Μια πρωτότυπη και ιδιαίτερη θεατρική-μουσική performance πάνω στα έργα «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου και «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία, συρραφή κειμένων και απόδοση του Κωνσταντίνου Χατζή -που, επίσης, ερμηνεύει μαζί με τον Χάρη Δήμο, και μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη, μετά την παρουσίασή της στη Θεσσαλονίκη έρχεται και στην Αθήνα.
Η παράσταση «Επτά επί Θήβας – Αντιγόνη» θα ανέβει στο Θέατρο Σταθμός για περιορισμένο αριθμό μεταμεσονύκτιων παραστάσεων από τις 8 έως και τις 30 Δεκεμβρίου στις 11.30 το βράδυ [Βίκτωρος Ουγκώ 55, Μεταξουργείο].
Στο νέο του έργο, ο Κωνσταντίνος Χατζής επιλέγει να μιλήσει για τον πόλεμο ως πολιτική πράξη και ως όργανο της πολιτικής μέσα από την υψηλή ποίηση δύο αρχαίων τραγωδιών: «Επτά επί Θήβας» του Αισχύλου και «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Στην παράσταση, ξεκινώντας από τις ρίζες του μύθου των Λαβδακιδών, ακολουθούμε την πορεία του εμφύλιου αλληλοσκοτωμού ανάμεσα στον πατέρα και τον γιο, Λάιο και Οιδίποδα, αλλά και στ’ αδέλφια Ετεοκλή και Πολυνείκη και, τέλος, στον θάνατο της Αντιγόνης. Μύθος, μνήμη, χρόνος. Πόλεμος. Αίμα. Αίμα, εμφύλιος.
Ο Κωνσταντίνος Χατζής μίλησε μαζί μας.
Με ποιο κριτήριο εμπλέξατε τις αρχαίες τραγωδίες του Αισχύλου και του Σοφοκλή για τη δημιουργία του νέου σας έργου;
«Τα τελευταία χρόνια με ενδιαφέρει πολύ η έρευνα πάνω στον τραγικό λόγο και στη σχέση της Τραγωδίας με την Μουσική. Έτσι, “ανασυνθέτοντας” τα έργα, γιατί δεν πρόκειται για διασκευές, μιας και χρησιμοποιώ αυτούσιο τον λόγο των τραγικών ποιητών, προσπαθώ με κάθε παράσταση που κάνω να ανακαλύψω και να φτάσω στη “ρίζα” της λειτουργίας του αφηγηματικού λόγου. Αφηγηματικός λόγος και Ήρωες. Σαν μια ομηρική “ραψωδία”. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η παράσταση “Κλυταιμνήστρα, Μουσική Δωματίου για ένα όργανο” σε μουσική Γιώργου Κουμεντάκη και με τη Σοφία Χίλλ να ερμηνεύει τον ρόλο του αφηγητή και τα πρόσωπα του Αγαμέμνονα, της Ιφιγένειας, και της Κλυταιμνήστρας, που παρουσιάσαμε στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών το 2021 και στη Γερμανική Εκκλησία Αθηνών. Ταυτόχρονα, έχοντας ανεβάσει τον “Οιδίποδα Τύραννο”, ένιωθα πως κάτι ακόμα με περιμένει. Μια ανάγκη να “ξεκλειδώσω” τον μύθο των Λαβδακιδών. Στον πυρήνα αυτών των έργων, αλλά και της κάθε τραγωδίας, αυτό που κυρίως με ενδιαφέρει είναι η έννοια του πολέμου. Και συγκεκριμένα εδώ, του εμφύλιου πολέμου. Όσο πιο βαθύ, πιο συγγενικό το αίμα, τόσο πιο βαθύ το αποτύπωμα του πολέμου».
Πώς συνομιλεί και πώς συνδέεται η μουσική του Γιώργου Κουμεντάκη με το έργο;
«Η μουσική βρίσκεται σε ισότιμη σχέση με τα έργα. Γι’ αυτό, λέω πως εδώ, έχω να κάνω με τρεις συγγραφείς και τρεις συνθέτες. Τον Αισχύλο, τον Σοφοκλή και τον Γιώργο Κουμεντάκη. Η μουσική δεν συνομιλεί. Δεν ενώνει τα έργα. Υπάρχει σαν ένα αυτόνομο σώμα που κι αυτό έχει τη δική του ιστορία. Δεν είναι νότες, είναι λέξεις. Ανάσες. Χειρονομίες. Βλέμματα».
Πώς θα περιγράφατε με πέντε λέξεις τη μουσική; Τι εικόνες σας δημιουργεί;
«Μνήμη. Χρόνος. Σώμα. Αγάπη. Ελευθερία. Για μένα, οι μεγάλοι συνθέτες έχουν ένα βασικό δομικό στοιχείο. Τη μνήμη και τον χρόνο. Σαν οι μουσικές τους να γεννήθηκαν μαζί με σένα. Κάτι οικείο και, ταυτόχρονα, ανοίκειο. Κάτι που συνέχεια χρειάζεται να ανακαλύπτεις. Να μεγαλώνεις μαζί του. Να σε αποκαλύπτει. Όπως συμβαίνει και με τη ζωή. Τα μουσικά έργα του Γιώργου Κουμεντάκη περιέχουν αυτό το δομικό στοιχείο. Δύση και Ανατολή. Μυαλό και καρδιά. Μια αγάπη που σε ελευθερώνει».
Τι σας ώθησε να επιλέξετε τον πόλεμο ως θέμα της παράστασης σας;
«Σκέφτομαι πως μέσα στα τελευταία δύο χρόνια έχω κάνει δυο πρεμιέρες ανάμεσα σε δύο πολέμους. Ξέρετε, το να πηγαίνεις στο θέατρο και πριν να έχεις διαβάσει ή δει ειδήσεις για τους πολέμους που μαίνονται και στη συνέχεια στη σκηνή να έρχεσαι αντιμέτωπος με τα ίδια θέματα, με κείμενα που έχουνε γραφτεί αιώνες πίσω, σε κάνει να αισθάνεσαι ανίσχυρος. Λες, καλύτερα να μην είχανε γραφτεί ποτέ αυτά τα έργα, μακάρι να μην υπήρχε ο πόλεμος. Από την άλλη είναι σα να ακονίζεις την ευαισθησία σου, την ανθρωπιά σου. Και από τη στιγμή που ο πόλεμος υπάρχει, είναι μια ευκαιρία, μάλλον μια επιτακτική ανάγκη μέσα από το θέατρο και κυρίως μέσω της τραγωδίας, να μιλήσεις για αυτό. Γιατί όσο πιο πίσω πάμε τόσο βλέπουμε μιαν επαναληπτική, αέναη ανθρώπινη συμπεριφορά. Αυτόν που καταστρέφει και αυτόν που καταστρέφεται. Του εξουσιαστή και του εξουσιαζόμενου. Του θύτη και του θύματος. Του ισχυρού και του ανίσχυρου. Αλλά και πάλι, προσοχή. Αυτές οι έννοιες και οι όροι δεν είναι τόσο σαφείς. Και δεν μπαίνουν τόσο εύκολα σε διαχωρισμούς. Ο καλός και ο κακός. Είναι μια πιο σύνθετη διαδικασία. Γιατί υπάρχει το στοιχείο της εναλλαγής. Ξέρετε, νοσταλγώ εκείνον που θέλει να ρίξει τον ισχυρό, τον τύραννο, αλλά για να ελευθερωθεί· κι όχι για να πάρει τη θέση του. Το θέατρο δεν μπορεί, δυστυχώς, να σταματήσει έναν πόλεμο. Μπορεί όμως να “αλλάξει” τον τρόπο που σκέφτεται κανείς ένα γεγονός. Γι’ αυτό και οι καλλιτέχνες οφείλουμε, κατά τη γνώμη μου, να ακολουθούμε το υλικό των έργων. Να αφήσουμε το υλικό να μας πάει. Χωρίς να το φορτώνουμε με ιδέες, απόψεις, συμπεράσματα. Να μάθουμε να ακούμε. Ό,τι χρειάζεται να λεχθεί είναι ήδη εκεί. Η αλήθεια είναι εκεί. Μέσα σε αυτά τα σπουδαία έργα. Έτοιμη να μας φέρει αντιμέτωπους με την ευαισθησία μας και την ανθρωπιά μας».
H τέχνη οφείλει να είναι και πολιτική πράξη;
«Η πραγματική τέχνη πάντα είναι πολιτική πράξη· μέσα, όμως, από την οντολογική της διάσταση. Καθετί οντολογικό αποτελεί πολιτική πράξη. Αλλά, ταυτόχρονα, και μια τέχνη που αντλεί το περιεχόμενό της από τη ζωή. Η τέχνη κατοικεί στη ζωή· στην πραγματικότητα που ζούμε. Ποτέ η τέχνη δεν αλλάζει τη ζωή· αλλά η ζωή την τέχνη. Για αυτό και οι καλλιτέχνες δεν πρέπει να αποκόβονται ποτέ από τη ζωή. Στη ζωή υπάρχει η έμπνευση, η επανάσταση, η “ύπαρξη”, η πρωτοπορία. Η ίδια η ζωή, είναι μια πολιτική πράξη».
Τα αρχαία κείμενα είναι πάντα επίκαιρα;
«Ξέρετε, τα αρχαία κείμενα, όπως και κάθε μεγάλο έργο τέχνης, δεν είναι ποτέ επίκαιρα ή σύγχρονα. Καμία εποχή δεν τα ξεπερνά ή έχει τη δύναμη να τα αλλάξει ή να τα εξελίξει. Στέκουν αμετακίνητα. Έτοιμα να μας “κρίνουν”. Είναι αυτά που μας αποκαλύπτουν. Μας φανερώνουν τις πράξεις μας. Μας οδηγούν. Μας δείχνουν την αλήθεια της ίδιας της φύσης μας».
Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία, συρραφή κειμένων, απόδοση: Κωνσταντίνος Χατζής
Μουσική: Γιώργος Κουμεντάκης
Σύλληψη Ιδέας: Αντιγόνη Καράλη, Κωνσταντίνος Χατζής
Σχεδιασμός φωτισμών: Κωνσταντίνος Χατζής
Κοστούμια: Η ομάδα
A´ βοηθός σκηνοθέτη: Σοφία Πανταζή
B´ βοηθός σκηνοθέτη: Αλεξάνδρα Καραβιώτη
Ερμηνεύουν: Χάρης Δήμος, Κωνσταντίνος Χατζής
Φωνή Αντιγόνης: Σοφία Χιλλ
Κλαρινέτο παίζει ζωντανά ο Χάρης Δήμος
