© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το θεατρικό έργο «Μα» της Ρηνιώς Κυριαζή (εκδόσεις Το Ροδακιό) ανεβαίνει στο Θέατρο από Μηχανής και μιλά για την πρώτη λέξη, την ελάχιστη δομή της έκφρασης, την πρωταρχική ανάγκη· μέσα από τα μάτια ενός αυτιστικού ανιχνεύεται το μέσα και το έξω, ο λόγος πριν τον λόγο, η μαγεία και η ομορφιά ενός κόσμου που διεκδικεί την ουσία [Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο].
Ο Οδυσσέας λέει μόνο τη λέξη Μα, σ’ αυτό το Μα συμπυκνώνει την έκφρασή του. Το Μα γίνεται το κανάλι της επικοινωνίας με τους γονείς και την έφηβη αδερφή του, ο δρόμος που θα τους οδηγήσει να ακούσουν τις σκέψεις και τις ανάγκες του, καθώς και τις δικές τους.
Οι ήρωες, μέσα από μια πορεία συνειδητοποίησης, από ανάγκη αλλά κυρίως από επιλογή, καταφέρνουν να μεταμορφώσουν τις δυσκολίες και να αγγίξουν βαθιά και ανείπωτα κομμάτια της ύπαρξής τους. Στο καθρέφτισμά τους η κοινωνία παρουσιάζεται ανελέητη, καθώς εκείνοι διαγράφουν τη δική τους, προσωπική πορεία προς το φως.
Στην παράσταση παρέχονται Υπηρεσίες Προσβασιμότητας· υπερτιτλισμός και διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα και ακουστική περιγραφή, ενώ το Θέατρο (κάτω χώρος), είναι προσβάσιμο σε χρήστες/τριες αναπηρικού αμαξιδίου και σε εμποδιζόμενα άτομα.
Σε συνεργασία και με την επιμέλεια της ομάδας του Nevronas, και την υποστήριξη της καλλιτεχνικής και της εμψυχωτικής ομάδας «Άγγελοι της Χαράς», την παράσταση πλαισιώνουν παράλληλες εκδηλώσεις με στόχο την ενημέρωση για θέματα που αφορούν στον αυτισμό.
Ο ηθοποιός Γιώργος Φριντζήλας ερμηνεύει τον πατέρα της οικογένειας· μίλησε μαζί μας.
Πείτε μας λίγα λόγια για την υπόθεση της παράστασης.
«Με αφορμή τέσσερα οικογενειακά γεύματα, “πρωινό, μεσημβρινό, εσπερινό, δείπνο”, με ιδιαίτερη χρονική ακολουθία, αφού ο ήρωας από γεύμα σε γεύμα μεγαλώνει κατά είκοσι πέντε χρόνια, ερχόμαστε σε επαφή με τον κόσμο του “Μα”. Ο Οδυσσέας λέει μόνο τη λέξη “Μα”. Ο χρόνος κινείται τόσο στη ρεαλιστική όσο και στην ονειρική διάσταση. Στην παράσταση, παρακολουθούμε το πλέγμα των σχέσεων μιας τετραμελούς οικογένειας, όπου το μικρότερο μέλος ανήκει στο φάσμα του αυτισμού, με χαμηλή λειτουργικότητα. Πώς διαχειρίζεται ο θεσμός της οικογένειας τη διαφορετικότητα, τη δυσκολία επικοινωνίας, την ανατροπή των κεκτημένων; Πόσο έτοιμο είναι το κάθε μέλος να παραμερίσει το εγώ του για να υπηρετήσει ένα σύνολο που, εκ πρώτης όψεως, φαντάζει δύσκαμπτο; Πώς θα διασφαλιστεί η ατομική ακεραιότητα σε ένα απαιτητικό και αντίξοο περιβάλλον; Ο Οδυσσέας διδάσκει στους οικείους του την πιθανότητα μέσα σε μια λέξη να εμπεριέχεται η ουσία όλου του κόσμου, όταν ο κόσμος γύρω οδηγεί το ασθενές μέλος και τους οικείους του στην απομόνωση».
Ποιες ήταν οι πρώτες σκέψεις σας όταν διαβάσατε το θεατρικό έργο της Ρηνιώς Κυριαζή;
«Διάβασα ένα έργο που αγγίζοντας με μεγάλη ευαισθησία και γνώση την περιοχή του αυτισμού, αποφεύγει να γίνει έργο “ειδικού ενδιαφέροντος”, ανοίγοντας μια μεγάλη αγκαλιά προς την ανθρωπιά και την αγάπη. Παρουσιάζοντας με λεπτομερή ρεαλισμό τις δυσκολίες που καθημερινά καλείται να διαπραγματευτεί η συγκεκριμένη οικογένεια, καταφέρνει η γραφή του να μην με κάνει αποστασιοποιημένο θεατή, εγείροντας ίσως αισθήματα οίκτου, συμπάθειας ή ευγνωμοσύνης για την προσωπική μου ευημερία κ.τ.λ. αλλά αντίθετα, ξεπερνώντας αυτόν τον σκόπελο, με συνδέει με την ουσία του προβλήματος που είναι η μη σύνδεση, η μη επικοινωνία και όσα η έλλειψη αυτή επιφέρει τόσο στο άτομο όσο και στο σύνολο· και αυτό δεν αφορά μόνο τους ανθρώπους του αυτισμού και τους οικείους τους, αλλά όλους μας. Ένιωσα ότι αυτό το παιδί -που δεν μπορεί να αρθρώσει άλλη λέξη πέρα από το “Μα”, και η οικογένειά του, μου έκαναν καλό επαναφέροντάς με στα θεμελιώδη ζητήματα της ύπαρξης, από τα οποία ο σύγχρονος τρόπος ζωής με αποσπά. Ένιωσα ότι ο “Μα” μπορεί να πει εκατομμύρια ακόμα λέξεις αλλά επιλέγει τη μια, για να μας κάνει να σταθούμε, λιγάκι, απέναντι σε αυτήν την αχαλίνωτη φλυαρία του εγκεφάλου που γεμίζει τα πάντα με λέξεις, εξηγήσεις, εξισώσεις και ονόματα και κάνει την καρδιά να μουδιάζει».
Περιγράψτε μας τον ρόλο σας και το πώς τον προσεγγίσατε.
«Ο ρόλος που παίζω στο “Μα” είναι αυτός του πατέρα της οικογένειας. Ένας άνθρωπος “πάντα ήρεμος”, όπως χαρακτηριστικά, σχεδόν, τον κατηγορεί η γυναίκα του. Σαν χαρακτήρας διακρίνεται για την αισιοδοξία, την πίστη και την επιμονή του. Μοιάζει να αγωνίζεται να φέρει την ισορροπία ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς του, που καθημερινά δοκιμάζονται, ενώ, παράλληλα, φέρει και την οικονομική ευθύνη του οργανισμού σαν το μόνο εργαζόμενο μέλος. Στην πορεία του έργου, βλέπουμε έναν άνθρωπο που αγωνίζεται και γονατίζει κάτω από το βάρος και την πολυπλοκότητα της θέσης στην οποία βρίσκεται, για να σηκωθεί ξανά αποδεχόμενος την κατάσταση, όπως πραγματικά είναι, βρίσκοντας νόημα και δύναμη από την ουσία της αγάπης και την αίσθηση ενότητας που αναγνωρίζει ανάμεσα στα μέλη της οικογένειάς του. Μελετώντας και δουλεύοντας το έργο, μου προέκυψε ένα ερώτημα που αποτέλεσε οδηγό μου για την εξέλιξη του χαρακτήρα· τι ρόλο παίζει η έννοια του πατέρα στη δυναμική της σύγχρονης οικογένειας; Πώς μπορείς σαν πατέρας να είσαι παρών, όχι απλά φέροντας το σώμα σου, αλλά καλύπτοντας κάθε στιγμή τις ανάγκες που ο ρόλος αυτός γεννήθηκε για να καλύψει και εκλαμβάνοντας τις ανάγκες αυτές με τρόπο που να είναι πραγματικά οι ανάγκες του συνόλου του οποίου αποτελείς μέλος· όχι οι ανάγκες οι δικές σου ή οι ανάγκες των άλλων έξω από εσένα. Αυτή η ακροβασία ανάμεσα στο εμείς και το εγώ με τις άπειρες πτώσεις από το σχοινί, που μοιραία σαν ακροβασία προκαλεί, αποτελεί τον κύριο οδηγό μου στην προσέγγιση του συγκεκριμένου ρόλου».
Ένας θεατής που δεν έχει ασχοληθεί με το θέμα του αυτισμού ή δεν έχει αυτιστικό άτομο στο στενό του περιβάλλον γιατί θα παρακολουθήσει την παράσταση;
«Το “Μα” δεν είναι ντοκιμαντέρ, είναι ένα θεατρικό έργο, που με αφορμή ένα συγκεκριμένο θέμα δίνει στον παραλήπτη τον χώρο να κάνει τις δικές του αναγωγές, τις δικές του ερμηνείες, να βρει τους δικούς του τρόπους σύνδεσης με τη συγκίνηση και, τελικά, ο κάθε ένας να κάνει το δικό του ταξίδι και να οδηγηθεί στα δικά του συμπεράσματα, ανάλογα με τις εμπειρίες του, την ευαισθησία του, το γούστο του και την ευφυΐα του. Ένας θεατής που δεν έχει ασχοληθεί με το θέμα του αυτισμού θα δει μέσα από το έργο τον αγώνα του ανθρώπου να προσεγγίσει την αγάπη, την αλληλεγγύη, τον σεβασμό, να νικήσει τον εγωισμό, την αυταπάτη, την ηττοπάθεια, την περιθωριοποίηση και, τελικά, να σταθεί αλληλέγγυος και αυθεντικός μέσα σε μια “υγιή” κοινότητα ανθρώπων που, ίσως, δεν θα αποτελείται αποκλειστικά από “υγιή” μέλη με τη στενή έννοια του όρου».
Ποιες είναι οι μέχρι τώρα αντιδράσεις του κοινού που έχει παρακολουθήσει την παράσταση;
«Λόγω της θεματολογίας του έργου, είχα αγωνία για το πώς θα εισέπρατταν την παράσταση, κυρίως, άνθρωποι που είναι σε άμεση επαφή με τον αυτισμό. Συμβαίνει ένα άνοιγμα σε κοινή θέα καταστάσεων που, συνήθως, μένουν ερμητικά κλειστές πίσω από τους τοίχους του κάθε σπιτιού και όταν το ερμητικό βγαίνει στο φως είναι με έναν τρόπο λυτρωτικό. Οι άνθρωποι που μας προσεγγίζουν, μοιράζονται στιγμές δικές τους, μας αγκαλιάζουν με τρυφερότητα σαν να καταλαβαίνουμε κάτι από το μεγαλείο της δυσκολίας που βιώνουν. Μοιάζει η παράσταση τόσο στους ανθρώπους που έχουν την εμπειρία του αυτισμού όσο και σε όσους δεν έχουν, να ανοίγει έναν χώρο ανθρωπιάς που, μάλλον, λείπει».
Επόμενα σχέδιά σας;
«Αυτή την περίοδο έχω ξεκινήσει πρόβες για ένα έργο που λέγεται “Νοχαβελάνδη” του Γιάννη Αποσκίτη, σε σκηνοθεσία Γιώργου Βουρδαμή και θα παρουσιαστεί τον Μάιο στο Baumstrasse ενώ, παράλληλα, δουλεύω το κείμενο για μια παράσταση με την Ρεβέκκα Τσιλιγκαρίδου, βασισμένο στην ταινία “Before Sunset” του Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ».
Ταυτότητα Παράστασης
Σκηνοθεσία: Ρηνιώ Κυριαζή
Μουσική: Νίκος Βελιώτης
Σκηνικά-κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση
Κίνηση: Άλκηστις Πολυχρόνη-Βιτόρια Κωτσάλου
Επιστημονικός Σύμβουλος: Νίκος Παγίδας
Ηθοποιοί: Δήμητρα Γκλιάτη, Μιχάλης Κουτσκουδής, Μαρίνα Πανηγυράκη, Γιώργος Φριντζήλας
Βοηθός σκηνοθέτη: Τιγκράν Αμπραμιάν
Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Γιάννης Τσούχλος
Φωτογραφίες: Αναστασία Γιαννάκη
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Χρύσα Ματσαγκάνη
Προπώληση εισιτηρίων: MORE.COM
