Πάνω που η παγκόσμια οικονομία πάσχιζε να σταθεί στα πόδια της, έπειτα από τις χειρότερες επιδόσεις της δεκαετίας, η αεροπορική επιδρομή των ΗΠΑ και ο θάνατος ενός από τους πιο ισχυρούς στρατηγούς του Ιράν αποτελούν πικρή υπενθύμιση του πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες στη διεθνή σκηνή και ότι παραμένουν οι γεωπολιτικές προκλήσεις που απειλούν την παγκόσμια ανάπτυξη.
Πικρή υπενθύμιση του εύθραυστου κλίματος και η αντίδραση πανικού των επενδυτών, στέλνοντας τα διεθνή χρηματιστήρια στο «κόκκινο» και ασφαλή καταφύγια όπως ο χρυσός σε υψηλά τεσσάρων μηνών. «Φωτιά» και στις τιμές του πετρελαίου λόγω των ανησυχιών για ανάφλεξη στη Ανατολή.
Το σκηνικό άλλαξε μέσα σε μία μόλις ημέρα, με το κλίμα ευφορίας που τροφοδοτούσε το μακροβιότερο ράλι της δεκαετίας να δίνει τη θέση του στον φόβο και τον πανικό. Η προκαταρκτική εμπορική συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας είχε ενισχύσει τις προσδοκίες για ανάκαμψη της παγκόσμιας ανάπτυξης φέτος. Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη είχε αρχίσει σταδιακά να βελτιώνεται.
Η κλιμάκωση όμως της έντασης στις σχέσεις Ουάσιγκτον και Τεχεράνης θα μπορούσε να υπονομεύσει το θετικό κλίμα, ενώ εάν οι τιμές του πετρελαίου συνεχίσουν την ανιούσα -με αρκετούς αναλυτές να προειδοποιούν για άλμα έως και τα 80 δολάρια το βαρέλι- το πλήγμα θα ήταν καίριο για οικονομίες που βασίζονται στις εισαγωγές ενεργειακών προϊόντων, πιέζοντας προς τα κάτω την καταναλωτική ζήτηση.
«Πάνω που η αγορά είχε αρχίσει να αναστενάζει με ανακούφιση ότι έχει απομακρυνθεί ο κίνδυνος κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου, έκανε την εμφάνισή του ακόμη ένας παράγοντας ρίσκου και μάλιστα από το πουθενά», επισημαίνει στο BBG ο Γουέλιαν Γουιράντο, οικονομολόγος στην Oversea-Chinese Banking Corp.
Tι σημαίνει λοιπόν η ένταση στη Μέση Ανατολή για την παγκόσμια οικονομία; Επανέρχεται στο προσκήνιο ο κίνδυνος της ύφεσης; Η απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα θα εξαρτηθεί από την πορεία των τιμών του πετρελαίου και το εάν το ράλι αποδειχθεί παρατεταμένο. Ένα απότομο άλμα στις τιμές θα έχει σημαντικό, αρνητικό αντίκυπο σε οικονομίες πέραν της Μέσης Ανατολής.
Το υψηλότερο ενεργειακό κόστος επηρεάζει τις οικονομίες με διαφορετικούς τρόπους: Για χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, το άλμα των τιμών ενδεχομένως να συνεπάγεται μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών και των καταναλωτικών δαπανών, καθώς και ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων. Ιδιαίτερα ευάλωτη είναι η Κίνα, καθώς αποτελεί το μεγαλύτερο εισαγωγέα πετρελαίου. Ευάλωτες και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς βασίζονται σε εισαγόμενα ενεργειακά προϊόντα.
Οι αναδυόμενες αγορές που κυριαρχούν στη λίστα των πετρελαιοπαραγωγών χωρών συγκαταλέγονται στους κερδισμένους, με αύξηση των εσόδων από τις πωλήσεις αργού και μείωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών.
Παρ’ όλα αυτά, ο Τσάρλι Ρόμπερτσον, επικεφαλής οικονομολόγος της Renaissance Capital, υπογραμμίζει ότι οι ανησυχίες για υψηλότερο ενεργειακό κόστος λόγω γεωπολιτικών αναταράξεων αποτελούν συχνό φαινόμενο την τελευταία δεκαετία.
Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει κανείς να αγνοήσει το ρίσκο για την οικονομική ανάπτυξη. Υπάρχει όμως και δικλείδες ασφαλείας. «Τα στρατηγικά πετρελαϊκά αποθέματα είναι αρκετά μεγάλα σε ΗΠΑ, Κίνα και Ευρωπαϊκή Ένωση ώστε να αντεπεξέλθουν στο ενδεχόμενο προβλημάτων στην προσφορά από Σαουδική Αραβία ή στο ενδεχόμενο κλεισίματος των Στενών του Ορμούζ», εξηγεί ο κ. Ρόμπερτσον.
Στον απόηχο των αλυσιδωτών αντιδράσεων μετά τον θάνατο του Ιρανού υποστράτηγου Σουλεϊμανί, το μπρεντ έφθασε μέχρι και τα 69,50 δολάρια το βαρέλι, στα υψηλότερα επίπεδα από τον Σεπτέμβριο, τότε που δέχθηκαν επίθεση οι πετρελαϊκές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία, για να σταθεροποιηθούν στη συνέχεια σε χαμηλότερα επίπεδα.
Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού. «Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται ο κόσμος», τονίζει ο Χάουι Λι της ΟCBC που έχει την έδρα της στη Σιγκαπούρη. «Εάν οι τιμές του πετρελαίου εκτοξευθούν, αυτό συνεπάγεται άλμα του πληθωρισμού και εκτροχιασμό της παγκόσμιας οικονομίας. Μετά τον σινο-αμερικανικό εμπορικό πόλεμο και την αντίδραση των αγορών στη διαμάχη Ουάσιγκτον και Πεκίνου, η ένταση στη Μέση Ανατολή αποτελεί υπενθύμιση των κινδύνων που απειλούν την παγκόσμια ανάπτυξη».
naftemporiki.gr με πληροφορίες από Bloomberg
