© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
«Οι Οικοδόμοι της Αυτοκρατορίας» (Les Batisseurs d’Empire), το αριστούργημα του Μπόρις Βιάν, ενός από τους σημαντικότερους διανοούμενους της μεταπολεμικής Γαλλίας, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καλογιάννη, από τις 5 Οκτωβρίου, στις 9.15 το βράδυ, στο Θέατρο 104 [Ευμολπιδών 41, Γκάζι].
Το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά το 1959 στο Παρίσι, σε σκηνοθεσία του Ζαν Βιλάρ, και απαγορεύτηκε έως το 1962. Στην χώρα μας παραμένει σχετικά άγνωστο, καθώς μέχρι σήμερα δεν είχε την τύχη να παρουσιαστεί επί σκηνής.
Για το τολμηρό αυτό κείμενο, το οποίο εντάσσεται στο θέατρο του Παραλόγου, είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε με την Σοφία Καλογιάννη.
Παρουσιάζετε για πρώτη φορά στη χώρα μας το έργο του Μπορίς Βιάν. Πώς το ανακαλύψατε και γιατί αποφασίσατε να το σκηνοθετήσετε;
«Διάβασα το έργο αυτό πριν πολλά χρόνια και με ενθουσίασε. Το αγάπησα εξαρχής. Όταν, δύο χρόνια πριν, το ξαναδιάβασα διαπίστωσα ότι αυτή αγάπη παρέμενε διαχρονική. Είχα ονειρευτεί ότι θα μπορούσα να το ανεβάσω κάποια στιγμή, όταν οι συνθήκες θα μου το επέτρεπαν και, όπως φαίνεται, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου. Παρά το γεγονός πως το Θέατρο του Παραλόγου δεν αποτελεί και το πιο δημοφιλές είδος στη χώρα μας, σκεφτόμουν πάντα ότι το συγκεκριμένο έργο θα ήταν κρίμα να παραμείνει στην αφάνεια, γιατί κατά την γνώμη μου αποτελεί έξοχο δείγμα του είδους του. Ο Μπορίς Βιάν επιστρατεύει το παράλογο και το σουρεαλιστικό για να αποτυπώσει τους εξαιρετικά ρεαλιστικούς προβληματισμούς του.»
Υπογράφετε και τη μετάφραση – διασκευή. Πώς δουλέψατε πάνω στο κείμενο;
«Στην μετάφραση που έκανα εστίασα, όπου αυτό απαιτούνταν, σε μια πιο σύγχρονη απόδοση όσον αφορά στη γλώσσα, φροντίζοντας ταυτόχρονα να μην αποκλίνω από το ύφος του κειμένου. Αυτό με οδήγησε ταυτόχρονα και σε μια διαδικασία συμπύκνωσης, ιδιαίτερα στο τρίτο και δυσκολότερο μέρος του έργου, την οποία θεώρησα απαραίτητη έτσι ώστε να μεταφερθεί ευκολότερα στη σύγχρονη εποχή. Επιπροσθέτως, το θυμηδικό χιούμορ του Βιάν, συνήθως χαρακτηρίζεται από έντονα πολιτισμικά στοιχεία αναφοράς, κυρίως από την γαλλική ιστορία (ή και λογοτεχνία). Στο κείμενο αυτό, αν και συμβαίνει σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με άλλα έργα του, επέλεξα να μην διατηρήσω τέτοιου είδους στοιχεία και να λειτουργήσω αφαιρετικά. Με τον τρόπο αυτό το κείμενο υπερβαίνει τις όποιες χωροχρονικές συντεταγμένες, εκφράζοντας κατ’ εμέ καλύτερα τις υπαρξιακές και κοινωνικοπολιτικές του προεκτάσεις.»
Ο Μπορίς Βιάν ήταν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα και ένας καλλιτέχνης με πολλά πεδία δράσης και μυθιστορηματική ζωή, αν και σύντομη. Υπάρχει κάτι που ανακαλύψατε για εκείνον και σας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση;
«Αρχικά, αυτό που σίγουρα θεωρώ συγκλονιστικό είναι ο τρόπος με τον οποίο πέθανε πριν ακόμα συμπληρώσει την τέταρτη δεκαετία της ζωής του. Ποιητικός και συνάμα άκρως ειρωνικός, όπως ακριβώς και το έργο του. Στην ιδιωτική προβολή μιας ταινίας, η οποία αποτελούσε διασκευή δημοφιλούς βιβλίου του και την οποία ο ίδιος είχε δημόσια αποκηρύξει, καθώς θεωρούσε ότι πρόδιδε το πνεύμα του βιβλίου του, έπαθε ανακοπή (σημειωτέον, ότι έπασχε από καρδιακή ανεπάρκεια). Ένας θάνατος κινηματογραφικός – στην κυριολεξία θα τολμούσε να πει κανείς. Πέρα από αυτό, ο Μπορίς Βιάν ήταν ένας άνθρωπος με απίστευτο χιούμορ και αστείρευτη φαντασία. Βρήκα εξαιρετικά απολαυστικό το ότι το 1948 ηγήθηκε της προσπάθειας για την ίδρυση του Κολλεγίου Παταφυσικής (από το ελληνικό «τα επί τα φυσικά») στο Παρίσι! Μια κοινότητα η οποία συμπεριελάμβανε συγγραφείς και καλλιτέχνες, οι οποίοι ενδιαφέρονταν για την επιστήμη-παρωδία που κατασκεύασε ο Αλφρέ Ζαρρύ, θεμελιώνοντάς την ωστόσο πάνω σε αυστηρούς κανόνες και συγκεκριμένη μεθοδολογία. Το μότο του Κολλεγίου ήταν το ‘’Eadem Mutata Resurgo’’ (Αν και αλλαγμένο, αναδύομαι το ίδιο). Εκεί σύχναζαν διασημότητες όπως ο Μαρσέλ Ντυσάν, ο Μαξ Έρνστ, ο Ρεϊμόν Κενώ, ο Χουάν Μιρό, ο Ιονέσκο και πολλοί ακόμα.»
Έχετε σπουδές και εμπειρία και στον κινηματογράφο. Η πρώτη σας ταινία μικρού μήκους, μάλιστα, το «Shadow», απέσπασε πέντε διεθνή βραβεία. Σας βοήθησε η κινηματογραφική ματιά στη σκηνοθεσία θεάτρου;
«Σαφέστατα επηρεάζει, αλλά δεν βοηθά στο βαθμό που θα περίμενε κανείς. Πρόκειται για δύο χώρους πολύ διαφορετικούς, που εμπεριέχουν άλλου είδους κώδικες επικοινωνίας. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια πως δεν έχω γίνει πολύ ενδιαφέρουσες προσπάθειες να συνδυαστούν μορφολογικά σε διάφορα επίπεδα, αλλά εγώ αντιλήφθηκα ξεκάθαρα, μέσα από την εμπειρία και των δύο, πως απαιτούνται πολύ διαφορετικοί χειρισμοί και πως το πεδίο απόκλισης είναι πολύ πιο μεγάλο από το πεδίο επικάλυψης.»
Τι σας δίνει δύναμη και τι σας απογοητεύει στην καθημερινότητά σας;
«Δύναμη μου δίνουν οι άνθρωποι που βρίσκονται δίπλα μου, οι κοντινοί μου άνθρωποι, που μοιράζονται μαζί μου τα πιο απλά αλλά και τα πιο σημαντικά γεγονότα της ζωής μου. Οι υπερβάσεις, αλλά και το να είμαι δημιουργική σίγουρα με κάνουν αισιόδοξη. Στον αντίποδα, υπάρχουν αρκετά πράγματα που με θλίβουν. Μεταξύ αυτών είναι η έλλειψη ρομαντισμού, ο κυνισμός, η αδικία και η βία – κάθε είδους βία που ασκείται από άνθρωπο σε άνθρωπο, ακόμα και η μη προφανής. Μου προκαλεί βαθιά απογοήτευση ο τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος, διαχρονικά μιλώντας, ενώ υποτίθεται πως αγωνίζεται να ελέγξει τους όρους της ζωής του, εν τέλει εγκλωβίζεται σε σχήματα που τον σκλαβώνουν, από δυνάμεις που τον υπερβαίνουν (φυσικές, βιολογικές, κοινωνικές).»
Πώς βλέπετε το θέατρο; Σαν καταφύγιο; Τόπο δημιουργίας; Οικογένεια;
«Κάθε τόπος δημιουργίας αποτελεί ταυτόχρονα και καταφύγιο. Εγώ πάντως το βλέπω κάπως σαν την Αλίκη που συνομιλεί με τον Γάτο του Τσεσάιρ, ενώ αυτός διαλύεται σιγά σιγά στο χώρο, για να απομείνει μόνο ένα μεγάλο χαμόγελο που ίπταται. Η θεατρική σκηνή αποτελεί έναν χώρο μαγικό, αφού πρόκειται για έναν χώρο ανακατασκευής και μεταμόρφωσης. Προς το παρόν, για εμένα το θέατρο είναι ένας τόπος εξερεύνησης.»
Ποιο είναι το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό σας όνειρο;
«Ένα τέτοιο όνειρο αφορά σαφέστατα κάτι μακροπρόθεσμο. Κι εγώ γενικά αποφεύγω πλέον να εκφράζω σκέψεις που αφορούν το απώτερο μέλλον. Συνήθως, βλέπω μπροστά μου τον επόμενο στόχο και επικεντρώνομαι αποκλειστικά σε αυτόν χωρίς να σκέφτομαι που θα μπορούσε να με οδηγήσει. Είναι ο τρόπος που έχω μάθει να σκέφτομαι για να μπορώ να συνεχίζω. Αν λοιπόν μιλήσω γενικά θα σας πω ότι αυτό που επιθυμώ περισσότερο είναι να έχω την δυνατότητα να βρίσκομαι σε μια αδιάλειπτη διαδικασία δημιουργίας και εξέλιξης, εξασφαλίζοντας τις πιο ευνοϊκές συνθήκες,. Αυτό είναι κάτι που θα μου έδινε μεγάλη χαρά.»
Ταυτότητα παράστασης:
Συγγραφέας : Μπόρις Βιάν
Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία: Σοφία Καλογιάννη
Σκηνοθεσία : Σοφία Καλογιάννη
Σκηνογραφία – Ενδυματολογία : Μαρίζα Σουλιώτη
Κινησιολογία – Χορογραφία : Κωνσταντίνος Καρβουνιάρης
Μουσική – ηχητικός σχεδιασμός : Στέλιος Γιαννουλάκης
Φωτισμός : Στέβη Κουτσοθανάση
Βοηθοί σκηνοθέτη (αλφαβητικά) : Μαρία Κακαβούλη, Χρήστος Κουμαραδιός, Ελίνα Κουραβάνα
Φωτογραφίες : Χάρης Γερμανίδης
Αφίσα – Γραφιστική επιμέλεια: Μπάμπης Μελικίδης
Σκηνοθεσία : Σοφία Καλογιάννη
Βίντεο: Θάνος Χαλκιαδάκης, Χρήστος Κουμαραδιός
Μουσική : Head On (Imipolex G)
Παίζουν:
Γιώργος Χουλιάρας : Λέων
Μαρία Μπρανίδου : Άννα
Ειρήνη Δάμπαση : Ζηνοβία
Χριστίνα Δενδρινού : Βιργινία
Παναγιώτης Τζαφέρης: Γείτονας
Κατερίνα Κασσάνδρα : Σμουρτς
Πληροφορίες:
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Τιμές εισιτηρίων : 15 ευρώ (γενική είσοδος) 12 ευρώ (μειωμένο)
Διάρκεια: 80’
Προπώληση: https://www.more.com/theater/oi-oikodomoi-tis-aytokratorias/
Θέατρο 104
Διεύθυνση: Ευμολπιδών 41, Αθήνα 118 54 (3’ λεπτά από το μετρό του Κεραμεικού)
Τηλέφωνο: 695 126 9828
