Του Σταμάτη Ζησίμου
[email protected]
«Απαιτητική πρόκληση» αλλά και «πρόσκληση» από την πλευρά της κυβέρνησης, συνιστά για τους 13 περιφερειάρχες της χώρας, η ενεργοποίηση της Προγραμματικής Περιόδου 2021 – 2027, δηλαδή του νέου ΕΣΠΑ, καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία των κοινοτικών προγραμμάτων, θα κληθούν να διαχειριστούν, σχεδόν το 1/3 των πόρων του προγράμματος.
Την ίδια στιγμή, στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, «ηχεί συναγερμός» καθώς η έγκαιρη ενεργοποίηση των περιφερειών για την εξαγγελία, έναρξη ή υλοποίηση συγκεκριμένων έργων, θα έχει σημαντικό όφελος για την εικόνα της κυβέρνησης.
Η χρηματοδοτική κατανομή της νέας ΠΠ 2021 – 2027, «βγάζει» σαφώς κερδισμένα τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) έναντι των 8 Τομεακών Προγραμμάτων τα οποία, ανάλογα με τη στόχευσή τους, εποπτεύονται και υλοποιούνται από τα καθ’ ύλην αρμόδια υπουργεία.
Συγκεκριμένα, στο ΕΣΠΑ 2021 – 2027 τα ΠΕΠ (δηλαδή οι περιφέρειες) επί συνόλου 26,2 δισ. ευρώ, θα λάβουν και θα κληθούν να διαχειριστούν 8,1 δισ. ευρώ, έναντι 5,9 δισ. ευρώ από τα συνολικά 25,6 δισ. ευρώ του ΕΣΠΑ 2014 – 2020.
Να σημειωθεί, ότι από τα 26,2 δισ. ευρώ του νέου ΕΣΠΑ, τα 20,9 δισ. ευρώ αποτελούν κοινοτικούς πόρους και τα 5,3 δισ. ευρώ, την εθνική συμμετοχή.
Οι «παγίδες»
Η αύξηση του προϋπολογισμού των ΠΕΠ κατά 2,2 δισ. ευρώ – η οποία αποτελεί κοινοτική κατεύθυνση – μπορεί να μην φαντάζει ως «νούμερο» πολύ μεγάλη, ωστόσο κρύβει «παγίδες», για όλες, ανεξαιρέτως, τις περιφέρειες.
Και οι «παγίδες» έχουν να κάνουν, όχι τόσο στο κεντρικό επίπεδο των περιφερειών, δηλαδή των διαχειριστικών αρχών, αλλά στο αποκεντρωμένο δίκτυο των δικαιούχων και ειδικότερα στο επίπεδο μικρών κυρίως, δήμων, όπου διαπιστώνεται αδυναμία, ωρίμανσης μελετών για έργα που μπορούν να χρηματοδοτηθούν από το ΕΣΠΑ.
Η εν λόγω αδυναμία, αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα στην υλοποίηση των κοινοτικών προγραμμάτων, αλλά κατέστη ιδιαίτερα επίκαιρο κατά το τρέχον ΕΣΠΑ (2014 – 2020) όπου, μεταξύ 2018 – 2019 διαπιστώθηκε ότι τα ώριμα, προς ένταξη στο ΕΣΠΑ, έργα, ήταν λίγα και συνεπώς ο κίνδυνος επιστροφής πόρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πολύ μεγάλος.
Χωρίς να ομολογείται επισήμως, όλοι οι εμπλεκόμενοι με το ΕΣΠΑ γνωρίζουν, ότι εάν δεν υπήρχε η πανδημία για να διοχετευθούν αρκετά δισ. ευρώ του προγράμματος για τη στήριξη της οικονομίας, τότε η επιστροφή σημαντικών πόρων στην ΕΕ, θα ήταν αναπόφευκτη.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από την έναρξη της υγειονομικής κρίσης, έως σήμερα ο προϋπολογισμός του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ) το οποίο κάλυψε μεγάλο μέρος της ρευτότητας, αυξήθηκε από τα 4,7 δισ. ευρώ στα 8,1 δισ. ευρώ.
Πλην 1,6 δισ. ευρώ που προήλθαν από την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία REACT – EU, τα υπόλοιπα 1,8 δις. ευρώ μεταφέρθηκαν στο ΕΠΑνΕΚ, όχι μόνο από τομεακά προγράμματα που δεν «τρέχουν» όσο θα έπρεπε, αλλά και από περιφερειακά προγράμματα.
Συναγερμός στο ΥΠΑΝ
Η γνώση ότι υπάρχει έλλειμμα ώριμων προς ένταξη στο νέο ΕΣΠΑ, έργων κυρίως στην περιφέρεια, έχει σημάνει συναγερμό στο υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, το οποίο πρόσφατα, με απόφαση του αρμόδιου υφυπουργού Γιάννη Τσακίρη, συστάθηκε 21μελής ομάδα εργασίας – δράσης, η οποία θα επιδιώξει την καλύτερη συνεργασία όλων των αρμοδίων αρχών που εμπλέκονται στο ΕΣΠΑ.
Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της ομάδας εργασίας, που στελεχώνεται από υπαλλήλους υπηρεσιών υπουργείων και περιφερειών, περιλαμβάνεται και η ταξινόμηση συγκεκριμένων έργων που θα μπορούσαν να ενταχθούν προς χρηματοδότηση στο νέο ΕΣΠΑ.
Ωστόσο, είναι προφανές ότι δεν αρκεί μόνο η ενεργοποίηση της εν λόγω ομάδας εργασίας, αλλά χρειάζεται και μια ευρύτερη κινητοποίηση σε επίπεδο περιφερειών, ώστε να υπάρξει έγκαιρος σχεδιασμός, έργων και δράσεων.
Παράλληλα, στο πλαίσιο των παρεμβάσεων που σχεδιάζει για αυτόν το λόγο, το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, είναι η δημιουργούμε ενός μεγάλου υποπρογράμματος ενίσχυσης της θεσμικής ικανότητας (capacity building) των δικαιούχων των συγχρηματοδοτούμενων δράσεων, με την παροχή τεχνικής βοήθειας και εξειδικευμένων συμβουλών, με σκοπό την επιτάχυνση της ωρίμανσης των έργων.
Δηλαδή οι δικαιούχοι συγχρηματοδοτούμενων δράσεων όπως για παράδειγμα οι δήμοι, θα μπορούν να λάβουν χρηματοδότηση για την ανάθεση μελετών, αλλά και τη λήψη εξειδικευμένων συμβουλών.
Πάντως, μέχρι να ενεργοποιηθεί το συγκεκριμένο πρόγραμμα, το υπουργείο, «τρέχει» ένα πιλοτικό μικρό πρόγραμμα, από το οποίο μπορούν να χρηματοδοτηθούν αδύναμοι τεχνικά φορείς, και να λάβουν τεχνογνωσία από τη Μονάδα Οργάνωσης Διαχείρισης (ΜΟΔ) του ΕΣΠΑ.
Πολλαπλός ο στόχος
Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, η προσπάθεια για την ωρίμανση έργων προς ένταξη στο νέο ΕΣΠΑ, δεν προκρίνεται μόνο για να μην υπάρξουν επιστροφές πόρων στο τέλος της Προγραμματικής Περιόδου.
«Κρίνεται επιβεβλημένη» αναφέρουν τα ίδια στελέχη, καθώς στόχος της κυβέρνησης, είναι η έγκαιρη ενεργοποίηση του νέου ΕΣΠΑ, το οποίο παράλληλα με το Ταμείο Ανάκαμψης, μπορούν συνδυαστικά θα δώσουν μια ισχυρή αναπτυξιακή ώθηση που δεν θα αποτυπωθεί μόνο στους δείκτες της οικονομίας, αλλά και στα «μάτια και την ποιότητα ζωής του κόσμου».
Οι παραπάνω αποστροφές, σίγουρα απορρέουν σε ένα βαθμό από το γεγονός ότι η κυβέρνηση «βλέπει» εκλογές, κατά τις οποίες είναι δεδομένο ότι θα αξιοποιηθεί το «χαρτί» του ΕΣΠΑ.
Και σε αυτό, θα πρέπει να συμβάλλουν και οι περιφερειάρχες, οι οποίοι, έχουν και αυτοί, εκλογές μπροστά τους.
