© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το έργο του πολυβραβευμένου Αλβανού συγγραφέα Odise Plaku, «Amber Alert», μετά την παράταση που πήρε, ολοκληρώνει τις παραστάσεις του στο Θέατρο Βικτώρια, στις 27 Απριλίου [Μαγνησίας 5 Αθήνα].
Η παράσταση είναι αφιερωμένη στα ανήλικα θύματα που πωλούνται για σεξουαλική -και όχι μόνο- εκμετάλλευση σε όλο τον κόσμο.
Σε σκηνοθεσία Γιώτας Κουνδουράκη, η Γεωργία Ζώη ερμηνεύει τον σπαρακτικό ρόλο της Μάνας και η Αρετή Κοκκίνου είναι επί σκηνής με την κιθάρα της.
Η Γεωργία Ζώη μίλησε μαζί μας.
Αρχιτέκτων, Θεατρική Παραγωγός, Ηθοποιός, Τραγουδίστρια· πώς συνδυάζεται αυτή η πολυδιάστατη επαγγελματική σας δραστηριότητα;
«Αυτή η “πολυδιάστατη”, όπως λέτε, επαγγελματική δραστηριότητα, ουσιαστικά έχει συμπτυχθεί σε δύο πυλώνες: την Αρχιτεκτονική και το Θέατρο, τις δύο μεγάλες μου αγάπες… Το Τραγούδι, που ήταν και είναι επίσης μία μεγάλη μου αγάπη το έχω ενσωματώσει εδώ και χρόνια στο Θέατρο… Το Θέατρο εμπεριέχει το Τραγούδι… Πάντα με ενοχλούσε να βλέπω στη σκηνή να διακόπτεται η συνέχεια και η ροή της παράστασης και, σε σκηνές όπου ο πρωταγωνιστής έπρεπε να τραγουδήσει, να ακούγεται ηχογραφημένο το τραγούδι ή πολύ συχνά να εμφανίζεται ως από μηχανής θεός ένας τραγουδιστής για να τραγουδήσει! Ο ηθοποιός πρέπει να “παίζει”, και, ταυτόχρονα, όταν χρειαστεί να τραγουδάει και να χορεύει…
Όσο για τη Θεατρική Παραγωγή, αυτή προέκυψε ως μονόδρομος για να μπορώ να παίξω αυτά που επιθυμώ και ονειρεύομαι… Μια και οι “επαγγελματίες” θεατρικοί παραγωγοί επιλέγουν τους ηθοποιούς, πλέον, με κριτήριο σχεδόν αποκλειστικά τη δημοσιότητα και την τηλεοπτική τους παρουσία… Κριτήρια αξιοκρατικά -όπως το ταλέντο, οι σπουδές, οι κριτικές και η ιστορία του καθενός- έρχονται τελευταία!»
Έχετε πρωταγωνιστήσει σε παραστάσεις σταθμούς για το Ελληνικό Θέατρο…. Ποιο το κριτήριο επιλογής σας για τις παραστάσεις που ανεβάζετε ως παραγωγός ή συμμετέχετε ως ηθοποιός;
«Τα κριτήριά μου είναι: Το καινούργιο! Το πρωτότυπο! Το διαφορετικό! Το φρέσκο! Η πρωτοπορία! Η αισθητική! Η Τέχνη! Η Ποίηση! Το αυθεντικό! Η αλήθεια! Το ντοκουμέντο! Η αφύπνιση! Αλλά και το μήνυμα! Το Θέατρο μπορεί να μεταφέρει μηνύματα! Το Θέατρο και η Τέχνη σώζουν ζωές!
Με τη Γιώτα Κουνδουράκη στη σκηνοθεσία, πριν δέκα χρόνια, ανεβάσαμε ένα φιλοσοφικό κείμενο στη σκηνή· τον “Αναρχικό Τραπεζίτη” του Πεσσόα. Και του βάλαμε μουσική ζωντανή και τραγούδι. Και ο “Αναρχικός Τραπεζίτης” έγινε ένα ακόμη “ετερώνυμο” του Πεσσόα! Έγινε ένας ροκ σταρ. Κι εγώ έκανα έναν ανδρόγυνο ρόλο που ξεστόμιζε φιλοσοφικά και πολιτικά μανιφέστα παίζοντας, χορεύοντας και τραγουδώντας. Τρία χρόνια παιζόταν η παράσταση σε τρία διαφορετικά θέατρα και το διψασμένο κοινό, νεολαία κυρίως, έτρεχε να μάθει βλέποντας Θέατρο…
Ακολούθησε η παράσταση “Της Μοναξιάς Διπρόσωποι Μονόλογοι” της Κατερίνας Αγγελάκη Ρουκ, όπου με τον Γιάννη Φαλκώνη στο τιμόνι, μετατρέψαμε ξανά την Ποίηση σε Θέατρο και ανεβάσαμε για πρώτη φορά στην ιστορία του Θεάτρου την ίδια την ποιήτρια επί σκηνής να παρακολουθεί το alter ego της -το οποίο υποδυόμουν εγώ, και να το σχολιάζει, να το κριτικάρει, να το αποδοκιμάζει πολλές φορές!
Μετά, το 2018, έκανα τη “Γαία” του Γιάννη Φαλκώνη! Πρώτη φορά Θέατρο μέσα στη θάλασσα! Μία ακτιβιστική παράσταση. Μιάμιση ώρα κολυμπούσα και οι θεατές στην ασφάλεια της ακτής να παρακολουθούν μία πρόσφυγα ναυαγό, που αγωνίζεται να φτάσει σώα σε μία Γαία, σώζοντας ένα ξένο μωρό. Άλλη μία πρωτιά… Παίξαμε την παράσταση μέχρι και στα κανάλια της Βενετίας, το 2019, μπροστά στην 58η Biennale, και στο Lido, μπροστά στην 76η Mostra του κινηματογράφου.
Και μετά, ένα καινούργιο τόλμημα, “Το Δάκρυ της Παναγίας”· πρώτη φορά ο ρόλος της Παναγίας ζωντανά, επί σκηνής!
Και μετά, το φθινόπωρο του 2023, ο “Προμηθέας Δεσμώτης”· Όπου τα χορικά μετατράπηκαν σε ηπειρώτικα μοιρολόγια. Κι εγώ, κορυφαία Ωκεανίδα, μαζί με τις υπόλοιπες Ωκεανίδες, να παίζουμε και να τραγουδούμε τα χορικά με τη συνδρομή της Πολυφωνικής Χορωδίας της Πανηπειρωτικής· 22 άτομα επί σκηνής. Ηθοποιοί, χορευτές, τραγουδιστές, μουσικοί, με επικεφαλής το κλαρίνο του πατριάρχη της παραδοσιακής μουσικής Πετρολούκα Χαλκιά να συνομιλεί μοναδικά με τον Προμηθέα και τον χορό. Μαζί αρχαία λύρα, κανονάκι, κρουστά, κιθάρα, φλογέρα. Μία μουσική πανδαισία που χαρακτηρίστηκε Όπερα της Ηπείρου, σε μία κατ’ εξοχήν ηπειρώτικη τραγωδία.. Όνειρό μου είναι να παιχτεί αυτή η παράσταση στο φυσικό της χώρο στην Ήπειρο… στο Αρχαίο Θέατρο της Δωδώνης και στο Ρωμαϊκό Ωδείο Νικόπολης».
Η παράσταση «Το Δάκρυ της Παναγίας» σε σκηνοθεσία Μενέλαου Τζαβέλλα, η οποία βραβεύτηκε τόσο για τη σκηνοθεσία όσο και ως η καλύτερη παράσταση της χρονιάς με το Βραβείo Άρτεμις από το ευρω-αμερικανικό Συμβούλιο Γυναικών (EAWC -Euro American Women’s Council), είναι η μοναδική θεατρική παράσταση που παρουσιάστηκε στον αύλειο χώρο της Παναγίας της Τήνου. Τεράστια τιμή για το Θέατρο. Ποια τα συναισθήματά σας όταν παίξατε σε αυτό τον Ιερό χώρο;
«Δέος, συγκίνηση, ιερός φόβος. Και μετά, η αίσθηση της κάθαρσης. Ανάταση. Τιμή. Δεν μπορώ να το περιγράψω. Είναι φτωχά τα λόγια».
Φέτος, πρωταγωνιστείτε στην παράσταση «Amber Alert» του Odise Plaku, σε σκηνοθεσία Γιώτας Κουνδουράκη. Με ποιο κριτήριο επιλέξατε το συγκεκριμένο σκληρό έργο;
«Δεν είναι σκληρό το έργο· σκληρή είναι η ζωή. Μια αληθινή ιστορία που συνέβη πριν τριάντα χρόνια στην Αλβανία. Το παιδί που εξαφανίστηκε δεν βρέθηκε ποτέ. Και αυτή η μάνα, ακόμα ψάχνει στον κόσμο όλο. Ψάχνει να βρει τους απαγωγείς, ίσως τους δολοφόνους του κοριτσιού της, και, από μια γυναίκα του χωριού με πατριαρχικές καταβολές, μετατρέπεται σε επαναστάτρια που καταγγέλλει και κατηγορεί το σύστημα, την πολιτεία. Τα βάζει με το ίδιο το κράτος, την αστυνομία. “Αυτό είναι άραγε το καθήκον της αστυνομίας;” κραυγάζει, “να κατηγορεί;” Αγωνίζεται με νύχια και δόντια να μην ξανασυμβεί αυτό το κακό σε καμία μάνα. Πόσο επίκαιρο θέμα, αλήθεια! Σε μια εποχή που η βία είναι το καθημερινό θέμα στις ειδήσεις· με θύματα, κυρίως, αδύναμα μικρά παιδιά και αδύναμες νεαρές γυναίκες. Και τα Amber Alerts από το “Χαμόγελο του Παιδιού”, που στέκεται στο πλευρό μας, να διαδέχονται το ένα το άλλο.
Το κριτήριο της επιλογής του έργου ήταν να συμβάλουμε με το Θέατρο να αφυπνιστούν οι κρατούντες, η αστυνομία, οι γονείς, οι δάσκαλοι, ο καθένας από μας, ώστε να σταματήσει αυτό το κακό, που έχει πια πάρει διαστάσεις μάστιγας σε όλο τον κόσμο».
Η συνεργασία σας με τον πολυβραβευμένο Αλβανό συγγραφέα Odise Plaku πώς ξεκίνησε; Σας επέλεξε ή τον επιλέξατε;
«Νομίζω επιλέξαμε ο ένας τον άλλον… Πρώτα ήταν η επιθυμία του Odise να ανεβάσει έργο του στην πατρίδα του Θεάτρου, την Ελλάδα. Είχε γράψει για μια τραγική μάνα· ήταν μία μάνα Εκάβη στη συνείδησή του. Και η Ελλάδα είναι η μητέρα της τραγωδίας. Ζήτησε από τον Mihal Naço, Καθηγητή Πανεπιστημίου που διδάσκει ελληνικά στα Τίρανα, να μεταφράσει το έργο του στα ελληνικά. Και αναζήτησε μία Ελληνίδα ηθοποιό να την υποδυθεί. Είχε ακούσει για μένα και με έψαξε. Με βρήκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά αρχικά δεν ανταποκρίθηκα γιατί το προφίλ μου ήταν πλήρες. Και τότε, ζήτησε τη συνδρομή του κοινού μας φίλου, του εκλεκτού δημοσιογράφου και συγγραφέα Νίκου Βατόπουλου. Ο Νίκος μεσολάβησε και, επιτέλους, ήρθε στα χέρια μου το έργο του Odise. Καλοκαίρι του 2018· το διάβασα και συγκλονίστηκα. Υποσχέθηκα να το παίξω κάποια στιγμή. Ακόμη δεν είχα κάνει την εταιρεία παραγωγής “Διώνης Αίνιγμα”.
Αρχικά, σκέφτηκα να χρησιμοποιήσω έναn γνωστό Αλβανό σκηνοθέτη, τοn Bujar Alimani, σπουδαίο σκηνοθέτη κυρίως του Κινηματογράφου αλλά και του Θεάτρου, που τον γνωρίζω από τις πρώτες του επιτυχίες στο Φεστιβάλ Δράμας, διεθνούς πλέον φήμης. Κοινός φίλος και του Odise και δικός μου, ο Bujar.
Ο Bujar, που εδώ και χρόνια ζει στη Νέα Υόρκη, διάβασε το έργο, ήρθε στην Ελλάδα κουβεντιάσαμε και παρά τις διεθνείς υποχρεώσεις του υποσχέθηκε να βρει έναν μήνα για να κάνουμε πρόβες στην Ελλάδα. Ωστόσο, κάποιοι επέμεναν ότι θα ήταν πιο σωστό να είναι Έλληνας ο σκηνοθέτης· μια και η μάστιγα αυτή πια δεν ήταν μόνο υπόθεση αλβανική, ήταν παγκόσμια. Στο μεταξύ, μεσολάβησε ο covid, και πέρυσι, σε μία συνάντηση με τη Γιώτα Κουνδουράκη -με την οποία χρόνια τώρα ονειρευόμαστε να ανεβάσουμε μία αρχαία τραγωδία- της έδωσα να διαβάσει τον μονόλογο του Odise· “Αυτό θα κάνουμε” μου είπε μόλις το διάβασε. Μία σύγχρονη τραγωδία. Πιο επίκαιρη από ποτέ. Και να ’μαστε… στο Θέατρο Βικτώρια».
Ο ρόλος της Μάνας στο έργο, είναι ιδιαίτερα δύσκολος και απαιτητικός. Πώς αισθάνεστε πριν και μετά την παράσταση;
«Πράγματι, ενώ κατά κοινή ομολογία ο ρόλος αυτής της μάνας είναι εξουθενωτικός, στο τέλος της παράστασης δεν νιώθω καμία κούραση. Ίσα ίσα, νιώθω ότι πετάω. Νιώθω αγαλλίαση, ανακούφιση, κάθαρση. Νιώθω ότι έβαλα κι εγώ ένα λιθαράκι στον αγώνα για την εξάλειψη αυτού του ολέθριου φαινομένου, αυτής της μάστιγας. Πριν την παράσταση, αισθάνομαι σαν τον πολεμιστή που προετοιμάζεται για έναν πόλεμο. Μετά την παράσταση, αισθάνομαι ότι ο αγώνας δεν πήγε χαμένος…
Παλεύω -με συνοδοιπόρο την Αρετή Κοκκίνου στη μουσική επί σκηνής και τη Γιώτα Κουνδουράκη που ακούει τις ανάσες μας κάτω από τη σκηνή-, ώστε το μήνυμα της παράστασης να φτάσει στα κατάλληλα ώτα».
Ποια είναι η καθημερινότητα της Γεωργίας Ζώη;
«Ξύπνημα νωρίς, μπάνιο στη θάλασσα -αυστηρά κάθε μέρα, χειμώνα καλοκαίρι-, αρχιτεκτονικό γραφείο με όλα τα συνοδευτικά -συναντήσεις, επιβλέψεις, αυτοψίες, υπουργεία, πολεοδομίες-, και τα απογεύματα πρόβες για το Θέατρο ή το βράδυ παράσταση. Συχνά, όταν δεν έχω παράσταση, βλέπω παραστάσεις συναδέλφων. Σπάνια μπορεί να ακολουθήσει κάποια έξοδος για φαγητό. Σταθερά μοιρασμένη η καθημερινότητά μου, ισορροπεί ανάμεσα στην Αρχιτεκτονική και το Θέατρο. Χωρίς να λείπουν τα εξτρά. Ταξίδια για επαγγελματικές υποχρεώσεις και των δύο μου ενασχολήσεων…»
Τηλεόραση, Θέατρο, Κινηματογράφος, Αρχιτεκτονική, Τραγούδι. Πρώτη σας επιλογή;
«Οι επιλογές μου είναι κατά σειρά: Θέατρο, Αρχιτεκτονική, Κινηματογράφος, Τηλεόραση, Τραγούδι… Αν και επαγγελματικά η σειρά ήταν διαφορετική: Αρχιτεκτονική, Κινηματογράφος, Τηλεόραση, Τραγούδι, Θέατρο…»
Η κακοποίηση γυναικών στην εποχή μας μαστίζει την κοινωνία… Ποια είναι η θέση σας σε αυτό το τεράστιο πρόβλημα; Πώς πιστεύετε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί κοινωνικά και πολιτικά;
«Πρώτον, πρέπει να ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία απέναντι στη βία γενικότερα. Και εδώ δεν είναι αμελητέα η συνδρομή του Θεάτρου και εν γένει της Τέχνης.
Δεύτερον, ο καθένας και η καθεμία από μας πρέπει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ως πρόβλημα του καθενός. Το πρόβλημα είναι δικό μου, όχι του διπλανού μου. Ας μην περιμένουμε να χτυπήσει το κακό την πόρτα μας. Τρίτον, είναι θέμα παιδείας που ξεκινάει από το σχολείο και την οικογένεια. Και, βέβαια, είναι θέμα προστασίας ενός ευνομούμενου κράτους. Όταν η εκπαιδευμένη Αστυνομία κάνει σωστά τη δουλειά της, όταν η Δικαιοσύνη παύσει τη συγκάλυψη, όταν η Πολιτεία αναλάβει τις ευθύνες της, ίσως αυτή η μάστιγα εξαλειφθεί».
Μια ευχή σας για τον κόσμο· και ακόμη μία, για τους νέους ηθοποιούς;
«Λιγότεροι πόλεμοι, λιγότερη βία, περισσότερα όνειρα, περισσότερη αγάπη. Και περισσότερη αλληλεγγύη και αδελφοσύνη.
Όσο για τους νέους ηθοποιούς, κυνηγήστε το όνειρό σας, αφού γεμίσετε τη φαρέτρα σας με γνώση και αγάπη για το Θέατρο. Το Θέατρο είναι αλήθεια, είναι ζωή, είναι μελέτη, είναι δουλειά, είναι ιδρώτας, είναι αγώνας. Το Θέατρο είναι ασκητικό· δεν είναι δημόσιες σχέσεις και εξώφυλλα».
Ταυτότητα Παράστασης
Ερμηνεύει: η Γεωργία Ζώη
Μουσική επί σκηνής: Αρετή Κοκκίνου
Συντελεστές:
Κείμενο: Odise Plaku
Μετάφραση: Mihal Naço
Σκηνοθεσία: Γιώτα Κουνδουράκη
Σύνθεση μουσικής: Αρετή Κοκκίνου
Σκηνικά – Κοστούμια: Σοφία Παγώνη
Βοηθός Σκηνοθέτη – Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Μαρία Χελιδώνη
Σχεδιασμός Φωτισμού – Φωτογραφίες προγράμματος – αφίσας – παράστασης – βίντεο: Πάνος Γκόλφης
Ξυλουργικές Κατασκευές Σκηνικού: Μανώλης – Νεκτάριος Καραμολέγκος
Τεχνική Υποστήριξη: Κώστας Ματσιούλας
