«Ω γη της Ιωνίας, σένα
αγαπούν ακόμη,
σένα οι ψυχές των
ενθυμούνται ακόμη»
Κ.Π. Καβάφης
Σε πρωτότυπο κείμενο του Θανάση Ν. Σταυρόπουλου και σκηνοθεσία του Μενέλαου Τζαβέλλα, το θεατρικό αυτό έργο αποτελεί μία πρόταση που συνθέτει διαφορετικές πτυχές της Ιστορίας. Αυτής του Θείου Δράματος, και συγκεκριμένα την πορεία Του Ιησού προς τον Γολγοθά, και τον μαρτυρικό διωγμό των Ελλήνων, και όχι μόνο, από την πολύπαθη Σμύρνη. Για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία του σύγχρονου θεάτρου, η Μήτηρ Θεού ενσαρκώνεται στη σκηνή, με απόλυτο σεβασμό από τη Γεωργία Ζώη, με τη συνοδεία σμυρναίικων τραγουδιών και εκκλησιαστικών ύμνων.
Στην υπόθεση του έργου, μία γυναίκα, η Ελπίδα, προσπαθεί να βρει τον χαμένο της γιο μέσα στις φλόγες της Σμύρνης. Μία άλλη γυναίκα με έναν νεαρό άντρα τής παρουσιάζονται και γίνονται αρωγοί της. Η Ελπίδα δεν μπορεί να κατανοήσει, εκείνες τις τραγικές στιγμές που ζει, ότι μπροστά της βρίσκονται η Παναγία και ο Άγιος Ιωάννης, ο μαθητής Του Ιησού. Παρότι εγκλωβισμένη στον προσωπικό της Γολγοθά, η Ελπίδα θα καταλήξει να ακολουθήσει την Παναγία σε ένα διαφορετικό οδοιπορικό, όταν πια όλα γύρω της θα είναι χαμένα για την ίδια.
Η Παναγία θα της δείξει την Οδό του Μαρτυρίου του Θεανθρώπου προς τον Γολγοθά. Θα της παρουσιάσει την άκρα πικρία της Μητρός μπροστά στο πέρασμα του Υιού της. Εκεί, η Ελπίδα θα κατανοήσει ότι το δράμα Του εμπεριέχεται στο προσωπικό δράμα του καθενός μας ξεχωριστά. Η μεγαλοσύνη της Παναγίας θα της διδάξει ότι η καρτερία και η συγχώρεση είναι αρετές σπουδαιότερες και ισχυρότερες του πόνου. Μπροστά από τα μάτια της Ελπίδας θα παρελάσουν πρόσωπα του Θείου Δράματος, αλλά και της Καταστροφής της Σμύρνης· ο Άγιος Ιωάννης, η Μαρία η Μαγδαληνή, ο Ιούδας, ο Πόντιος Πιλάτος, η Μοιχαλίδα, ο Χρυσόστομος Σμύρνης, ο Νουρεντίν Πασάς, αλλά και απλοί άνθρωποι θα παρουσιαστούν και θα μιλήσουν για τα δρώμενα, ενώ ταυτοχρόνως το υμνολόγιο και τα λόγια των Ευαγγελίων της Εκκλησίας και η προφορική μας παράδοση θα πλαισιώνουν τους λόγους των ηρώων.
Ο συγγραφέας Θανάσης Σταυρόπουλος σημειώνει: «Μου ζητήθηκε από τον σκηνοθέτη Μενέλαο Τζαβέλλα, να γράψω ένα επετειακό θεατρικό έργο για τα 100 χρόνια από την Καταστροφή της Σμύρνης. Το πρόβλημα που με απασχόλησε ήταν ότι τη θεατρική περίοδο 2022-23, πολλοί συγγραφείς θα καλούντο να γράψουν κάτι ανάλογο. Το θέμα της “Σμύρνης” είναι γνωστό στο Ελληνικό κοινό και έχει παρουσιαστεί με πολλές και διαφορετικές μορφές (μελέτες, βιβλίο, μυθιστόρημα, θέατρο κ.λπ.). Το να γράψω λοιπόν μία παράθεση ιστορικών γεγονότων με το όποιο μυθοπλαστικό πλαίσιο μού ήταν, σχεδόν, αδιάφορο συγγραφικά. Έπρεπε να αναζητηθεί από εμένα ένας άλλος, κάπως καινούργιος τρόπος για να ειπωθούν τα γεγονότα των ημερών εκείνων. Έτσι κατέληξα σε μία πεποίθηση για τις ημέρες εκείνες, που είχα πάντα. Ότι πέρα από την ιστορικότητα των στιγμών, η Καταστροφή της Σμύρνης εμπεριείχε και μία τρόπο τινά “θρησκευτικότητα”. Επέλεξα, λοιπόν, να ενσωματώσω σε αυτό το τόσο καθοριστικό γεγονός της νεότερης Ελληνικής Ιστορίας, ένα απείρως σπουδαιότερο. Αυτό της πορείας προς τη Σταύρωση του Θεανθρώπου. Δεν πιστεύω ότι υπάρχει ανθρώπινο δράμα που να μη συμπεριλαμβάνεται, να μην “εσωκλείεται” σε αυτό του Θείου Δράματος. Έτσι δημιουργήθηκε μία θεατρική συνθήκη, παρουσιάζοντας τον παραλληλισμό των ζωών και των γεγονότων της Σμύρνης με αυτών των γεγονότων προς τη Σταύρωση».
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί Γεωργία Ζώη, Άννα Μωραΐτου, Ευτυχία Αργυροπούλου, Χρήστος Ιντζέογλου (σε διπλή διανομή), Κωνσταντίνος Νιάρχος, Ελένη Μαρμαρού.
