Από την έντυπη έκδοση
Της Έφης Τριήρη
[email protected]
Απλοί, καθημερινοί άνθρωποι τα έβαλαν με το κατεστημένο της Wall Street μέσα από πλατφόρμες των social media. Άνθρωποι εξοργισμένοι από τον τρόπο με τον οποίο διασώθηκαν οι τράπεζες στη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, από τον πλούτο που έχουν συσσωρεύσει τα hedge funds, από την ανισότητα, τον διαχρονικό καπιταλισμό και τον σημερινό κόσμο, που έχει άλλους κανόνες για τους πλούσιους και άλλους για τους φτωχούς. Άνθρωποι της γενιάς του millenium, που είναι τα μέγιστα εξοικειωμένοι με το Διαδίκτυο και οι οποίοι μεγιστοποίησαν τη δυναμική τους μέσα στους 10 μήνες της πανδημίας. Δεν είναι τυχαίο, όπως αναφέρουν κάποιοι αναλυτές, το γεγονός ότι η «τρέλα του τζόγου» στις χρηματοοικονομικές αγορές εμφανίστηκε όταν η πανδημία σταμάτησε τα σπορ και την ανθηρή αγορά των αθλητικών στοιχημάτων.
Δεν είναι η πρώτη φορά που γίνεται ένα μεγάλο σορτάρισμα το οποίο αντιστρέφεται. Είναι όμως η πρώτη φορά που αυτό υποκινήθηκε από ομάδες των social media, γεγονός που καταδεικνύει τη μεγάλη δύναμη που έχουν πλέον οι τεχνολογικές πλατφόρμες, οι οποίες προσφέρουν στον κόσμο την αίσθηση ότι «ζει». Με σύνθημα το YOLO (You only live once, Zεις Μόνο Μια Φορά).
Και έτσι ανέλαβαν δράση αγοράζοντας μαζικά μετοχές τις οποίες είχαν σορτάρει αντισταθμιστικά ταμεία αφού συντονίστηκαν χαλαρά μεν αλλά, όπως φάνηκε, αρκετά αποτελεσματικά μέσα από τις ομάδες επικοινωνίας των social media – η αρχή έγινε από τους r/ wallstreetbets της Reddit, που αριθμεί περισσότερους από 6 εκατ. χρήστες, αριθμός που διπλασιάστηκε την τελευταία εβδομάδα. Επέλεξαν την GameStop, τη μετοχή μίας προβληματικής αλυσίδας καταστημάτων ηλεκτρονικών παιχνιδιών, ωθώντας τη μετοχή της σε άνοδο 1.685% στη διάρκεια του τρέχοντος έτους και 500% την προηγούμενη εβδομάδα, με αποτέλεσμα να ξεπερνά σήμερα τα 300 δολάρια από τα 2,80 δολάρια που βρισκόταν τον Απρίλιο.
Πολύ έξυπνο. Την αγόρασαν ανακόπτοντας τις απώλειες. Κάνοντάς το επαναλαμβανόμενα, απογείωσαν τη μετοχή, γεγονός που σήμανε για τα αντισταθμιστικά ταμεία ή τη Wall Street απώλειες σε επίπεδο συναλλαγών γύρω στα 20 δισ. δολάρια τον Ιανουάριο, συμπεριλαμβανομένων των 8 δισ. δολαρίων της Παρασκευής, σύμφωνα με στοιχεία της S3 Partners. Κάποιοι δε κάνουν λόγο για διπλάσιες ζημίες.
Άλλη μία φούσκα
Η μανία της GameStop δεν ήρθε από το πουθενά. Είναι απλώς το πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα συμπεριφοράς «φούσκας», με αναλυτές να κάνουν παραλληλισμούς με τη «φούσκα» της τουλίπας στην Ολλανδία το 1636 και πιο πρόσφατα τη «φούσκα» του dot.com το 2000 και του real estate, με αποκορύφωμα τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Πολύ πριν από τη δράση των μικροεπενδυτών της Reddit, υπήρχαν ενδείξεις για κερδοσκοπία. Μετοχές των Airbnb, DoorDash και άλλων μη κερδοφόρων startups εκτινάχθηκαν στα ύψη την πρώτη μέρα διαπραγμάτευσής τους στο χρηματιστήριο. Εταιρείες χωρίς λειτουργικό ενεργητικό έκαναν τεράστια κέρδη χάρη στη μανία των SPAC (εταιρειών ειδικού σκοπού που αντλούν χρήματα από το χρηματιστήριο μέσω IPOs για να χρησιμοποιήσουν εν συνεχεία τα χρήματα για εξαγορές). «Τίποτε δεν είναι φυσιολογικό. Τα ιστορικά χαμηλά επιτόκια ενθάρρυναν τους επενδυτές σε άνευ προηγουμένου ρίσκο και αυτό θα λήξει άδοξα με πολύ πόνο. Ό,τι συμβαίνει τώρα με τις μετοχές τύπου GameStop είναι απλώς “η κορυφή του παγόβουνου”», λέει ο Αμερικανός οικονομολόγος και πρώην κεντρικός τραπεζίτης Ρόμπερτ Σίλερ.
«Ένα είναι σίγουρο, το κουτί της Πανδώρας των επενδυτών των social media έχει ανοίξει και δεν θα μπορέσουμε να το κλείσουμε ξανά» λέει ο Σαμ Στόβαλ, στρατηγικός αναλυτής της CFRA Research. «Δεν είναι η GameStop που έχει σημασία αυτή τη στιγμή, αλλά πώς το ράλι της μετοχής της εξέθεσε τα τρωτά του συστήματος» αναφέρει ο Μπραντ ΜακΜίλαν, επικεφαλής επενδύσεων της Commonwealth Financial Network.
Μπορεί οι μετοχές τύπου GameStop να μην είναι εισηγμένες στους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες της Wall Street, όμως οι ανησυχίες για «φούσκα» επηρέασαν όλη την αγορά. Οι μετοχές αυτές διαπραγματεύονται στον δείκτη Russell 2000 των μετοχών μικρής κεφαλαιοποίησης, με την GameStop να αναδεικνύεται στη συνεδρίαση της Πέμπτης στην εταιρεία με τη μεγαλύτερη κεφαλαιοποίηση. Η Wall Street γνώρισε τον Ιανουάριο τον χειρότερο μήνα από τον Οκτώβριο του 2020, ενώ ο S&P 500 κατέγραψε εβδομαδιαίες απώλειες 3,3%, τις μεγαλύτερες από τον Νοέμβριο του 2020, με το δείκτη VIX της μεταβλητότητας επίσης στο υψηλότερο επίπεδο τεσσάρων μηνών.
H φρενίτιδα επεκτάθηκε και σε άλλες κατηγορίες ενεργητικού, όπως κρυπτονομίσματα και αγορές πολύτιμων μετάλλων. Τελευταίο παράδειγμα το Dogecoin, το κρυπτονόμισμα που άρχισε ως «παρωδία» στα chat rooms των social media, για να γίνει η τελευταία εμμονή των μικροεπενδυτών, με την αξία του να ενισχύεται προς στιγμή 613% την Παρασκευή, για να επιστρέψει όμως σε πτώση 46% το Σάββατο, παρά τα μηνύματα στα social media να μη γίνουν ρευστοποιήσεις. Αντίστοιχα, η τιμή αργύρου κατέγραψε άνοδο περίπου 20% στις δύο τελευταίες συνεδριάσεις της προηγούμενης εβδομάδας, καθώς δόθηκε σύνθημα αγορών.
Αντισταθμιστικά ταμεία
Ο Λεφτ του hedge fund Citron δήλωσε πρόσφατα: «Πριν από 20 χρόνια δημιούργησα τη Citron για να προστατεύσω τους μικροεπενδυτές κατά της Wall Street και την απάτη. Η Citron όμως έχασε τον προσανατολισμό της και γίναμε το κατεστημένο».
Οι short sellers, που επιδίδονται στη ριψοκίνδυνη τακτική τού να πωλούν μετοχές που έχουν αγοράσει με δανεικό χρήμα για να τις επαναγοράσουν σε χαμηλότερη τιμή, έχουν κατά καιρούς θεωρηθεί ως το βασικό αντίδοτο απέναντι σε επιχειρήσεις με αμφισβητούμενα λογιστικά και επιχειρησιακά σχέδια, έχοντας αφιερώσει ατελείωτες ώρες αναζητώντας προβληματικές επιχειρήσεις. Η Enron αποτελεί το πιο τρανταχτό παράδειγμα, με τον Τζιμ Χάνος, τον ιδρυτή του Kynikos Associates, να βγάζει στο φως την απάτη με τα λογιστικά του πάλαι ποτέ ενεργειακού κολοσσού, προκαλώντας την πτώση της μετοχής της από τα 79,14 δολάρια το 2000 στα 60 σεντ τον Δεκέμβριο του 2021. Ωστόσο, η αγορά των hedge funds, αξίας 3,6 τρισ. δολαρίων, έχει «δει» το υπό διαχείριση ενεργητικό της να μειώνεται κατά το ήμισυ, στα 9,6 δισ. δολάρια την τελευταία διετία, σύμφωνα με στοιχεία της Eurekahegde.
Ο Tζιμ Χάνος χαρακτήρισε την ιστορία της GameStop ως το πιο «σουρεάλ» επεισόδιο στην 40χρονη καριέρα του και ανησυχεί ότι τα «πράγματα θα εκτροχιαστούν εντελώς» με τους λαϊκιστές πολιτικούς που προσπαθούν να εκμεταλλευθούν την κατάσταση.
Ο Ρέι Ντάλιο, ιδρυτής του μεγαλύτερου αντισταθμιστικού ταμείου του πλανήτη Bridgewater Associates, ανέφερε ότι η ιστορία της GameStop αποτελεί ένα άλλο σημάδι της αυξανόμενης μισαλλοδοξίας και του διχασμού που διατρέχει τις ΗΠΑ. «Αυτό που με απασχολεί περισσότερο είναι ότι ο γενικός θυμός, σχεδόν μίσος. Αυτή η γενική επιθυμία να πληγώσουμε ο ένας τον άλλο προκαλεί ανησυχία» δήλωσε ο Ντάλιο σε συνέντευξή του στην «Washington Post», προσθέτοντας ότι όλο αυτό δείχνει και ότι οι μικροεπενδυτές αρχίζουν να καταλαβαίνουν «τους μηχανισμούς των αγορών». «Ωστόσο, μου θυμίζουν σε κάποια σημεία τον εαυτό μου σε νεαρή ηλικία. Άρχισα να επενδύω μικρός σχετικά, ένιωθα επαναστάτης και ήθελα να το κάνω με τον τρόπο μου και να πετύχω» τόνισε. «Πιστεύω ότι βρισκόμαστε στο χείλος ενός τρομερού εμφυλίου πολέμου» είπε ο γνωστός επενδυτής.
Τζόγος με τις μετοχές
«Εάν η χρηματιστηριακή αγορά έχει γίνει τζόγος, εφαρμογές όπως η Robinhood είναι η αρένα με δωρεάν εισιτήριο. Η μεγαλύτερη ανταμοιβή για τα μέλη μετοχές εταιρειών όπως η Apple, εάν καταφέρουν να παρασύρουν και νέα μέλη στην πλατφόρμα», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Bloomberg. Οι ερασιτέχνες επενδυτές έχουν τα πλεονεκτήματά τους: μπορούν να επικοινωνούν ακατάπαυστα, να συντονίζονται και να κάνουν δωρεάν αγοραπωλησίες στις online πλατφόρμες.
Η GameStop, το YOLO και το FOMO
Το φαινόμενο GameStop εκπροσωπεί μία άνευ προηγουμένου μεταβίβαση εξουσιών σε έναν κόσμο όπου το εκρηκτικό κοκτέιλ φθηνού χρήματος, χρηματιστηριακών συναλλαγών χωρίς προμήθειες, μίας κουρασμένης από την καραντίνα κοινωνίας και της απόλυτης προσήλωσης των χρηστών στα social media δημιούργησαν μία μάζα μικροεπενδυτών κατά των μεγάλων της Wall Street. Πού θα βγει όλο αυτό; Ποια η θέση των ρυθμιστικών αρχών; Δεν πρόκειται για έναν επικό πόλεμο Δαυίδ εναντίον Γολιάθ. Εν δυνάμει διακυβεύεται η δημοκρατικοποίηση των χρηματοοικονομικών, η ανατροπή με την καθοδήγηση της τεχνολογίας της ιεραρχίας της αγοράς, η συνολική αποτίμηση των αγορών, ο ρόλος των ρυθμιστικών αρχών και των πολιτικών και η διάρθρωση της αγοράς αυτής καθαυτής.
O Άρθουρ Λέβιτ, πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ, ανέφερε ότι ο τρόπος με τον οποίο τα social media μπορούν να χειραγωγήσουν την αγορά εκθέτει τα τρωτά της δημοκρατίας. Η αποσταθεροποίηση των αγορών από τα social media μπορεί να αποτελέσει σημείο καμπής για τη χρηματοοικονομική αγορά. Και δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη γιατί, όπως εξηγεί, το όλο γεγονός αντανακλά τις ίδιες δυναμικές που αποσταθεροποίησαν την πολιτική, τα μίντια και άλλους τομείς τα τελευταία χρόνια.
Εκτός από το YOLO υπάρχει και το FOMO (fear of missing out), ο φόβος μήπως μείνεις εκτός από το απίστευτο χρήμα που έχουν φέρει στην αγορά τα άνευ προηγουμένου μέτρα στήριξης για την αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας. Όμως υπάρχει και η άλλη πλευρά. Υπάρχει και η ένωση των κοινωνικών ομάδων για πράγματα που μετρούν και έχουν αξία, όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι «F.T.». «Φανταστείτε μία ομάδα της Reddit σε ένα υπέρτατο μήνυμα κοινωνικής δικαιοσύνης – διαμαρτυρίας για τους υπέρογκους μισθούς των διευθυνόντων συμβούλων παγκοσμίως. Ο χρηματοοικονομικός κόσμος ευελπιστεί ότι η νέα ενέργεια των μικροεπενδυτών θα χαθεί μετά τη λήξη του Covid-19. Όμως ίσως να ήταν καλύτερο για όλους μας και για τον καπιταλισμό, εάν η ενέργεια αυτή διατηρηθεί και χρησιμοποιηθεί με καλύτερο τρόπο» καταλήγουν οι «F.T.».
