© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το «Φίλεμα», το βραβευμένο έργο του Μάνου Κουνουγάκη, παρουσιάζεται, σε σκηνοθεσία Λίνας Αλτιπαρμάκη, στο Θέατρο Άβατον -όπου θα ανέβει για λίγες παραστάσεις [Ευπατριδών 3, Κεραμεικός].
Το κείμενο έχει ως αφετηρία προφορικές μαρτυρίες για τη Ναζιστική Κατοχή στην Κρήτη και πιο συγκεκριμένα για την εκτέλεση 25 αμάχων στο χωριό Γέργερη, Ηρακλείου, και στο γεύμα που παρέθεσε ένας καφετζής-παντοπώλης στους Ναζί την παραμονή της εκτέλεσης.
Στον πυρήνα του έργου, τοποθετείται η Φιλοξενία, η οποία ορθώνεται ως φορέας φωτός απέναντι στο απόλυτο κακό του ναζισμού -και του όποιου αντίστοιχου του ναζισμού εμφανίζεται απειλητικά στην ανθρώπινη ιστορία. Παράλληλα, θίγει θέματα όπως το μίσος, η εκδίκηση, η συγχώρεση, οι διακρίσεις, ο ρατσισμός, η αναζήτηση της γαλήνης, η αποδοχή του άλλου και η ατομική ευθύνη.
Η Λίνα Αλτιπαρμάκη μίλησε μαζί μας.
Πώς έφτασε στα χέρια σας το «Φίλεμα»; Και πώς αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε;
«Το “Φίλεμα” έφτασε στα χέρια μου τέτοια εποχή, πριν δύο χρόνια. Με συγκίνησε η δύναμη των συμβολισμών του, η περίτεχνη σχέση του δυστοπικού με το ρεαλιστικό, συλλογικό τραύμα της Κατοχής και του ναζισμού. Για να είμαι ειλικρινής, η πρώτη μου σκέψη ήταν πως θα ήθελα να το μεταφράσω στα αγγλικά. Μιλώντας τώρα, δεν θα άλλαζα αυτό το καταπληκτικό, ομαδικό ταξίδι που έζησα -και ζω- με τίποτα άλλο. Πέρυσι, τον Ιούνιο του 2024, είχα τη χαρά να παρουσιάσω, μαζί με τη Δέσποινα Αποστολίδου, μία σκηνή από το έργο, στο πλαίσιο μιας εκδήλωσης του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, προς τιμήν της Καθηγήτριας -και φίλης μας- Λιάνας Σακελλίου. Και μετά αρχίσαμε να το συζητάμε ο Μάνος κι εγώ, στη συνέχεια και με άλλους… Και να ’μαστε λοιπόν».
Η προσωπική σας σχέση με τον συγγραφέα δυσκολεύει ή διευκολύνει τη διαδικασία της σκηνοθεσίας;
«Μπορώ να χαρακτηρίσω την προσωπική μου σχέση με τον συγγραφέα, καθώς και την παρουσία του στις πρόβες και τις συζητήσεις μας, ως στοιχεία που διευκόλυναν, στήριξαν και “έχτισαν” το ανέβασμα του “Φιλέματος” με τον καλύτερο τρόπο. Είμαι σίγουρη πως, λέγοντάς το αυτό, μιλώ και εκ μέρους των ηθοποιών και όλων των συνεργατών μας. Αν κάτι πρέπει να βαφτίσω δυσκολία, είναι το να πιάνει κανείς στα χέρια του το έργο ενός δικού του ανθρώπου, γνωρίζοντας πόσο βαθιά -και με πόσο οδυνηρό τρόπο- αυτό αγγίζει την ιστορία του τόπου του και της οικογένειάς του».
Το έργο είναι εμπνευσμένο από αληθινές αφηγήσεις του παππού του συγγραφέα. Το στοιχείο αυτό σας κινητοποίησε κάπως διαφορετικά στην προσέγγισή σας;
«Πολύ διαφορετικά θα έλεγα. Το γεγονός πως το έργο βασίζεται σε αληθινές αφηγήσεις και πραγματικές μαρτυρίες, αποτελεί για μένα και για την προσέγγισή μου το πιο ζωτικό “χαστούκι” προς τον θεατή. Εκεί που του δίνεται μια μη γνώριμη συνθήκη, ένα πέπλο δυστοπίας ή/και ψευδορεαλισμού, εκεί του θυμίζουμε, ταυτόχρονα, πως όλα αυτά έχουν, όντως, συμβεί. Δεν είναι επιστημονική φαντασία, ήταν -και δυστυχώς είναι- πραγματικότητα».
Εργάζεστε χρόνια στην εκπαίδευση. Αυτή η εμπειρία έδωσε εφόδια στη φαρέτρα σας για την καθοδήγηση των ηθοποιών σας;
«Αν επιτρέπεται να απαντήσω λίγο ανάποδα, η εμπειρία μου στην εκπαίδευση μου έχει δώσει εφόδια ώστε να αντιληφθώ καλύτερα το τι σημαίνει εργάζομαι ως ομάδα για ένα κοινό σκοπό, όσο κοινότοπο κι αν ακούγεται. Το τι σημαίνει προσπαθώ να καταπιώ την κούραση και τα νεύρα μου, γιατί εδώ θέλουμε να δουλέψουμε μαζί και να συνυπάρξουμε αρμονικά. Και κυρίως, το τι σημαίνει μπορεί να έχω άδικο, παρόλο που βρίσκομαι σε θέση “ισχύος” -και η λέξη “ισχύος” με πολλά τα εισαγωγικά. Θα βάλω, λοιπόν, την έννοια της καθοδήγησης σε δεύτερο πλάνο και θα πω πως σε ό,τι αφορά τη σχέση μου με τους ηθοποιούς, ναι, η εκπαίδευση σίγουρα μου έχει μάθει πολλά».
Υπάρχει κάποια φράση του έργου που ξεχωρίζετε;
«Επιλέγω και πάλι τη φράση του σημειώματος “Το φίλεμα είναι μια πράξη φιλανθρωπίας. Μια ιερή προσφορά”. Και όχι μόνο για να μην ειπωθούν εδώ άλλες φράσεις, εξίσου σημαντικές αλλά που είναι και λίγο spoiler. Την επιλέγω καθώς με γοητεύει με το βάρος που φέρει, όταν χρησιμοποιείται από δύο ανθρώπους που εννοούν κάτι εντελώς διαφορετικό, έως και αντίθετο, αρθρώνοντας τις λέξεις “φίλεμα”, “φιλανθρωπία” και “προσφορά”».
Στο σκηνοθετικό σημείωμα αναρωτιέστε: «Ξέρει κανείς μας άραγε τι ακριβώς σημαίνει το να είσαι άνθρωπος;». Φαντάζομαι ότι είναι δύσκολο να απαντηθεί αυτό το ρητορικό ερώτημα, με τη δική σας εμπειρία ζωής, όμως, τι θα μας λέγατε;
«Όντως, δύσκολο. Θα απαντήσω με τα λίγα και καλά αυτονόητα, για εμένα τουλάχιστον. Ο Άνθρωπος είναι ένα νοήμον πλάσμα, όπως αναφέρεται και στο έργο. Δεν μπορεί να ορίζει κανέναν άλλον ως “λιγότερο” άνθρωπο, βάσει του πού ή πώς έτυχε να γεννηθεί, βάσει της κοινωνικής του τάξης ή των προσωπικών του επιλογών. Ο άνθρωπος σέβεται τους άλλους ανθρώπους και τα ζώα, αντιλαμβάνεται τη διαφορά μεταξύ αλληλεγγύης και οίκτου και πράττει αναλόγως. Και σίγουρα δεν θεωρεί τη δική του ζωή πιο σημαντική επειδή συμφωνεί με κάποια στερεότυπα, κοινωνικά, θρησκευτικά ή απλώς επειδή τυχαίνει να είναι ένας από αυτούς που βρέθηκαν στην τυχερή πλευρά αυτού του κόσμου».
Κρατάω από το σκηνοθετικό σας σημείωμα τις λέξεις καλοσύνη, καθήκον και συγχώρεση. Τι θέση έχουν στη ζωή σας;
«Όπως προανέφερα, οι έννοιες αυτές δεν έχουν το ίδιο περιεχόμενο για όλους μας. Ειδικότερα η έννοια του καθήκοντος, ίσως. Προσωπικά και με ό,τι σημαίνουν για εμένα, προσπαθώ να τις κρατώ σε κεντρική θέση στη ζωή μου. Δεν τα καταφέρνω πάντα το ίδιο καλά· κάποιες μέρες, καθόλου. Το προσπαθώ όμως».
Ταυτότητα Παράστασης
Κείμενο: Μάνος Κουνουγάκης
Σκηνοθεσία: Λίνα Αλτιπαρμάκη
Μουσική: Χρήστος Γαλάνης, Γιάννης Σαρρής
Σύμβουλος Παραγωγής/ Casting: Κατερίνα Σταθοπούλου
Οπτική Ταυτότητα Παράστασης: Ιωάννης Κ. Τσίγκας
Φωτογραφίες: Κατερίνα Καραδημήτρη
Υπεύθυνη Φωτισμών/Σκηνικών: Αποστολία Ζησιμοπούλου
Video Art: Στέφανος Schultz
Υπεύθυνη επικοινωνίας: Γιώτα Δημητριάδη
Παίζουν: Αντώνης Βούλτσος- Δαμουλάκης (Διοικητής Κλίνσμαν), Ευγενία Μαραγκού (Λοχαγός Μαρία Μάουερ), Ντόρα Μάτσικα (Άννα), Νίκος Στεργιώτης (Ιάκωβος Μαγιάς) και Γιάννης Χαρμπάτσης (Γιόζεφ).
Προπώληση: Φίλεμα | Εισιτήρια online! | More.com
Θέατρο Άβατον
Διεύθυνση: Ευπατριδών 3, Αθήνα 118 54 / 5 λεπτά από το μετρό του Κεραμεικού
Τηλέφωνο: 21 0341 2689
