© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Η παράσταση που αγάπησε το κοινό, «Η Αναπαράσταση της Δίκης του Σωκράτη», επανέρχεται για ένα μόνο ανέβασμα, το Σάββατο 19 Οκτωβρίου στις 8 μ.μ., στο STUDIO new star art cinema [Σταυροπούλου 33, Αθήνα].
Η αναπαράσταση γίνεται στην αρχαία ελληνική με υπέρτιτλους στα νέα ελληνικά και τα αγγλικά, σε μετάφραση/απόδοση, διδασκαλία εκφοράς και ερμηνεία της αρχαία ελληνικής του Δήμου Αβδελιώδη. Στον ρόλο του Σωκράτη ο Ζιλ Ντεκορβέ και Μέλητος ο Μάρκος Παλαιός.
Ο Δήμος Αβδελιώδης, εμπνευστής και δημιουργός της δυνατότητας να ακούγεται σήμερα η αρχαία ελληνική ως ζωντανή και οικεία γλώσσα, διδάσκοντας από το 2012 τη φωνητική εκφορά της με την καινοτόμο «Λογική-Μουσική» μέθοδό του, μεταφράζει και αποδίδει το αρχαίο κείμενο με την αίσθηση ότι ο Σωκράτης ζωντανεύει και μιλά έτσι, ώστε να καταλαβαίνουμε ακριβώς τις σημασίες που κρύβονται κάτω από την πυκνή και αφαιρετική αρχαία ελληνική γλώσσα του Πλάτωνα.
Η παράσταση πρωτοπαρουσιάσθηκε το 2015 ως συμπαραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος με την ΑΜΚΕ «ANAGNORISIS», καθηλώνοντας χιλιάδες θεατές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, με κορύφωση την παρουσίασή της στην ιστορική Όπερα του Ανόι στο Βιετνάμ, όπου αποθεώθηκε, προκαλώντας πηγαίες εκδηλώσεις ενθουσιασμού, ως σπουδαίο σύγχρονο πολιτιστικό γεγονός για την συμβολή της επικαιροποίησης των ιδεών του Σωκράτη ως ορόσημου στη δημιουργική ανέλιξη της παγκόσμιας κοινότητας.
Η πρώτη παράσταση με τον Ζιλ Ντεκορβέ δόθηκε τον Νοέμβριο του 2022 στη Γενεύη, με καθηλωτική αποδοχή από το ελβετικό κοινό, ενώ προγραμματίζονται νέες παραστάσεις ανά την Ευρώπη και τον κόσμο.
Ο ελληνιστής Ελβετός Ζιλ Ντεκορβέ, διατελεί Καθηγητής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Έχει μελετήσει ενδελεχώς την αρχαία και τη σύγχρονη ελληνική γλώσσα κι έχει μεταφράσει στα γαλλικά κορυφαίους Έλληνες συγγραφείς. Αφηγείται, επίσης, σημαντικά κείμενα σε σχολεία, θέατρα και Φεστιβάλ, στην Ελβετία και στη Γαλλία.
Λίγο πριν το επερχόμενο ανέβασμα, ο Δήμος Αβδελιώδης μίλησε μαζί μας.
Πείτε μας λίγα λόγια για την παράσταση, που δίνει ζωή στην Απολογία του Σωκράτη. Μιλήστε μας για το πλατωνικό αυτό έργο. Πού αποδίδεται η επικαιρότητά του, η διαχρονική, αιώνια δύναμή του;
«Θα το εξηγήσω, αλλά κατ’ αρχάς πρέπει να πούμε πως δεν είναι ένα φιλοσοφικό έργο του Πλάτωνα, αλλά η ακριβής καταγραφή που έκανε ο ίδιος στη διαδικασία της απολογίας του Σωκράτη, όπως την έζησε σε νεαρή ηλικία. Η παράσταση γοητεύει τους θεατές γιατί γνωρίζουν έναν Σωκράτη που δεν είναι ούτε διανοούμενος ούτε ρήτορας, ούτε καν ο φιλόσοφος που νομίζουμε, αλλά ο αγνός, ο πιστός στους θεσμούς, ο καλός πολίτης που θεωρεί το καθήκον της υπεράσπισης της πατρίδας ως την υπέρτατη αρετή, καθώς η έννοια της Πατρίδας είναι ιερή επειδή είναι τα πάντα.
Είναι τα παιδιά, οι γυναίκες και οι άνδρες, τα ιερά και τα όσιά της και το πολίτευμα της Δημοκρατίας, το οποίο δημιούργησαν οι ίδιοι και οι πρόγονοί τους -από το πνεύμα του Σόλωνα έως και του Περικλή- βιώνοντας στην πράξη την έννοια της Ελευθερίας, με τα όριά της να καθορίζονται από τον απόλυτο σεβασμό πρώτα στους νόμους που οι ίδιοι επέλεξαν, όταν θέσπιζαν το πλέον καινοφανές πολιτειακό αυτό δημιούργημα στην ανθρώπινη ιστορία, και που δεν θα ’θελαν ποτέ να το στερηθούν από κάποιο άλλο κατώτερό του είδος.
Γνωρίζουμε, επίσης, τον Σωκράτη ως έναν απλό οπλίτη που έλαβε μέρος σε τρεις εκστρατείες των Αθηναίων, στην Ποτίδαια, στο Δήλιο, και στην Αμφίπολη, κι όπου ενώ διακρίθηκε για την προφανή ψυχραιμία του και τη γενναιότητά του, εμπόδισε κατόπιν με την ευσεβή του στάση να γίνει θέμα αναφοράς. Στις καθημερινές ακόμα συνομιλίες του με τους Αθηναίους δεν θα τον δούμε σαν έναν αναχωρητή, σαν έναν στυλίτη ή σαν έναν επικριτικό διδάσκαλο της ηθικής, αλλά ως έναν πράο συνομιλητή που μιλά στους συμπολίτες του με πατρικό και αδελφικό ενδιαφέρον για να τους θυμίζει ποιος είναι ο σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης.
Και χωρίς να τους ενοχοποιεί, διακρίνοντάς τους σε πλούσιους ή φτωχούς διακεκριμένους ή ανώνυμους, τους παρακινεί με οίστρο να βρίσκουν καθημερινά τον χρόνο να καλλιεργούν τον εαυτό τους και να συνομιλούν με την συνείδησή τους, για να διαπιστώσουν εάν η ψυχή τους είναι γαλήνια και πλήρης νοήματος. Και εάν το νιώθουν πραγματικά, τότε μπορούν ευκολότερα να αποκτούν και να απολαμβάνουν όλα τα ωφέλιμα υλικά και τα πνευματικά αγαθά και τις δόξες και τις τιμές που υπάρχουν για τους ανθρώπους.
Αυτή η συναίσθηση ενός εφικτού ειρηνικού πανανθρώπινου πολιτισμού που οραματίστηκε ο Σωκράτης με πρακτικό και απελευθερωτικό τρόπο μέσα από την καλλιέργεια και την αυτογνωσία καθενός, με τον πλέον αθόρυβο, ειρηνικό και ανέξοδο τρόπο είναι που κάνει το έργο διαρκώς επίκαιρο, απέναντι στους αδιέξοδους δρόμους αιώνων βαρβαρότητας, πολέμων και τυραννίας που έχει ακολουθήσει μέχρι τώρα η ανθρωπότητα βάζοντας σε κίνδυνο την ίδια την ύπαρξη του πλανήτη, είτε από την κλιματική αλλαγή είτε από την παράνοια ενός πυρηνικού πολέμου».
Σε ποιο βαθμό πιστεύετε πως συνετέλεσε η διδασκαλία της «Λογικής-Μουσικής» μεθόδου σας γι’ αυτό το αποτέλεσμα;
«Στον μεγαλύτερο βαθμό. Επειδή όλες αυτές οι πληροφορίες που περιέγραψα δεν θα μπορούσαν να γίνουν ξεκάθαρες για όλους τους θεατές».
Ποιο είναι το στίγμα της καινοτόμου αυτής εφαρμογής σας και της σημασίας που έχει για την απόδοση ενός κειμένου, όπως του πρωτότυπου πλατωνικού κειμένου στα αρχαία ελληνικά;
«Πρόκειται για μια τεχνογνωσία χωρίς κανέναν ψυχολογικό ή ψυχαναγκαστικό παράγοντα, αλλά έναν απλό, έντεχνο τρόπο διδασκαλίας της υποκριτικής τέχνης με μετρήσιμες μουσικές αξίες και κανόνες όπως γίνεται και με τα μουσικά έργα. Όχι βέβαια με την παρτιτούρα του πενταγράμμου, αλλά με την παρτιτούρα του κειμένου, που είναι υπαρκτή και αναμφισβήτητη σε κάθε λέξη και φράση και δεν μένει παρά να την αποδώσουμε με συγκεκριμένες μουσικές παραμέτρους της φωνής των ηθοποιών. Με αυτό τον τρόπο επιτυγχάνουμε να αποδώσουμε και να αποκαλύψουμε με ακρίβεια τις ιδέες, τις εικόνες, αλλά και τα αισθήματα του ίδιου του συγγραφέα για αυτές τις ιδέες και για αυτές τις εικόνες που απαρτίζουν το σύμπαν ενός θεατρικού ή λογοτεχνικού έργου, το οποίο γίνεται απόλυτα διακριτό από οποιοδήποτε άλλο ομοειδές έργο».
Ποιες είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα του θεατή που θα παρακολουθήσει μια τέτοια παράσταση;
«Είναι σαν να βλέπει μπροστά του τον ίδιο τον Συγγραφέα ή τους ήρωές του. Τόσο απλός και απέριττος είναι ο τρόπος της ερμηνείας της “Λογικής-Μουσικής” μεθόδου, που συγκεντρώνει την προσοχή όλου του κοινού ανεξαιρέτως ηλικίας και παιδείας. Ακόμη και μικρά παιδιά αν και δεν καταλαβαίνουν όλες τις λέξεις συγκεντρώνονται, επειδή ακούνε και νιώθουν ζωντανά τα αισθήματα. Κι αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί νιώθοντας έχουν ήδη αφομοιώσει το νόημα ενός σπουδαίου έργου, που είναι η μέθεξη με το καλό. Ενώ ταυτόχρονα εγγράφεται στη μνήμη τους, το αποτύπωμα ενός αρμονικού ηχητικού τοπίου που λειτουργεί αυτόνομα ως αξιολογικό κριτήριο ποιότητας».
Θα επιλέξετε για εμάς, μια δυο προτάσεις της συγκλονιστικής Απολογίας;
οὐδὲν γὰρ ἄλλο πράττων ἐγὼ περιέρχομαι
γιατί δεν κάνω τίποτ’άλλο γυρνώντας πέρα δώθε /
ἢ πείθων ὑμῶν καὶ νεωτέρους καὶ πρεσβυτέρους
απ’ το να σας προτρέπω μικρούς και μεγάλους /
μήτε σωμάτων ἐπιμελεῖσθαι μήτε χρημάτων πρότερον
να μη νοιάζεστε για χρήματα και κάθε λογής αποκτήματα /
μηδὲ οὕτω σφόδρα ὡς τῆς ψυχῆς, ὅπως ὡς ἀρίστη ἔσται,
με τόση λαχτάρα, όσο για την ευχαρίστηση της ψυχής σας που σας γεμίζει με χαρά και πληρότητα/
λέγων, ὅτι οὐκ ἐκ χρημάτων ἀρετὴ γίγνεται
λέγοντά σας, πως δεν αποχτιέται η υπέρτατη αυτή ευχαρίστηση με χρήματα και διάφορα αποκτήματα/
ἀλλ᾽ ἐξ ἀρετῆς χρήματα καὶ τὰ ἄλλα ἀγαθὰ
αλλά αν αγαπάτε αυτή τη χαρά της ψυχής σας αποκτάτε τα πάντα/
τοῖς ἀνθρώποις ἅπαντα καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ.
όσα ωφελούνε τον κάθε άνθρωπο και την κάθε πολιτεία.
Η παράσταση έχει ήδη σημαντική διαδρομή στην Ελλάδα και το εξωτερικό-από το 2015 που πρωτοπαρουσιάστηκε· η πρώτη παράσταση με τον Ντεκορβέ δόθηκε τον Νοέμβριο του 2022 στη Γενεύη, με καθηλωτική αποδοχή από το ελβετικό κοινό. Θα μοιραστείτε μαζί μας μια εικόνα, μια στιγμή της πορείας της που ξεχωρίζετε;
«Το 2016, στην όπερα του Ανόι του Βιετνάμ, την 25η Μαρτίου, η πρώτη συγκίνηση όταν ακούστηκε ο εθνικός ύμνος της Ελλάδας μπροστά σε 27 διπλωματικές αντιπροσωπίες με τους πρέσβεις τους και το κοινό· και μετά την παράσταση, ενθουσιασμός κι η ομολογία του κ. Μπρούνο Αρτζελέ, αντιπροσώπου της ευρωπαϊκής ένωσης, ότι η παράσταση τιμά την ιστορία της Ελλάδας και είναι ποιοτικό δείγμα του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Από την Γενεύη μου έχει μείνει το τρομερό ενδιαφέρον που παρακολουθούσαν οι μαθητές Λυκείου και το κοινό την παράσταση, δείχνοντας γνώση και λατρεία για τον ελληνικό πολιτισμό».
Μιλήστε μας για τον Ζιλ Ντεκορβέ και τη μεταξύ σας συνεργασία.
«Γνωριζόμαστε με τον Ζιλ Ντεκορβέ από την πρώτη συνεργασία μας στην ταινία μου “Νίκη της Σαμοθράκης” το 1989, όπου έλαβε μέρος σε κάποιες σκηνές. Ξανασυναντηθήκαμε τυχαία πριν τέσσερα χρόνια στο Γαλλικό Ινστιτούτο, σε πολύ φιλικό κλίμα, όπως παλιά. Πρόκειται για έναν ευγενή με πνεύμα καλλιεργημένο και φιλομαθές και άριστο γνώστη της νέας αλλά και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αρετές που με παρακίνησαν αργότερα να του ζητήσω να ερμηνεύσει με τη μέθοδό μου τον Σωκράτη. Το δέχθηκε με ενθουσιασμό και αρχίσαμε αμέσως πρόβες μέσω Skype. Η συνεργασία μας ήταν και είναι υποδειγματική, κάνοντας την παράσταση ακόμα πιο συναρπαστική».
Ένας χρόνος συμπληρώνεται από την ίδρυση της Θεατρικής Σκηνής που φέρει το όνομά σας στον ιστορικό κινηματογράφο τέχνης STUDIO new star art cinema· μιλήστε μας για τη μέχρι τώρα λειτουργία της.
«Η ίδρυση της Θεατρικής Σκηνής έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάζονται στο ευρύ κοινό, στα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς ένα ποικίλο ρεπερτόριο με σπουδαία έργα της ελληνικής ή της παγκόσμιας ουμανιστικής Γραμματείας, που ψυχαγωγούν λυτρωτικά και γίνονται χρήσιμα βιωματικά υποδείγματα για τη δημιουργική σκέψη και τη δράση των ανθρώπων στην πραγματικότητα της ζωής».
Ταυτότητα Παράστασης
Μετάφραση/Απόδοση, Διδασκαλία Εκφοράς και Ερμηνείας Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Κειμένου, Σκηνική όψη/Σκηνοθεσία: Δήμος Αβδελιώδης
Μεταγραφή της ελληνικής Μετάφρασης/Απόδοσης στα Αγγλικά: Αμαλία Κοντογιάννη και Emily Brown
Κοστούμια: Αριστείδης Πατσόγλου
Σχεδιασμός & κατασκευή Κλεψύδρας/Μουσείο Αρχαίας Τεχνολογίας: Κώστας Κοτσανάς
Βοηθός Σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου
Eπικοινωνία: Νατάσα Παππά
Σωκράτης: Ζιλ Ντεκορβέ
Μέλητος: Μάρκος Παλαιός
