© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το σαγηνευτικό, εμβληματικό έργο του Χάινερ Μύλλερ, «Κουαρτέτο», σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου, ανεβάζει τις τελευταίες του παραστάσεις, απόψε, Τετάρτη 24, και το ερχόμενο σαββατοκύριακο 27 και 28 Απριλίου, στο Από Μηχανής Θέατρο [Ακαδήμου 13, Αθήνα].
Ένα κείμενο αντισυμβατικό, μια ιλαροτραγωδία για τις ανθρώπινες σχέσεις και την αυτοκαταστροφή των δυτικών κοινωνιών.
Ο διεθνούς φήμης Γερμανός θεατρικός συγγραφέας εμπνέεται από τη Μερτέιγ και τον Βαλμόν, τα δύο πρόσωπα του περίφημου επιστολογραφικού μυθιστορήματος του Λακλό «Επικίνδυνες Σχέσεις» (1781) και δημιουργεί ένα σαγηνευτικό ζευγάρι, το οποίο απορρίπτει κάθε κοινωνικό κανόνα και ηθική. Οι ήρωές του είναι, ταυτόχρονα, θύτες και θύματα σε ένα ανελέητο παιχνίδι σεξ και εξουσίας.
Πρωταγωνιστεί η Κερασία Σαμαρά· μιλήσαμε μαζί της.
Πώς αποφασίσατε ν’ ασχοληθείτε με την υποκριτική, με δεδομένο ότι οι πρώτες σπουδές σας ήταν πάνω στις θετικές επιστήμες, συγκεκριμένα τη βιολογία;
«Όσο κι αν ακούγεται παράξενο, πιστεύω ότι το Σώμα ορίζει, σε μεγάλο βαθμό, την πνευματική μας υπόσταση. Το ίδιο λέει κι ο Χάινερ Μύλλερ στο “Κουαρτέτο”: “Η σάρκα έχει το δικό της πνεύμα” (μτφ. Ελένη Βαροπούλου). Η γνωριμία με την Ύλη σε κάνει να αντιμετωπίζεις τα θέματα της Ψυχής με κάποια “ψυχραιμία”. Είχα, επίσης, ανέκαθεν μεγάλο ενδιαφέρον για τα γνωρίσματα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, σε σχέση με τη φυσιολογία της. Αυτές οι σπουδές, της Βιολογίας, με έσπρωξαν κατόπιν προς τη μελέτη της γλώσσας και της ανθρώπινης ψυχής. Έτσι, ακολούθησαν, ως φυσικό επόμενο, οι σπουδές Θεάτρου: Δραματική σχολή Βεάκη, Τριετές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος του Λευτέρη Βογιατζή και, τέλος, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου”.
Στο «Κουαρτέτο» υποδύεστε την Μαρκησία Μερτέιγ· τι σας κέρδισε στο συγκεκριμένο έργο;
«Με αφορμή το επιστολογραφικό μυθιστόρημα του Λακλό “Επικίνδυνες Σχέσεις” του 18ου αιώνα, το “Κουαρτέτο”, ένα υπερρεαλιστικό αντισυμβατικό κείμενο, πραγματεύεται το πιο αιωνίως επίκαιρο θέμα: τη Φθορά. Σε κάθε επίπεδο: σχέσεων, τάξεων, ιδεολογίας. Η σκληρότητα είναι το κύριο χαρακτηριστικό του, ο αλληλοσπαραγμός, ο κυνισμός που δεν βρίσκει τον στόχο του και αιωρείται σαν άδικη κατάρα πάνω από τους ψυχορραγείς ήρωες. Όταν ο σκηνοθέτης Θανάσης Σαράντος μού μίλησε για τον σαφή εξπρεσσιονιστικό τόνο που ήθελε να δώσει στην παράσταση, για τη σωματικότητα, τον αισθησιασμό, για το θέατρο εν θεάτρω και για το χιούμορ, που παραδόξως προκύπτει από τον επιθανάτιο ρόγχο της Μερτέιγ και του Βαλμόν, σκέφτηκα, και σωστά εκ των υστέρων, πόσα θα είχα να κερδίσω καλλιτεχνικά από την ερμηνεία αυτήν. Αναμετρήθηκα με τις δυνάμεις μου και, νομίζω, ότι κέρδισα το στοίχημα. Συνοδοιπόρος μου σ’ αυτήν τη σκηνική διαδρομή, ο Χρήστος Βασιλόπουλος, ένας στιβαρός ηθοποιός, καλλιεργημένος, αξιόπιστος.
Οι ανθρώπινες σχέσεις, σε πρώτο πλάνο. Τι είναι αυτό που τις κάνει τόσο πολύπλοκες, οι εμπλεκόμενοι ή οι συνθήκες;
«Οι εμπλεκόμενοι. Η προσωπικότητα του καθενός μας είναι η ίδια τόσο πολύπλοκη και απρόβλεπτη, που αρκεί η ίδια, για να υπάρχει αδυναμία προσέγγισης με τον άλλον. Ακόμη και στις περιπτώσεις που οι συνθήκες σε μια σχέση είναι ευνοϊκές, καθόλου αυτό δεν εξασφαλίζει την ασφαλή συμπόρευση».
Οι ήρωες προσπαθούν να δώσουν νόημα στη ζωή τους και ν’ αντιμετωπίσουν τον θάνατο. Είναι ο έρωτας ικανός να νικήσει ή έστω να μαλακώσει τον φόβο του τέλους;
«Ε, ναι! Κι αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη του δύναμη· η ψευδαίσθηση με την οποία σε περιχαρακώνει, ότι ο Θάνατος δεν σε αγγίζει, ότι ο πόθος του άλλου θα σε περιστρέφει αέναα σε μια δίνη σφρίγους. Κατά κάποιον τρόπο, είναι μια θεία πνοή, όπως αυτή στην οροφή της Capella Sistina, που αναφέρεται από σκηνοθετικής πλευράς και στην παράστασή μας, πρόσκαιρη, όμως, και με κίβδηλη σφραγίδα…»
Το «Κουαρτέτο» είναι, όμως, και ένα σχόλιο για την αυτοκαταστροφή των δυτικών κοινωνιών. Με ποιους τρόπους αυτοκαταστρεφόμαστε και τι μπορούμε να κάνουμε για ν’ αντιστρέψουμε αυτή τη συνθήκη;
«Ζούμε κάτω από τις πιο ευνοϊκές συνθήκες των τελευταίων αιώνων: Τροφή, Υγειονομική περίθαλψη, συστηματική Παιδεία, Δημοκρατία. Κι όμως, η απληστία καθορίζει τη ζωή μας. Πώς δεχόμαστε, με όλη αυτήν την πληροφόρηση, να υποκύπτουμε στην επιβολή των κερδοσκόπων, που τους συμφέρει να αυξάνουμε διαρκώς τις ανάγκες μας; Ένα αδηφάγο καπιταλιστικό σύστημα μας κυβερνά, που δεν σχετίζεται με τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Ο μέσος δυτικός Άνθρωπος είναι ένα προϊόν. Μια μηχανή κατανάλωσης. Κι εμείς αποδεχόμαστε αυτόν τον ρόλο. Και με το πρόσχημα της εξυπηρέτησης των αναγκών μας, καταστρέφουμε ό,τι βρίσκεται στο διάβα μας, προκειμένου να γίνουμε πιο “ευτυχισμένοι”. Καμιά ευωχία δεν είναι αρκετή. Και αντί να απλώνουμε τα φτερά μας, γινόμαστε όλο και πιο κοντόφθαλμοι, παραιτούμαστε από το Όνειρο, οι νέοι άνθρωποι της Δύσης δεν επιθυμούν πλέον να γίνουν εξερευνητές ή ζωγράφοι, νιώθουν τυχεροί αν γίνουν στελέχη μιας πολυεθνικής εταιρείας. Αρκεί να έχουν στην τσέπη τους το πιο εξελιγμένο μοντέλο κινητού τηλεφώνου που διαθέτει η αγορά. Συστρεφόμαστε στον πυρήνα του ο καθένας, αρνούμαστε να αγγίξουμε τον άλλον, επιλέγουμε τη μοναξιά απέναντι στον “κίνδυνο” της ανθρώπινης επαφής. Οι αποστάσεις έχουν εκμηδενιστεί πια, κι όμως, δίπλα μας σκάνε όλμοι κι εμείς σφυρίζουμε αδιάφορα. Πόσο μακριά είναι ο πόλεμος; Πόσο μακριά είναι η καταστροφή του πλανήτη και η παγκόσμια κατάθλιψη;
Νομίζω ότι η αληθινή Παιδεία, η Ποίηση, η Φιλοσοφία, το Θέατρο, τα Μαθηματικά, η Ιστορία, η Λογοτεχνία, η μόρφωση που συστηματικά αποφεύγεται και συχνά υπονομεύεται από κάθε πολιτικό σύστημα, ενέχει τους καινοφανείς όρους, που επινοήθηκαν, για να καλύψουν ακριβώς την απουσία τους: “ενσυναίσθηση”, “συμπερίληψη”, κ.ο.κ. Ίσως, κάπου εκεί, στη βαθιά και ουσιαστική καλλιέργεια, να κρύβεται το μυστικό της συνύπαρξης και, τελικά, της επιβίωσης του ανθρώπινου είδους».
Πώς βλέπετε το φετινό θεατρικό τοπίο; Πολλές οι παραστάσεις· ο κόσμος βλέπει θέατρο;
«Μαθαίνω ότι φέτος γίνονται πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Πολλές οι παραστάσεις, ναι, όπως κάθε χρόνο, τόσες, που, τολμώ να πω, δεν πρόκειται πια για “πολυφωνία”, αλλά για “κατακερματισμό”. Ποιος, όμως, θα κρίνει ποιες δουλειές “περισσεύουν”; Το κοινό. Κι εδώ, έρχεται το πρόβλημα της έλλειψης της θεατρικής Παιδείας. Στη χώρα που γέννησε το Θέατρο δεν υπάρχει Ακαδημία Θεάτρου, ούτε δημιουργική μελέτη θεατρικών κειμένων στο σχολείο. Υπάρχει, όμως, ένα φανατικό κοινό, που ακολουθεί το Θέατρο, όχι πολύ μεγάλο, όμως εξαιρετικής οξυδέρκειας».
Τι κάνετε για ν’ αποφορτιστείτε μετά από μια παράσταση;
«Επάνω στη σκηνή λαμβάνουν χώρα όλα όσα χρειάζονται, για να νιώθω, μετά από κάθε παράσταση, ελαφριά σαν πούπουλο. Λυτρωμένη. Ευτυχής. Κάθε άρτια σκηνική παρουσία είναι σαν ένα αυγό. Πλήρης εκδοχή του εαυτού της. Περιλαμβάνει την αρχή και το τέλος της».
Ταυτότητα παράστασης
«Κουαρτέτο»
του Χάινερ Μύλλερ
Ερμηνεύουν: Χρήστος Βασιλόπουλος (Βαλμόν), Κερασία Σαμαρά (Μερτέιγ)
Σκηνοθεσία: Θανάσης Σαράντος
Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου
Δραματουργική ανάλυση – Κείμενα προγράμματος: Εύη Προύσαλη
Σύνθεση μουσικής: Κωνσταντίνος Ευαγγελίδης
Σκηνικά: Θάλεια Ιστικοπούλου
Κατασκευή κοστουμιών: Μάριος Καραβασίλης
Επιμέλεια Kίνησης: Πλωτίνος Ηλιάδης
Σχεδιασμός φωτισμών: Στέβη Κουτσοθανάση
Βοηθός Σκηνοθέτη: Γιάννης Γκρέζιος
Επιμέλεια make up: Ειρήνη Γάτου
Κομμώσεις: Χαράλαμπος Παπαγεωργίου
Φωτογραφίες: Κωνσταντίνος Λέπουρης
Video-trailer παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης
Προβολή-Επικοινωνία: Βάσω Σωτηρίου-We Will
Παραγωγή: «ΗΘΙΚΟΝ ΑΚΜΑΙΟΤΑΤΟΝ» ΑΜΚΕ
