© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Ένα συναρπαστικό δίπτυχο όπερας: δύο αριστουργηματικές μονόπρακτες όπερες που γράφτηκαν στο μεταίχμιο μεταξύ 19ου και 20ού αιώνα και πραγματεύονται την υπέρβαση των ψυχικών ορίων, παρουσιάζει η Εθνική Λυρική Σκηνή από τις 12 Νοεμβρίου και για έξι, συνολικά, παραστάσεις -14, 16, 19, 21 και 23 Νοεμβρίου, στην αίθουσα Σταύρος Νιάρχος [λεωφ. Συγγρού 364, Καλλιθέα].
Πρόκειται για τη νέα παραγωγή του «Αλέκο» του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, σε σκηνοθεσία Φανί Αρντάν, και τον «Πύργο του Κυανοπώγωνα» του Μπέλα Μπάρτοκ, σε σκηνοθεσία Θέμελη Γλυνάτση. Την Ορχήστρα της ΕΛΣ στο δίπτυχο διευθύνει o Ιταλός αρχιμουσικός Φαμπρίτσιο Βεντούρα
Στην όπερα του Μπάρτοκ, το ποιητικό κείμενο του Μπέλα Μπάλαζ βασίζεται στο παραμύθι του Σαρλ Περρώ «Ο Κυανοπώγωνας», και αναφέρεται σε δύο χαρακτήρες, τον Κυανοπώγωνα και την πιο πρόσφατη σύζυγό του, την Ιουδίθ. Καθώς θέλει να μάθει για το παρελθόν του συζύγου της, η Ιουδίθ ανοίγει μία μία τις επτά πόρτες του κάστρου του Κυανοπώγωνα. Πίσω από καθεμία ανακαλύπτει έναν διαφορετικό κόσμο, τα αμύθητα πλούτη, τον ηρωισμό και τη δόξα του συζύγου της, αλλά επίσης πόνο, δάκρυα, αίμα και σκληρότητα.
Τους δύο ρόλους του έργου ερμηνεύουν ο διεθνώς αναγνωρισμένος βαθύφωνος της ΕΛΣ Τάσος Αποστόλου και η υψίφωνος Βιολέττα Λούστα.
Ο Τάσος Αποστόλου μίλησε μαζί μας.
Λίγα λόγια σας για το έργο; Τι συναντάμε στον πυρήνα του;
«Ο μύθος του Κυανοπώγωνα συναντάται, για πρώτη φορά, την περίοδο του μεσαίωνα.
Στη διάρκεια των αιώνων έχει χρησιμοποιηθεί σε διάφορες μορφές. Έχει γίνει μυθιστόρημα, έχει γίνει θεατρικό, έχει γίνει όπερα. Ως εκ τούτου, ο αρχικός μύθος έχει παραλλαχθεί και κάθε διασκευή προσδίδει άλλο νόημα και άλλο βάθος. Ο αιμοσταγής Κυανοπώγωνας, ο ιδιοκτήτης ενός μυστηριώδους – εφιαλτικού κάστρου, αποκτάει μορφές εφιαλτικές, μορφές τρομακτικές ή, σε κάποιες άλλες περιπτώσεις, μορφές ακόμα και τρυφερές και ευαίσθητες.
Στο έργο του Μπάρτοκ κυριαρχεί περισσότερο μια ψυχαναλυτική ανάγνωση. Σε αυτήν τη μορφή, τουλάχιστον στον τρόπο που εμείς προσεγγίζουμε το έργο, η ιστορία είναι ένα βαθύ ταξίδι στην ψυχή, στην ύπαρξη του ήρωα».
Λίγα λόγια σας για την Ιουδίθ;
«Η Ιουδίθ από την πλευρά της, είναι ο άνθρωπος που θέλει να αγαπήσει και να αγαπηθεί εισχωρώντας μέσα στον άλλον, παραβιάζοντας και την πιο κρυφή πλευρά του. Θέλει να τον γνωρίσει βαθιά και αληθινά, να αγαπήσει κάθε σημείο του. Αυτό, όσο κι αν είναι θεμιτό, είναι ταυτόχρονα η καταστροφή της προσέγγισης. Όσο πιο πολύ πλησιάζει την ουσία του Κυανοπώγωνα, τόσο περισσότερο απομακρύνεται απ’ αυτόν».
Ερμηνεύσατε και πάλι τον Κυανοπώγωνα, στο πρώτο ανέβασμα της παρούσας παραγωγής, το 2023· υπάρχουν νέα στοιχεία, που ανακαλύψατε στον ήρωα σας, σήμερα; Σας συγκινεί το ίδιο;
«Ο Κυανοπώγωνας είναι ένας ρόλος που δεν εξαντλείται. Κάθε χρόνο, κάθε μέρα, ακόμα και κάθε στιγμή πάνω στη σκηνή, στην πρόβα ή στην παράσταση, ανακαλύπτει κανείς καινούργια σημεία, καινούργιες οπτικές, καινούριες αντιστοιχίες με τον εαυτό του. Νέους τρόπους να εκφραστεί. Όσο και να ακούγεται κλισέ, ειδικά σε ρόλους όπως ο Κυανοπώγωνας, το ταξίδι της αναζήτησης στον ρόλο και στον ερμηνευτή, πολύ βαθιά μέσα του, είναι ατελείωτο και πάντα ανολοκλήρωτο. Με αυτό ως δεδομένο, ο ρόλος είναι μία πρόκληση με την κυριολεκτική έννοια του όρου. Προκαλεί όλες τις πτυχές και τις αισθήσεις. Προκαλεί διανοητικά, προκαλεί ψυχολογικά, προκαλεί σωματικά τον ερμηνευτή. Ως εκ τούτου, κάθε φορά που συναντάω τον ρόλο είναι για μένα ένα εκπληκτικό, συναρπαστικό, περιπετειώδες ταξίδι».
Πώς θα περιγράφατε τη «συνάντησή» σας με τη μουσική του Μπάρτοκ; Υπήρξε κάτι που σας δυσκόλεψε; Κάτι που βρίσκετε ιδιαίτερα ξεχωριστό;
«Η μουσική του Μπάρτοκ για το συγκεκριμένο έργο λειτουργεί σε πλήρη αντιστοιχία με το κείμενο.
Περιγράφει απόλυτα τα τεκταινόμενα και, κυρίως, τις πιο βαθιές και ουσιαστικές ψυχικές διεργασίες. Δημιουργεί ένα πολύπλευρο μουσικό περιβάλλον. Δεν είναι μία εύκολη μουσική, ούτε για τον ακροατή και, κυρίως, για τον ερμηνευτή. Απαιτεί πολλή δουλειά ώστε να φτάσει κάποιος στο σημείο να νιώσει ότι η μουσική αυτή είναι η γλώσσα του. Μόνο τότε μπορεί πραγματικά να ερμηνεύσει το έργο».
Λίγα λόγια σας για τη σκηνοθεσία του Θέμελη Γλυνάτση· για την ατμόσφαιρα, που δημιουργεί;
«Είναι πολύ ευτυχής η συνάντηση με τον Θέμελη. Υπάρχει απόλυτη σύμπνοια, από την πρώτη στιγμή που συναντηθήκαμε ως προς το τι πιστεύουμε για το έργο, ως προς τον τρόπο που θα δουλέψουμε για να φτάσουμε στο αποτέλεσμα και ως προς τον τρόπο που συνυπάρχουμε. Οι πρόβες μοιάζουν μία απολύτως φυσική διαδικασία, κατά την οποία ανακαλύπτουμε και προτείνουμε. Είναι ένας σκηνοθέτης που οραματίζεται, αλλά, ταυτόχρονα, έχει τη σπουδαία ικανότητα να ακούει αυτό που οι γύρω του έχουν να πουν».
Με ανυπομονησία ανέμενε το κοινό της ΕΛΣ αυτή την αναβίωση. Τι θα λέγατε σε κάποιον που θα έρθει για πρώτη φορά σε επαφή με το έργο του Μπάρτοκ;
«Αυτό που θα έλεγα σε όποιον θελήσει να παρακολουθήσει για πρώτη φορά τον Κυανοπώγωνα θα ήταν να έρθει χωρίς καμία προδιάθεση, χωρίς καμία προσμονή για αυτό που θα δει και για αυτό που θα ακούσει. Να έρθει όσο γίνεται πιο ανοιχτός και πιο αγνός, για να παρακολουθήσει κάτι που θα το δει για πρώτη φορά, είτε έχει σχέση με τη μουσική είτε όχι. Να έρθει να παρακολουθήσει μία ιστορία, να μπει μέσα σε αυτήν, να ταξιδέψει μαζί με αυτήν και να βγει λυτρωμένος στο τέλος».
Εκτός από την καριέρα σας στο λυρικό τραγούδι, έχετε διανύσει και μία καριέρα ως ηθοποιός. Πόσο επηρεάζει, συμβάλλει ή και βοηθά η θεατρική εμπειρία στην οπερατική σας ερμηνεία;
«Είχα τη μεγάλη τύχη να δουλέψω για χρόνια ως ηθοποιός, πριν ασχοληθώ με την όπερα. Αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να αντιμετωπίζω τα κείμενα και από μια διαφορετική πλευρά. Με βοηθάει να αντιμετωπίζω τη μουσική ως έναν τρόπο έκφρασης που, πολλές φορές, πηγαίνει πιο βαθιά από αυτό που το κείμενο λέει· που σκιαγραφεί σημεία που η γλώσσα δεν μπορεί να προσεγγίσει. Η όπερα δεν είναι, απλώς, μία επίδειξη φωνητικών δυνατοτήτων. Είναι θέατρο στο οποίο ο ερμηνευτής φέρει το μήνυμα όχι μόνο μέσω του λόγου, αλλά και μέσω του αδόμενου ήχου».
Πώς βλέπετε τη θέση της όπερας στη σύγχρονη ζωή; Προσελκύει νέο κοινό;
“Η όπερα προσελκύει πολύ νεανικό κοινό στις μέρες μας. Είναι μία ευτυχής συγκυρία, όσο και περίεργη, αν το δει κανείς αποσπασματικά. Η γνώμη μου είναι πως αυτό συμβαίνει γιατί η όπερα είναι ένα από τα ελάχιστα είδη τέχνης που δεν χρησιμοποιεί διαμεσολαβητικά τεχνικά μέσα, που ξεγελούν τον θεατή. Δεν χρησιμοποιεί μικρόφωνα, δεν χρησιμοποιεί “διορθωτές” τόνου, δεν χρησιμοποιεί οτιδήποτε θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα ψέμα. Είμαστε τραγουδιστές που τραγουδάμε με το σώμα μας, μουσικοί που παίζουνε με τα όργανά τους. Παράγουμε έναν ήχο που δονεί άμεσα, χωρίς τίποτα το περιττό να μεσολαβεί, τον ακροατή».
Ποια είναι η καθημερινότητα ενός λυρικού τραγουδιστή; Και πώς προετοιμάζεστε πριν από κάθε παράσταση;
«Η καθημερινότητα ενός λυρικού τραγουδιστή δεν είναι και εξαιρετικά ευχάριστη… Απαιτούνται ώρες προετοιμασίας, ώρες μελέτης, ώρες περισυλλογής. Θα μπορούσα να πω πάρα πολλά για αυτό. Δεν θεωρώ, όμως, ότι κάνουμε “θυσίες”, γιατί πιστεύω ότι είναι επιλογή. Και αν θέλεις να είσαι σε αυτόν τον χώρο, δεν μπορείς παρά να λειτουργείς με αυτόν τον τρόπο. Θεωρώ ότι ο τρόπος εξάσκησης και ζωής ενός τραγουδιστή της όπερας προσομοιάζει πολύ στον πρωταθλητισμό».
Και μετά την παράσταση; Πώς έρχεται, συνήθως, η αποφόρτιση;
«Εδώ θα σας απογοητεύσω. Είναι τέτοια η εξάντληση αλλά και η αποφόρτιση μετά από μία πολύ δύσκολη παράσταση, που τα περιθώρια να κάνει κανείς κάτι “εντυπωσιακό” μετά το τέλος της είναι στενά. Στην πιο… εντυπωσιακή περίπτωση, θα βγούμε για ένα κρασί με κάποιον φίλο, αν βέβαια δεν ακολουθεί παράσταση την επόμενη μέρα. Συνηθέστερα θα γυρίσουμε σπίτι, προσπαθώντας να μη μιλάμε και να μη μας μιλάει κανείς, θα φάμε κάτι και θα προσπαθήσουμε να ξεκουραστούμε».
Άλλα είδη μουσικής που σας αρέσουν; Καλλιτέχνες, συγκροτήματα που ακούτε, πέρα από τον χώρο της όπερας;
«Πέρα από την κλασική μουσική, μεγάλωσα με Χατζιδάκι, Θεοδωράκη και όλους τους σπουδαίους Έλληνες συνθέτες. Μου αρέσει πάρα πολύ να ακούω αυτό το είδος μουσικής, όπως μου αρέσει και πάρα πολύ να το ερμηνεύω. Αγαπώ πολύ την ελληνική, ας την πούμε “έντεχνη”, μουσική· χαίρομαι πάρα πολύ όταν την ακούω αλλά και όταν εργάζομαι πάνω σε αυτήν».
Ταυτότητα Παράστασης
Δίπτυχο όπερας
Αλέκο – Σεργκέι Ραχμάνινοφ & Ο πύργος του Κυανοπώγωνα – Μπέλα Μπάρτοκ
12, 14, 16, 19, 21, 23 Νοεμβρίου 2024 • Ώρα έναρξης: 19.30
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μουσική διεύθυνση: Φαμπρίτσιο Βεντούρα
Αλέκο (νέα παραγωγή)
Σκηνοθεσία: Φανί Αρντάν
Σκηνικά: Πιερ-Αντρέ Βάιτς
Κοστούμια: Καταρζύνα Λεβίνσκα
Χορογραφία, κινησιολογία: Ισραέλ Γκαλβάν
Φωτισμοί: Σεζάρ Γκοντφρουά
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Αλέκο: Τάσης Χριστογιαννόπουλος
Νεαρός τσιγγάνος: Γιάννης Χριστόπουλος
Ζεμφίρα: Μυρσίνη Μαργαρίτη
Ένας ηλικιωμένος: Γιάννης Γιαννίσης
Μια τσιγγάνα: Ινές Ζήκου
Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Ο πύργος του Κυανοπώγωνα (αναβίωση)
Σκηνοθεσία: Θέμελης Γλυνάτσης
Σκηνικά, κοστούμια: Λέσλι Τράβερς
Κινησιολογία: Κατερίνα Γεβετζή
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Προβολές: Μάριος Γαμπιεράκης, Χρυσούλα Κοροβέση
Ηχητικός σχεδιασμός: Τάσος Τσίγκας
Κυανοπώγωνας: Τάσος Αποστόλου
Ιουδίθ: Βιολέττα Λούστα
Με την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
