Σαν ένας νεκρός βασιλιάς που, σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή για τον λαό του, επιστρέφει από τον Άδη στον κόσμο των ζωντανών, για να δώσει τις συμβουλές του, ο ηθοποιός Γιάννης Φέρτης μάς μιλά για την παράσταση «Πέρσες».
Η τραγωδία του Αισχύλου, που αποτελεί ένα διαχρονικό μάθημα ηθικής πάνω στην άκαμπτη συνείδηση τού κάθε δυνάστη, που έχει προκαλέσει πολέμους και ανθρώπινο πόνο, είναι η φετινή καλοκαιρινή παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ).
Ο Γιάννης Φέρτης ενσαρκώνει τον Δαρείο, ο οποίος – ξεχνώντας τη δική του αλαζονεία – κατηγορεί τον γιο του για την ήττα που υπέστησαν οι Πέρσες, και μιλά για το έργο, εκφράζοντας και τα συναισθήματά του για τη σημερινή Ελλάδα.
Από πού αντλούν τη θεματολογία τους οι «Πέρσες»;
Από τη μάχη της Σαλαμίνας και την οδύνη των Περσών, όταν πληροφορούνται την ήττα τους. Βασίζεται, δηλαδή, σε ιστορικά γεγονότα. Ο Αισχύλος είχε πολεμήσει σε αυτήν τη μάχη, είχε ζήσει από κοντά όλα τα γεγονότα, είχε δει την καταστροφή και, μετά, έγραψε αυτήν την τραγωδία, που παίχτηκε για πρώτη φορά δέκα χρόνια μετά.
Ποια ζητήματα διερευνά το έργο;
Καταρχήν, είναι ένα καθαρά αντιπολεμικό έργο, παρόλο που ο συγγραφέας είχε και την πρόθεση να υμνήσει τον θρίαμβο των Ελλήνων απέναντι στους Πέρσες. Ο Αισχύλος μιλάει για την υπεροψία, την αλαζονεία της εξουσίας και, γενικότερα, εστιάζει σε ανθρώπους, κυρίως σε αυτούς που έχουν αποκτήσει κάποια δύναμη, είτε είναι βασιλιάδες, στρατηγοί, είτε είναι πρόσωπα που, συγκρινόμενα και με σημερινές καταστάσεις, βρίσκονται σε κάποια ανώτερη θέση και, από το βάθρο τους, αισθάνονται ισχυροί. Συνήθως, οι περισσότεροι από αυτούς είναι αλαζόνες, υπερόπτες, διακατέχονται από άκρατο εγωισμό, καθώς πιστεύουν ότι είναι το κέντρο του κόσμου.
Ο Αισχύλος προσεγγίζει την ιστορία από την πλευρά των ηττημένων Περσών. Με ποιον τρόπο αναδεικνύεται η σημασία της νίκης των Ελλήνων;
Ο Αισχύλος, πολύ έξυπνα, τοποθετεί τη δράση του έργου στα Σούσα, την τότε πρωτεύουσα της Περσίας, εκεί όπου όλοι οι γέροντες και η βασίλισσα περιμένουν να μάθουν νέα για το αποτέλεσμα της εκστρατείας τους κατά των Ελλήνων. Πιστεύουν ότι έχουν νικήσει, ώσπου καταφθάνει ένας αγγελιαφόρος και τους διηγείται την πανωλεθρία που υπέστησαν, τους ανακοινώνει ότι χάθηκε πάρα πολύς στρατός, σκοτώθηκαν πάρα πολλοί πολεμιστές, στρατηγοί και αρχηγοί ανάμεσά τους. Θα μπορούσε ο Αισχύλος, ως Έλληνας, να τοποθετήσει τη δράση στην Ελλάδα, στην Αθήνα, όπου θα θριαμβολογούσαν οι Έλληνες για τη νίκη τους, όπως γίνεται συνήθως. Ωστόσο, σε αυτό το έργο, οι Έλληνες δεν θριαμβολογούν. Αντίθετα, συναισθάνονται την τραγικότητα του χαμού και της απώλειας και, μέσα από τον θρήνο των Περσών, ο Αισχύλος μάς παρουσιάζει τον πόλεμο στην ανθρώπινή του διάσταση.
Τι διακρίνει τον χαρακτήρα του Δαρείου;
Ο Δαρείος, καταρχάς, είναι νεκρός. Είναι ο πατέρας του Ξέρξη, που έκανε την εκστρατεία. Πριν πεθάνει, ωστόσο, υπήρξε ένας σπουδαίος βασιλιάς για τους Πέρσες και είχε κατακτήσει με τον στρατό του όλη την Ασία. Μετά από όλα αυτά τα τραγικά γεγονότα που μαθαίνουν, οι Πέρσες και η Άτοσσα, η γυναίκα του, αποφασίζουν να κάνουν χοές στον τάφο του και να παρακαλέσουν τον Αϊδωνέα, δηλαδή τον Άδη, να επιτρέψει στον Δαρείο να ανέβει στη Γη, για να του εξιστορήσουν τα γεγονότα και να ζητήσουν τις συμβουλές του για το τι πρέπει να κάνουν. Ο Δαρείος τα βάζει με τον γιο του, τον Ξέρξη, τον κατηγορεί ότι υπήρξε άμυαλος και αλαζόνας και αναρωτιέται πώς τόλμησε με τις ενέργειές του να οδηγήσει στον απόλυτο εξευτελισμό και την καταστροφή έναν λαό. Συγκεκριμένα, λέει, σε κάποια στιγμή του έργου: “Όταν ανθίσει η υπεροψία, μεστώνει της καταστροφής το στάχυ και έχεις μονάχα δάκρυα να θερίσεις”, και τους συμβουλεύει να μην ξανατολμήσουν ποτέ να εκστρατεύσουν κατά της Αθήνας και, γενικότερα, κατά της Ελλάδας. Αλλά ξεχνάει κάτι πάρα πολύ σημαντικό, όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, ακόμη και σήμερα. Ξεχνάει ότι και ο ίδιος υπήρξε αλαζόνας, και ο ίδιος είχε εκστρατεύσει εναντίον άλλων χωρών. Ξεχνάει ότι είχε κάνει εκστρατεία κατά της Ελλάδας, όπου νικήθηκε από τους Έλληνες, στη Μάχη του Μαραθώνα.
Ποια στοιχεία καθιστούν το έργο διαχρονικό;
Το έργο πραγματεύεται τον πόλεμο. Το γεγονός ότι μιλάει για την αλαζονεία των ανθρώπων, των δυνατών αυτού του κόσμου που καθοδηγούνται από την τυφλή τους φιλοδοξία να κατακτήσουν, να υποδουλώσουν, με όποιο τίμημα, ακόμη κι αφανίζοντας λαούς, είναι που το κάνει διαχρονικό. Αλλά, αν δούμε τι γίνεται και σήμερα στον πολιτισμένο κόσμο μας, πόλεμοι, σφαγές αθώων, μάλλον αυτό το έργο ή άλλα έργα με την ίδια θεματολογία, τελικά, δεν επηρεάζουν τους ανθρώπους, που έχουν την τάση να επιβάλλονται. Αυτό το κρίνω, βλέποντας γύρω μας. Οι πόλεμοι δεν σταματάνε ποτέ…
Πώς σας κάνει να νοιώθετε η σημερινή κατάσταση της Ελλάδας;
Είμαι γενικά ολιγαρκής, κι επειδή δεν περνάω τραγικά στη ζωή μου όσον αφορά στα οικονομικά, όπως, δυστυχώς, πάρα πολλοί άλλοι συνάνθρωποί μου, πολλές φορές ξεχνάω τη σημερινή κατάσταση της Ελλάδος. Όταν βγω έξω και ασχοληθώ με τα πολλά λουλούδια, που έχω στις βεράντες μου, αποφορτίζομαι κι αποξεχνιέμαι. Όταν μου πει η γυναίκα μου τι θα φάμε το βράδυ ή όταν βρίσκομαι σε συζητήσεις για το έργο που θα παίξουμε αυτόν το χειμώνα, ας πούμε, ή όταν κάνω πρόβες, με απορροφά τόσο πολύ αυτό, που πρέπει να κάνω ως ηθοποιός, που πολλές φορές αφήνω τις έγνοιες, δίνομαι στην κατάσταση του έργου που θα παίξω και αυτό με βοηθάει να ξεφεύγω από τη ζοφερή πραγματικότητα. Βέβαια, αυτό δεν κρατάει πολύ, γιατί ως πολίτης αυτής της χώρας, βιώνω την αγωνία των γύρω μου, φίλων και γνωστών που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις. Διαβάζω εφημερίδες, βλέπω ειδήσεις στην τηλεόραση, που, συνήθως, έχουν μόνον κακές ειδήσεις σε σχέση με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα και τη δυσπραγία των συμπολιτών μας, κι αυτό είναι κάτι, που με στενοχωρεί πολύ.
Ως πολίτες, τι χρειάζεται να αφουγκραστούμε και από πού θα πρέπει να αρχίσουμε τις αλλαγές;
Νοιώθω ότι οι αλλαγές πρέπει να αρχίσουν από εμάς τους ίδιους, τους πολίτες αυτής της χώρας, γιατί πιστεύω ότι γι’ αυτήν την κρίση, πέρα από τους πολιτικούς που είναι οι κύριοι υπεύθυνοι, φταίμε κι εμείς με τη νοοτροπία μας, με τον αρρωστημένο εγωισμό μας, με τη διάθεσή μας να κάνουμε πράγματα για να κερδίσουμε γρήγορα κι εύκολα χρήματα με οποιονδήποτε τρόπο. Ζούσαμε χρόνια με την ψευδαίσθηση ότι, πάρα πολύ εύκολα, μπορούσαμε να παίρνουμε δάνεια, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι, με τα λεφτά που βγάζαμε, δεν θα μπορούσαμε να τα αποπληρώσουμε. Πάντα, κάποιοι άλλοι έφταιγαν. Αυτό πρέπει να αλλάξει ως νοοτροπία.
Βλέπετε κάποια αχτίδα φωτός;
Δεν ξέρω, γιατί τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Απλώς, ελπίζω.
Ταυτότητα παράστασης: Μετάφραση: Πάνος Μουλλάς, σκηνοθεσία: Νικαίτη Κοντούρη, σκηνικά: Γιώργος Πάτσας, κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ, μουσική: Σοφία Καμαγιάννη, χορογραφία: Κώστας Γεράρδος, φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος, δραματουργική ανάλυση: Λεωνίδας Παπαδόπουλος, βοηθός σκηνοθέτης: Γιάννης Παρασκευόπουλος, οργάνωση παραγωγής: Πέτρος Κοκόζης. Πρωταγωνιστούν: Γιάννης Φέρτης (Δαρείος), Άκης Σακελλαρίου (Άτοσσα), Λάζαρος Γεωργακόπουλος (Αγγελιοφόρος), Γιώργος Κολοβός (Ξέρξης). Χορός (με αλφαβητική σειρά): Απόλλων Δρικούδης, Δημήτριος Δρόσος, Νίκος Καπέλιος, Δημήτριος Καραβιώτης, Θανάσης Κεραμίδας, Νίκος Μαραγκόπουλος, Σπύρος Σαραφιανός, Βασίλης Σπυρόπουλος, Χρίστος Στυλιανού, Νίκος Τουρνάκης, Στέλιος Τράκας, Γιάννης Χαρίσης, Κωνσταντίνος Χατζησάββας, Γιώργος Ψυχογιός. «Νύμφες του πένθους» (αλφαβητικά): Λαμπρινή Αγγελίδου, Μομώ Βλάχου, Κλειώ – Δανάη Οθωναίου.
Πληροφορίες: Κηποθέατρο Παπάγου: Κορυτσάς 6, τηλ.: 210 6520412. Τιμές εισιτηρίων: προπώληση: 12 ευρώ, κανονικό: 15 ευρώ, φοιτητικό – άνω των 65 – ανέργων – ομαδικό: 12 ευρώ, σπουδαστές που εμπίπτουν στο πλαίσιο του συμφώνου συνεργασίας του ΚΘΒΕ με το Υπουργείο Παιδείας και συνοδοί ΑΜΕΑ: 8 ευρώ, ισχύουν εισιτήρια ΟΓΑ. Σημεία προπώλησης: καταστήματα: Public, Seven spots, Παπασωτηρίου, Ianos, Δημοτική Κοινότητα Παπάγου: Αναστάσεως 90, τηλ.: 213 2027186 – 7 (εργάσιμες ημέρες: 8:00 – 14:00), κατάστημα Δαναός: Μεσογείων 230 – Χολαργός, τηλ.: 210 6528301, τηλεφωνικά: 11876, ηλεκτρονικά: www.viva.gr.
Πρόγραμμα περιοδείας
Σεπτέμβριος
1: Άλσος Νέας Σμύρνης
3: Κηποθέατρο «Αλκαζάρ», Λάρισα
5: Υπαίθριο Θέατρο «Φρόντζος», Ιωάννινα
12 και 13: Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
