© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Μετά τις επιτυχημένες παρουσιάσεις της παράστασης «Μάρθα Γκράχαμ & Ελληνικοί Μύθοι: Ιοκάστη» σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας, όπως και στο Παρίσι, το ταξίδι συνεχίζεται. Αυτή τη φορά, μεγάλη πρωταγωνίστρια είναι η Κλυταιμνήστρα. Το πολυσυλλεκτικό δρώμενο «Μάρθα Γκράχαμ και Ελληνικοί Μύθοι: Κλυταιμνήστρα», παρουσιάζεται από τις 6 έως τις 9 Μαρτίου στο Θέατρο ΕΛΕΡ-Ελένη Ερήμου [Φρυνίχου 10, Αθήνα].
Αμερικανίδα χορεύτρια και χορογράφος, μια από τις πιο εμβληματικές προσωπικότητες του 20ου αιώνα, η Μάρθα Γκράχαμ [1894-1991] προσεγγίζει τον μύθο από την οπτική γωνία μιας γυναίκας και χρησιμοποιεί το σώμα ως εργαλείο για να διεισδύσει στον εσωτερικό κόσμο των συναισθημάτων και του ασυνειδήτου της.
Η ίδια εμπνεύστηκε από την αρχαία ελληνική τραγωδία, και η μυθολογία τη βοήθησε να οραματιστεί έναν κόσμο όπου οι γυναίκες και η αντίληψή τους κατείχαν κυρίαρχη θέση.
Μέσα από τη συγκεκριμένη παράσταση αναδεικνύεται η πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας κι η επιρροή των αρχαίων κειμένων στις τέχνες και τον πολιτισμό των ΗΠΑ, αλλά και ευρύτερα.
Τη σύλληψη και την έρευνα υπογράφει η Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών Δρ. Νίνα Παπαθανασοπούλου, ενώ χορογράφος είναι η Πένυ Διαμαντοπούλου -Καθηγήτρια τεχνικής και ρεπερτορίου Γκράχαμ.
Στην πρωτότυπη παράσταση, στην οποία η αφήγηση εναλλάσσεται με τον χορό, η Δρ. Νίνα Παπαθανασοπούλου, δίνει μια επιδραστική ομιλία, προσιτή σε μικρούς και μεγάλους, σχετικά με την τεχνική, το όραμα και το κινητικό λεξιλόγιο της Μάρθα Γκράχαμ· μιλήσαμε μαζί της.
Πότε ήρθατε για πρώτη φορά σ’ επαφή με το έργο της Μάρθα Γκράχαμ και πότε μπήκε στη σφαίρα της έρευνάς σας;
«Το 2000, όταν πρωτοέκανα μαθήματα τεχνικής Γκράχαμ με την Πένυ Διαμαντοπούλου, ενώ ήμουν φοιτήτρια Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τότε πρωτογνώρισα και αγάπησα το έργο και όλη την κοσμοθεωρία της Γκράχαμ και μαγεύτηκα από τη σημασία και την ερμηνεία που έδινε σε κάθε κίνηση. Μετά, όταν πήγα Νέα Υόρκη για το διδακτορικό μου, παρακολούθησα παραστάσεις της ομάδας της Γκράχαμ και εντυπωσιάστηκα ακόμα περισσότερο. Η στιγμή, όμως, που αποφάσισα να ασχοληθώ με την Γκράχαμ στην ακαδημαϊκή μου έρευνα, ήταν το 2016, όταν συνόδεψα 40 φοιτητές μου σε μια παράσταση του “Cave of the Heart” -το έργο της για τη Μήδεια και του “Night Journey” -το έργο της για τον Οιδίποδα και την Ιοκάστη, στην Νέα Υόρκη στο πλαίσιο του μαθήματος Ελληνικής Μυθολογίας που δίδασκα τότε στο Connecticut College στην Αμερική. Οι φοιτητές μου ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ, που η παράσταση πυροδότησε ένθερμη συζήτηση για τη σημασία της αναβίωσης των μύθων μέσα από τις τέχνες και ιδιαίτερα μέσα από τον χορό και την κίνηση. Από τότε έστρεψα την έρευνα μου στην Γκράχαμ και την προσέγγισή της στην ελληνική μυθολογία και φέτος ελπίζω να ολοκληρώσω το πρώτο μου ακαδημαϊκό βιβλίο πάνω στο θέμα αυτό».
Τι πυροδότησε την έμπνευση για την πρωτότυπη παράσταση «Μάρθα Γκράχαμ και Ελληνικοί Μύθοι»;
«Η επιθυμία μου να κάνω την ακαδημαϊκή έρευνα προσιτή και ενδιαφέρουσα για το ευρύ κοινό. Στα πρώτα στάδια της έρευνάς μου, όπου έδινα ομιλίες σε συνέδρια και Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, συνειδητοποίησα πόσος λίγος κόσμος ήξερε για τη σχέση της Γκράχαμ με την Αρχαία Ελλάδα και πόσο πιο ωφέλιμες και αποτελεσματικές θα ήταν οι ομιλίες αν μπορούσα να δείξω κάποιες κινήσεις και να συμπεριλάβω αποσπάσματα του χορού ζωντανά ως μέρος της ομιλίας. Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα, πρότεινα στην κα Διαμαντοπούλου να συνεργαστεί μαζί μου, ώστε να παρουσιάζουμε αποσπάσματα του έργου της Γκράχαμ ως μέρος των ομιλιών μου. Το δοκιμάσαμε αρχικά σε ακαδημαϊκά και εκπαιδευτικά Ιδρύματα (American College of Greece, American Community Schools of Athens, Ελληνοαμερικανική Ένωση) και μετά εμπλουτίσαμε την ομιλία με περισσότερο χορό και εικόνα, ώστε να δημιουργηθεί μια παράσταση για το ευρύ κοινό. Αυτό είναι σήμερα το στοίχημά μας: να προσελκύσουμε και να ικανοποιήσουμε ένα ευρύ φάσμα θεατών, να προσφέρουμε μια συναρπαστική εμπειρία και σε αυτούς που γνωρίζουν το αντικείμενο και σε αυτούς που δεν έχουν καμία επαφή μαζί του».
Και γιατί επιλέξατε να εστιάσετε στην Κλυταιμνήστρα;
«Η Κλυταιμνήστρα είναι μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα μυθολογική φιγούρα. Σκοτώνει τον σύζυγό της λόγω της υπερβολικής της αφοσίωσης στην πρώτη της κόρη, την Ιφιγένεια, αλλά αποξενώνει τα πιο νέα παιδιά της, τον Ορέστη και την Ηλέκτρα, λόγω της αφοσίωσής της προς τον καινούργιο σύντροφό της, τον Αίγισθο. Είναι μια γυναίκα που προσπαθεί να εναντιωθεί στην πατριαρχία και μάχεται για την ανεξαρτησία της, αλλά και μια γυναίκα που κυριαρχείται από τις τύψεις της. Η Γκράχαμ είχε εμμονή με την Κλυταιμνήστρα και δημιούργησε μια εκδοχή όπου η Κλυταιμνήστρα αναστοχάζεται τη ζωή της και αναβιώνει σημαντικές στιγμές από το παρελθόν της».
Πρόκειται, κυρίως, για μια παράσταση χορού ή για μια ομιλία; Τι κυριαρχεί;
«Και τα δύο θα έλεγα. Η παράσταση είναι δομημένη γύρω από την ομιλία, αλλά ο χορός είναι τόσο εντυπωσιακός και αξιοθαύμαστος που γίνεται το κυρίαρχο στοιχείο. Η παράσταση δίνει την σπάνια ευκαιρία στο κοινό να παρακολουθήσει αποσπάσματα από τα αριστουργηματικά έργα της Γκράχαμ που είναι εμπνευσμένα από τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και που δεν είναι τόσο ευρέως γνωστά στην Ελλάδα».
Τι μάθατε για την Γκράχαμ, ως άνθρωπο αλλά και καλλιτέχνη, που σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση;
«Η Γκράχαμ δεν σταμάτησε ποτέ να υπηρετεί το όραμά της, παρόλο που αντιμετώπισε πολλές οικονομικές δυσκολίες και έλαβε πολλές αρνητικές κριτικές σε όλα τα στάδια της καριέρας της. Είχε στόχους, θέληση, επιμονή, και αποφασιστικότητα. Αυτά την οδηγούσαν μπροστά και την έκαναν να ξεπερνάει όλα τα εμπόδια. Την Γκράχαμ την γοήτευε, επίσης, το άγνωστο, η εξερεύνηση σε άβατα μονοπάτια, η πρωτοπορία. Πίστευε ακόμα στην αξία τού να εκφράζεις και να επικοινωνείς το ανθρώπινο συναίσθημα, όσο δύσκολο και αν είναι αυτό, και οι χορογραφίες της είναι πραγματικά ένας φόρος τιμής στο συναισθηματικό βίωμα του ανθρώπου».
Η Γκράχαμ εμπνεύστηκε από την αρχαία ελληνική τραγωδία και η μυθολογία τη βοήθησε να οραματιστεί έναν κόσμο όπου οι γυναίκες και η αντίληψή τους κατείχαν κυρίαρχη θέση. Είναι ένας ύμνος στη γυναικεία θέληση αυτή η παράσταση;
«Είναι μια προσπάθεια να δούμε τον κόσμο και τους μύθους μέσα από τα μάτια μιας γυναίκας. Να σκεφτούμε πως οι χαρακτήρες και οι ιστορίες αλλάζουν ανάλογα με το ποιος τις αφηγείται, ποιος τις κρίνει, και σε ποιον απευθύνονται».
Πώς προσαρμόσατε την ομιλία σας ώστε να είναι προσιτή για όλους, ακόμη και για εφήβους;
«Προσπαθώ να παρουσιάζω και να μεταφέρω την πληροφορία με απλό, ζωντανό και ελκυστικό τρόπο. Η παράσταση δεν προϋποθέτει να έχει κάποιος γνώσεις για την Γκράχαμ, τον χορό ή τη μυθολογία, οπότε απευθύνεται σε όλους. Επίσης, καθώς η Γκράχαμ πίστευε ότι η κίνηση του σώματος και ο χορός είναι ιδιαίτερα κατάλληλα μέσα για να εξωτερικεύσουμε τα συναισθήματά μας και να ανακαλύψουμε τον ενδότερο εαυτό μας, τις επιθυμίες και τους φόβους μας, νομίζω ότι η έκθεση στο έργο της Γκράχαμ είναι ιδιαίτερα προσιτή και ωφέλιμη σε εφήβους που ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και, συχνά, δυσκολεύονται να εκφράσουν όσα νιώθουν».
Ταυτότητα παράστασης
Σύλληψη/Έρευνα/Ομιλήτρια: Δρ. Νίνα Παπαθανασοπούλου, Καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών, College Year in Athens (CYA) /Διεθνές Κέντρο Ελληνικών και Μεσογειακών Σπουδών (ΔΙ.ΚΕ.ΜΕ.Σ)
Χορογράφος: Πένυ Διαμαντοπούλου, Καθηγήτρια τεχνικής και ρεπερτορίου Γκράχαμ
Χορεύουν: Κωνσταντίνος Αργυρίου Ευαγγελούδης, Σταύρος Ικμπάλ, Βάσια Κολλιού, Μάριος-Αθανάσιος Μποζίκας, Μαριάννα Παπακωνσταντίνου, Μαριάννα Τσικμανλή, Μάρα Τσούρμα
Υπεύθυνη Παραγωγής: Δήμητρα Δερμιτζάκη
Φωτογραφίες: Δημήτρης Μαμαλούκος, Πάτροκλος Σκαφίδας, Αμάντα Πρωτίδου, Αγάπιος Αγαπιάδης, Νίκος Μπρουζάκης, Γιάννης Βαβίτσας
Προβολή & Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
