Η θεματική της φετινής, 11ης διοργάνωσης φέρει τον τίτλο «Branch Out» / «Διακλαδώσεις» και εμπνέεται από την εξάπλωση των κλαδιών στη φύση. Όπως, λοιπόν, συμβαίνει σε δέντρα και σε θάμνους τα κλαδιά τους να περιπλέκονται, να αλληλοεπηρεάζονται, και εν τέλει να αλληλοϋποστηρίζονται και να αναμειγνύονται παράγοντας και φιλοξενώντας ζωή, έτσι και η αλληλεπίδραση και η συνομιλία μεταξύ διαφορετικών μορφών τέχνης, πολιτισμών και κοινωνικών ομάδων δημιουργεί κάθε φορά ένα διαφορετικό και διαρκώς εξελισσόμενο τοπίο, που επηρεάζει και επηρεάζεται.
Το 11th HRTFest γίνεται, λοιπόν, για ακόμα μία χρονιά διεθνές, με πρόσκληση ενδιαφέροντος σε καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες εντός και εκτός Ελλάδας, ώστε να δημιουργηθούν καλλιτεχνικές/πολιτισμικές ανταλλαγές και σχέσεις μεταξύ των συμμετεχόντων.
Ένας από τους βασικότερους στόχους του 11th HRTFest είναι να δώσει πρόσβαση και ευκαιρία ζύμωσης με την Τέχνη στο σύνολο των κοινωνικών ομάδων. Για τον λόγο αυτό, το 11th HRTFest είναι ένα Φεστιβάλ ανοιχτό σε όλους, με ελεύθερη πρόσβαση και δωρεάν είσοδο σε όλες τις δράσεις του.
Η Giovanna Michaliadi – Sarti είναι performer θεάτρου / τσίρκο, εκπαιδευτής θεάτρου και ενεργό μέλος της Πολυδραστικής Ομάδας Τέχνης «Fabrica Athens»· μιλήσαμε μαζί της.
Φέτος τον Σεπτέμβριο θα δούμε το 11ο Φεστιβάλ Χειροποίητου και Ανανεώσιμου Θεάτρου της Fabrica Athens. Πώς ξεκίνησε η ιδέα του Φεστιβάλ;
«Το Φεστιβάλ ξεκίνησε από μια ανάγκη και ως μια ανάγκη. Το 2008, στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης όταν πρωτοσυστάθηκε η ομάδα, πολύ σύντομα ο Φάνης Κατέχος και ο Στέφανος Λώλος, ιδρυτικά μέλη της Fabrica Athens κλήθηκαν να βρούνε λύσεις για να μπορέσει η θεατρική ομάδα να λειτουργήσει οργανικά, να συντηρηθεί και να έχει μια σταθερή, ασφαλή στέγη. Οι δύο τους είχαν πολλά κοινά: προέρχονταν από λιγότερο ευνοημένα κοινωνικά και οικονομικά υπόβαθρα, γνώριζαν από χειρωνακτικές εργασίες, ήταν συλλέκτες παντός είδους “σαβούρας” και παλιατζούρας, αγαπούσαν το θέατρο και τον άνθρωπο και είχαν απύθμενο πείσμα και πίστη σε μια ζωή, όπου συλλογικότητα και προσωπικότητα μπορούν να συμβαδίσουν αρμονικά.
Χάρις σε αυτή την κοινή ενέργεια, με υλικά που έβρισκαν στο δρόμο και μετέτρεπαν σε θησαυρούς και με βοήθεια από φίλους, έφτιαξαν με τα χέρια τους ένα εξολοκλήρου χειροποίητο θέατρο, την underground σκηνή, Fabrica Theater Stage, ίσως την πιο low budget θεατρική σκηνή που υπάρχει στην Αθήνα. Η ανάγκη να επιβιώσει η ομάδα και η επίτευξη του στόχου μέσα από μια οδό που βασίστηκε πρακτικά και φιλοσοφικά στις έννοιες του χειροποίητου και του ανακυκλώσιμου αποτέλεσε την έμπνευση για να δημιουργηθεί ένα Φεστιβάλ που θα φέρει κοντά καλλιτέχνες, ομάδες και κοινό που η δράση τους στηρίζεται στις έννοιες αυτές, θέλουν να επενδύσουν σε αυτές, να τις διερευνήσουν περαιτέρω και να βρουν συνοδοιπόρους στη πορεία τους. Ουσιαστικά, το Φεστιβάλ υπήρξε και μια απόρροια ακρόασης των καιρών: Γνωρίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει μια “μικρή”, νεοσύστατη θεατρική ομάδα και γενικότερα η ευρύτερη καλλιτεχνική κοινότητα, το Φεστιβάλ αποτέλεσε τη φόρμουλα της ομάδας για να δώσει βήμα σε όλους αυτούς που δεν ξέρουν πώς να το κάνουν, δεν μπορούν ή ψάχνουν μια αφορμή για να βγουν προς τα έξω».
Πώς έχει εξελιχθεί το Φεστιβάλ από την έναρξή του ως σήμερα;
«Μέσα σε αυτά τα 11 χρόνια ο πυρήνας του Φεστιβάλ, αυτή η ανάγκη του “παίρνω την τέχνη στα χέρια μου”, έχει παραμείνει αμετακίνητος και συνεπής προς τον πολιτιστικό και κοινωνικό του ρόλο, παρόλο που ο τρόπος λειτουργίας και διεξαγωγής του έχει αλλάξει ουκ ολίγες φορές, προκειμένου να αναπροσαρμοστεί σε διαφορετικές συγκυρίες. Βαδίζοντας στον χρόνο με αυτή τη σταθερά, το Handmade and Recycled Theater Festival (το HRTFest, όπως συνηθίζουμε να το φωνάζουμε μεταξύ μας) έχει περάσει από διάφορες μεταμορφώσεις: Από το μικρό υπόγειο θέατρο στην οδό Ευρυμέδοντος, ανέβηκε στο ισόγειο του Τεχνοχώρου Φάμπρικα και επεκτάθηκε το 2017 στην ευρύτερη γειτονιά του Κεραμεικού. Η θεατρική κοινότητα άρχισε να συνομιλεί και με τα υπόλοιπα ήδη των παραστατικών, εικαστικών και ψηφιακών τεχνών, αφού από τη 2η κιόλας έκδοση του Φεστιβάλ καλούνται και φιλοξενούνται όλα τα είδη τέχνης.
Από το 5th HRTFest, ως συνέπεια της όλο και αυξανόμενης διεθνούς δράσης της Fabrica Athens, προσκαλούνται και συμμετέχουν στο Φεστιβάλ καλλιτέχνες και ομάδες από το εξωτερικό, με ανάμεσα τους μεγάλα ονόματα και καταξιωμένους ανθρώπους της τέχνης, όπως ο θεατρικός σκηνοθέτης Eugenio Barba. Ακόμη, το 2021, για πρώτη φορά μετά από 9 χρόνια υλοποίησης του Φεστιβάλ λάβαμε επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και, φέτος, είμαστε χαρούμενοι και ευγνώμονες που μας τιμάει για τρίτη χρονιά με τη στήριξή του».
Τι διαφορετικό αναμένουμε φέτος στο Φεστιβάλ;
«Το φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ θα έλεγα ότι χαρακτηρίζεται από τον ανανεωτικό αέρα των διεθνών συμμετοχών του. Το Φεστιβάλ θα ανοίξει ο μεγάλος θεατρικός σκηνοθέτης, Eugenio Barba και η ηθοποιός του Julia Varley με τη παράσταση “Ave Maria”, το masterclass φωνητικής δραματουργίας “The Echo of Silence”, αλλά και με μια πλούσια σειρά δράσεων (διάλεξη, προβολή ταινίας, βιβλιοπαρουσιάση και συζητήσεις) όπου πρωταγωνιστούν ο σπουδαίος μεταρρυθμιστής του θεάτρου του 21ου αιώνα και το έργο του.
Ακόμη, για πρώτη φορά στην Αθήνα θα παρουσιαστούν παραστάσεις δυναμικών θεατρικών ομάδων – συνεργατών μας από την Ευρώπη. Οι Teatro Nucleo (Ιταλία), Antagon TheaterAKTION (Γερμανία) και Brama Teatr (Πολωνία), θα είναι στο Φεστιβάλ με performances που παντρεύουν έντεχνα το θέατρο, το πολυφωνικό τραγούδι, το τσίρκο, τον χορό και τη μουσική. Με αφορμή το άνοιγμα του νέου μας χώρου RΕΚΤΙΦΙΕ – Κέντρο έρευνας μικτών παραστατικών τεχνών κατά τη διάρκεια του HRTFest, προσανατολίζουμε την έρευνά μας στη συνομιλία των διαφόρων παραστατικών τεχνών και ιδιαίτερα των διάφορων ελληνικών και διεθνών θεατρικών εκφάνσεων. Αυτή ξεκινάει φέτος με ένα δεκαήμερο ανοιχτών και δωρεάν εργαστηρίων με σημαντικούς εισηγητές – καλλιτέχνες της θεατρικής σκηνής και των παραστατικών τεχνών, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Τέλος, θεαματική θα είναι η λήξη του Φεστιβάλ με την παράσταση Human Mosaic. Μια παράσταση με πάνω από 150 συντελεστές, καλλιτέχνες και ανθρώπους της κοινότητας, που έχει στόχο να προάγει τα δημοκρατικά και προσωπικά δικαιώματα μέσα από τον συμμετοχικό πολιτισμό και το κοινωνικό θέατρο. Στη παράσταση μπορεί να λάβει μέρος όποιος θέλει, παρακολουθώντας εργαστήρια που θα πραγματοποιηθούν κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ».
Η Fabrica Athens είναι μία ιδιαίτερα γνωστή και αγαπητή ομάδα στον Κεραμεικό. Ποια είναι η σχέση σας με τη γειτονιά;
«Στον Κεραμεικό, ο Τεχνοχώρος Φάμπρικα για εμάς είναι το σπίτι μας: εκεί καθημερινά και κυριολεκτικά ολημερίς και ολονυχτίς δημιουργούμε, προπονούμαστε, τρώμε, πολλές φορές κοιμόμαστε κιόλας, κάνουμε τις συναντήσεις μας… Είναι σαν το σπίτι μας και έτσι νιώθουν και οι άνθρωποι που μένουν, εργάζονται ή είναι μόνιμοι θαμώνες στη γειτονιά. Οι σχέσεις μας είναι αγαπημένες, βοηθάμε ο ένας τον άλλον, στηρίζουμε τις προσπάθειες που κάνει ο καθένας και πάντα ψάχνουμε ευκαιρίες για συνδημιουργίες και συνεργασίες. Το Φεστιβάλ εδώ και χρόνια αποτελεί ευκαιρία για τη συνομιλία μας με τους ανθρώπους και τις μικρές κοινότητες του Κεραμεικού».
Πρόσφατα, η Fabrica Athens έγινε itinerant center του νεοσύστατου Fondazione Barba Varley, που ίδρυσαν ο θρυλικός σκηνοθέτης Eugenio Barba και η σπουδαία ηθοποιός Julia Varley στην Ιταλία. Μιλήστε μας για τη γνωριμία σας και τη δημιουργική σας σχέση.
«Η βαθιά σύνδεση με το Odin Teatret και τον Eugenio Barba ξεκινάει από τα βιβλία. Ο Φάνης Κατέχος, γνωρίζοντάς τους πρώτα από τις διάφορες αναγνώσεις τον βιβλίων τους, ταξίδεψε πρώτη φορά στη Δανία όπου ήταν η βάση της ομάδας το 2010. Έκτοτε, άρχισε να τους επισκέπτεται κάθε χρόνο για να παρακολουθήσει εκπαιδεύσεις από τους ηθοποιούς – master της ομάδας και τον ίδιο τον Eugenio.
Σε αυτούς βρήκε τους “συγγενείς” που έψαχνε στον τρόπο εργασίας και θεώρησης της θεατρικής πρακτικής και τέχνης. Όσα μάθαινε τα έκανε κτήμα του και ένιωθε χρέος του να τα μεταφέρει στους μαθητές τους και στο ευρύτερο κοινό στην Ελλάδα. Και αυτό έκανε και συνεχίζει και κάνει. Ο Φάνης Κατέχος, ο Κώστας Βάντζος (μεταφραστής των βιβλίο του Eugenio) και ο Αντώνης Διαμαντής (ιδρυτής του Κέντρου Θεατρικής Ανθρωπολογίας στη Κρήτη) είναι άνθρωποι που έχουν συμβάλει καθοριστικά στη μεταλαμπάδευση του έργου του Barba και της ομάδας του στην Ελλάδα. Πιστός στο ότι η γνώση χρειάζεται να παίρνεται απευθείας από την πηγή, διοργάνωσε για πρώτη φορά στην Αθήνα το 2019 σεμινάριο με τον master του Odin Teatret, Donald Kitt, ενώ το 2021 εν μέσω πανδημίας και μετά από πολλά εμπόδια έφερε και τον Eugenio Barba με την Julia Varley.
Η συνάντηση αυτή ήταν καθοριστική για τη σχέση της Fabrica Athens με τον μεγάλο θεατράνθρωπο και την ηθοποιό. Τη πρώτη μέρα της επίσκεψής τους για το καλωσόρισμα τους προσκαλέσαμε στο μικρό μας θέατρο και παρακολούθησαν ένα απόσπασμα της σόλο παράστασής μου “Ξανθή”. Δεν το πιστεύαμε πόσο ενθουσιώδης ήταν με αυτό που είδαν και ότι χειροκροτούσαν σαν παιδιά. Μετά από αυτό δημιουργήθηκε μια σχέση εμπιστοσύνης, αφού γνωριστήκαμε ουσιαστικά μέσα σε λίγα λεπτά με τον πιο άμεσο και αποκαλυπτικό τρόπο: το θέατρο. Αυτό το καλωσόρισμα αποτέλεσε την αφορμή για να μας προσκαλέσουν να παρουσιάσουμε την “Ξανθή” στη Δανία, το 2022, στο Transit X Festival, ένα Φεστιβάλ αφιερωμένο στις γυναίκες εργάτριες του θεάτρου, οργανωμένο από το Magdalena Project.
Από τότε έχουν ακολουθήσει και άλλες συνεργασίες μας αναφορικά με το “Τρίτο Θέατρο”, ενώ βρισκόμαστε σε συνεννοήσεις για μελλοντικά σχέδια».
Ο Eugenio Barba και η Julia Varley θα βρίσκονται στο 11o Φεστιβάλ της Fabrica Athens. Τι ακριβώς θα μπορούν να παρακολουθήσουν οι συμμετέχοντες;
«Το άνοιγμα του Φεστιβάλ στις 19/09 θα κάνει η Julia με ένα masterclass φωνητικής δραματουργίας, το οποίο μπορούν να παρακολουθήσουν ηθοποιοί και τραγουδιστές, αλλά και άνθρωποι που επιθυμούν να παρακολουθήσουν ως ακροατές. Η ηθοποιός θα φέρει στη σκηνή του ΡΕΚΤΙΦΙΕ την παράσταση “Ave Maria” σε σκηνοθεσία Eugenio Barba για 3 βραδιές –στις 20,21 και 22 Σεπτεμβρίου. Τις ίδιες ημέρες, θα πραγματοποιηθεί ένα τριήμερο αφιερωμένο στη ζωή του Eugenio με το “Τρίτο Θέατρο”, το οποίο έχει τίτλο “Διαφορά, Τέχνη, Εξέγερση”. Αυτό θα περιλαμβάνει διάλεξη του Barba, προβολή ταινίας ντοκιμαντέρ και Q&A στο ΡΕΚΤΙΦΙΕ, αλλά και βιβλιοπαρουσίαση του νέου του βιβλίου στο Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο, το οποίο στηρίζει τη δράση».
Τι ετοιμάζει η Fabrica Athens για τον χειμώνα;
«Ο χειμώνας θα βρει τον Φάνη Κατέχο να συνεχίζει τα θεατρικά προγράμματα με τον Στάθη Γράψα στα σωφρονιστικά καταστήματα του Κορυδαλλού, αλλά και να ξεκινάει νέα προγράμματα για πρώην έγκλειστους στον δικό μας χώρο. Εγώ, είμαι στο editorial board του διεθνούς θεατρικού περιοδικού The Open Page, συντάσσω ένα άρθρο για την νέα του έκδοση και θα ταξιδέψω στη Δανία για τον σκοπό αυτό. Παρέα, σχεδιάζουμε τους επόμενους σταθμούς της παράστασης “Ξανθή”, η οποία έχει ήδη προγραμματισμένες παραστάσεις στην Ισπανία».
