Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
O Νοέμβριος έρχεται ύστερα από έναν «βίαιο» μήνα, που βρήκε τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη να κατεβάζουν ταχύτητα, τις αγορές διεθνώς να αιμορραγούν, ειδικούς και επενδυτές να προσπαθούν να μαντέψουν ποια θα είναι η πηγή της επόμενης μεγάλης κρίσης. Θα έχουμε μία «νέα Lehman» από τις αναδυόμενες αγορές, τoν εμπορικό πόλεμο, τις γεωπολιτικές εντάσεις ή τις εξελίξεις στην Ευρωζώνη;
Περί τα 8 τρισ. δολάρια χάθηκαν από την αξία των μετοχών έως και την περασμένη εβδομάδα, για να μαζευτούν οι απώλειες στα 6 τρισ. δολάρια μετά το ράλι των δύο τελευταίων συνεδριάσεων. Και πάλι ήταν ο χειρότερος μήνας για τις αγορές από το 2011. Κανείς δεν γλίτωσε.
Στην Ευρώπη ο δείκτης Stoxx 600 ολοκλήρωσε τον Οκτώβριο με απώλειες 5,6% και μνήμες από την περίοδο 2011-2012, όταν η κρίση χρέους βρισκόταν στο απόγειό της. Τραπεζικές και τεχνολογικές μετοχές δέχθηκαν τις ισχυρότερες πιέσεις, με τα βλέμματα όλων να είναι στραμμένα στην κόντρα της Ρώμης με τις Βρυξέλλες και τα σενάρια για το μέλλον της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας του ευρώ. Ο γερμανικός DAX και ο γαλλικός CAC 40 υποχώρησαν 7,2% και 7,5% αντίστοιχα, ο ιταλικός FTSE MIB είχε απώλειες 8,2% και ο Γ.Δ. στην Αθήνα πτώση 7,4%, που μεταφράζεται σε απώλειες 3,7 δισ. στην κεφαλαιοποίηση.
Είχαμε επίσης αναταράξεις και στις αγορές ομολόγων, που όμως έδειξαν ότι ο κίνδυνος μετάδοσης έχει περιοριστεί και υποχώρηση του ευρώ στο 1,13 δολάριο.
Η αμερικανική αγορά είδε την αξία της να συρρικνώνεται σε ένα μήνα κατά 1,9 τρισ. δολάρια, με τον S&P 500 να υποχωρεί 7%. Απώλειες άνω του 9% είχε ο Nasdaq, στη χειρότερη επίδοση από το 2008, με τις FANG να δέχονται σφυροκόπημα. Στο -20,2% η Amazon, απώλειες 19,3% για τη Netflix πτώση 9,7% και 7,7% αντίστοιχα για Alphabet (Google) και Facebook.
Στην Ασία o ιαπωνικός δείκτης Nikkei 225 έκανε βουτιά 10%, ενώ ο Σύνθετος Δείκτης στη Σαγκάη με μηνιαία πτώση 4,5% διεύρυνε τις συνολικές εφετινές απώλειές του σε πάνω από 20% ή 3 τρισ. δολάρια.
Ποιο είναι το μάθημα από τις πληγές, που άνοιξε ο Οκτώβριος; Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Citigroup δεν είναι άλλο από το τέλος της εποχής του φθηνού δανεισμού. Οι αναταράξεις στις αγορές δεν τροποποίησαν στο ελάχιστο τα σχέδια των κεντρικών τραπεζών. Η Fed έδωσε σήμα ότι θα προχωρήσει κανονικά στις δυναμικές αυξήσεις επιτοκίων, που έχει σχεδιάσει και η ΕΚΤ ότι θα τερματίσει το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στα τέλη του έτους.
Η στροφή σε πιο περιοριστική νομισματική πολιτική θα μεταφραστεί σε αυξημένο κόστος δανεισμού για κυβερνήσεις, τράπεζες, επιχειρήσεις. Και αυτό με τη σειρά του θα οδηγήσει σε χαμηλότερες ταχύτητες ανάπτυξης. Η δυναμική της παγκόσμιας οικονομίας έφτασε στην κορύφωσή της και τώρα έρχεται η πτώση. Το πόσο απότομη θα είναι αυτή, θα εξαρτηθεί από το εάν οι κυβερνήσεις θα καλύψουν με το σωστό μίγμα δημοσιονομικής πολιτικής και μεταρρυθμίσεων το κενό, που αφήνει η απόσυρση των κεντρικών τραπεζών από το κέντρο της σκηνής.
Η πτώση των αγορών είναι ένα σύμπτωμα της νέας πραγματικότητας, που διαμορφώνεται για τις συνθήκες δανεισμού και τους ρυθμούς ανάπτυξης. Ταυτόχρονα όμως είναι και αιτία πιέσεων στην πραγματική οικονομία. Πώς ακριβώς την επηρεάζει; Η Capital Economics εξηγεί πως μία κατάρρευση των αγορών ενεργητικού επιδεινώνει άμεσα την επιχειρηματική και καταναλωτική εμπιστοσύνη, παγώνοντας δαπάνες νοικοκυριών και επενδυτικά σχέδια. Μετά την φούσκα dot. com του 2000, ο δείκτης οικονομικού κλίματος στις ΗΠΑ έκανε βουτιά, η οποία συνοδεύθηκε από ύφεση το 2001. Όσο περισσότερο επιδεινώνεται το κλίμα τόσο πιο σφιχτοί γίνονται οι όροι δανεισμού, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.
Το τελευταίο δίμηνο του έτους θα είναι κρίσιμο ως προς το εάν ο κύκλος αυτός θα σπάσει ή θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα ακόμη πιο απογοητευτικό 2019.
naftemporiki.gr
