτιμήσεις έχουν μπει σε ζώνες ευκαιρίας και επιμέρους παρατηρούνται στρεβλώσεις με χαμηλά μονοψήφια Ρ/Ε και προσδοκώμενες μερισματικές αποδόσεις από 4% έως και 10% σε Δεικτοβαρείς τίτλους. Μάλιστα οι εκτιμήσεις αυτές ενσωματώνουν τα ¾ της χρήσης, αφού τα μεγέθη εννεαμήνου που ανακοινώνονται αυτή την περίοδο, κινούνται συντριπτικά προς την θετική κατεύθυνση. Η διάθεση των Εμπλεκομένων ωστόσο, επηρεάζεται από τις εκροές του MSCI την ερχόμενη Παρασκευή, καθώς και από την αρνητική φημολογία η οποία έχει επιστρέψει στην Εγχώρια Αγορά.
Κατά τα άλλα η κατάθεση του σχεδίου του προϋπολογισμού έχει θετικές αναγνώσεις τόσο σε μάκρο, όσο και σε μίκρο επίπεδο. Ο ρυθμός ανάπτυξης για το 2019 αναμένεται στο 2,5% και το πρωτόγεννές πλεόνασμα στο 3,6% χωρίς να περιλαμβάνονται περικοπές στις συντάξεις. Επιπλέον περιλαμβάνονται “θετικά μέτρα” ύψους 910 εκατ. ευρώ, μεταξύ αυτών η μείωση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή των Ανωνύμων Εταιρειών κατά 1 ποσοστιαία μονάδα και μείωση του συντελεστή φορολογίας μερισμάτων κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Τα καλά νέα δεν έκαναν αίσθηση, καθώς η γρήγορη κίνηση του δεκαετούς ομολόγου της Ιταλίας προς το 3,6%, δεν άφησε πολλά περιθώρια αποκλιμάκωσης των Ελληνικών επιτοκίων δανεισμού.
Τεχνικά, ο Γενικός Δείκτης έχασε τις 600 μονάδες σημειώνοντας νέο χαμηλό τρέχοντος έτους (592,7), το οποίο είχε σημειωθεί για τελευταία φορά τον Νοέμβριο του 2016.
Βασικός “αρωγός” στην κίνηση του Γενικού Δείκτη ήταν ο Τραπεζικός κλάδος, ο δείκτης του οποίου βρίσκεται σε νέα ιστορικά χαμηλά.
Η πίεση που δέχθηκε ο Γενικός Δείκτης οδήγησε τον MACD στο να απολέσει το σήμα αγοράς και πλέον ο δρόμος για τις 570 μονάδες φαίνεται πολύ πιθανός. Ουσιαστικές στηρίξεις δεν υπάρχουν, ενώ οι ταλαντωτές δεν έχουν εισέλθει σε υποτιμημένες ζώνες, ώστε να υποδείξουν κάποιο τεχνικό σημείο πρόσκαιρης αντιστροφής. Επίσης οι ανοδικές συνεδριάσεις που ακολούθησαν τα χαμηλά έτους ήταν φτωχές συναλλακτικά, μια ένδειξη αδυναμίας και μάλλον επιφυλακτικότητας σε ότι αφορά την ανοδική διάθεση.
Συμπερασματικά η ερχόμενη εβδομάδα δείχνει πιο πιθανή να δοκιμάσει χαμηλότερα επίπεδα, εξαντλώντας την βραχυπρόθεσμη δυναμική της προς την περιοχή της επόμενης στήριξης, κοντά, δηλαδή, στις 570 μονάδες.
Η ερχόμενη Παρασκευή έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, λόγω των ισχυρών εκροών από το δείκτη της Morgan Stanley, οι οποίες εκτιμώνται στο διόλου ευκαταφρόνητο μέγεθος των 183 εκατ. ευρώ, με τις τρεις Τράπεζες να συγκεντρώνουν περί τα 179 εκατ. ευρώ του συνόλου.
Σήμερα
Οι μετοχές της Ασίας και τα ΣΜΕ επί των βασικών δεικτών των ΗΠΑ εμφάνισαν σήμερα Δευτέρα 26/11 μέτρια κέρδη από τις ελπίδες των επενδυτών που προκάλεσαν οι ισχυρές λιανικές πωλήσεις στις Η.Π.Α. Αλλά η κατρακύλα των τιμών του πετρελαίου διατήρησαν την ανησυχία τους για τη μείωση των προοπτικών της παγκόσμιας οικονομίας.
Οι επενδυτές ήταν επίσης σε επιφυλακή πριν συναντηθούν στο τέλος της εβδομάδας οι ηγέτες των ΗΠΑ και της Κίνας για κρίσιμες συνομιλίες καθώς οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ των οικονομικών υπερδυνάμεων δεν έδειξαν σημεία χαλάρωσης.
“Η διάσκεψη κορυφής ΗΠΑ-Κίνας είναι το μεγαλύτερο γεγονός για το υπόλοιπο της χρονιάς”, δήλωσε ο Nobuhiko Kuramochi, της Mizuho Securities.
Ο ευρύτερος δείκτης μετοχών της Ασίας-Ειρηνικού της MSCI εκτός της Ιαπωνίας στις 8:45 δική μας ώρα σημείωσε άνοδο 0,65%, την οποία οδήγησαν τα κέρδη στο Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν, ενώ ο Nikkei της Ιαπωνίας προχώρησε κατά +0,76%.
Στην Κίνα, ο σύνθετος δείκτης .SSEC της Σαγκάης σημείωσε αρχικά άνοδο 0,3% αλλά αργότερα εμφάνισε πτώση -0,37%.
Τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης των δεικτών ΗΠΑ, σημείωσαν άνοδο κατά 0,5% στις ασιατικές συναλλαγές, από την ελπίδα ότι οι Αμερικανοί καταναλωτές έδειξαν έτοιμοι να δαπανήσουν πολλά με τις λεγόμενες πωλήσεις Black Friday και Cyber Monday.
