Το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου καθιέρωσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου το 1962 και, κάθε χρόνο, επιλέγει μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα – μέλος του, για να γράψει ένα μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα τη συγκεκριμένη ημέρα και μεταδίδεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σε όλο τον κόσμο.
Οι Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς και πολλοί άλλοι έχουν καταθέσει τη γραφή και τις σκέψεις τους γι’ αυτόν τον σκοπό.
Κάθε χρόνο ένας άνθρωπος του θεάτρου αναλαμβάνει να γράψει το μήνυμα του εορτασμού, το οποίο είθισται να διαβάζεται στα θέατρα πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου. Το φετινό μήνυμα (2023) υπογράφει η Aιγύπτια ηθοποιός Σαμιχά Αγιούμπ και έχει ως εξής:
Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2023
Προς όλους τους φίλους μου, τους καλλιτέχνες του θεάτρου από όλο τον κόσμο,
Σας γράφω αυτό το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου και όσο κι αν νιώθω συναισθηματικά φορτισμένη από την ευτυχία που σας μιλάω, κάθε ίνα της ύπαρξής μου τρέμει υπό το βάρος όσων υποφέρουμε όλοι μας – θεατρικοί και μη καλλιτέχνες – από τις εξοντωτικές πιέσεις και τα ανάμεικτα συναισθήματα μέσα στην κατάσταση του κόσμου σήμερα. Η αστάθεια είναι άμεσο αποτέλεσμα των όσων περνάει σήμερα ο κόσμος μας σε επίπεδο συγκρούσεων, πολέμων και φυσικών καταστροφών που έχουν ολέθριες συνέπειες όχι μόνο στον υλικό αλλά και στον πνευματικό μας κόσμο και τη ψυχική μας γαλήνη.
Σας απευθύνω τον λόγο σήμερα, ενώ έχω την αίσθηση ότι όλος ο κόσμος έχει γίνει σαν απομονωμένα νησιά ή σαν πλοία που δραπετεύουν μέσα σ’ έναν ομιχλώδη ορίζοντα, ανοίγοντας τα πανιά τους χωρίς καθοδήγηση, χωρίς να βλέπουν τίποτα στον ορίζοντα που να τα καθοδηγεί, και παρόλα αυτά συνεχίζουν ελπίζοντας να φτάσουν σ’ ένα ασφαλές λιμάνι μετά από τις μακρές περιπλανήσεις τους εν μέσω μιας φουρτουνιασμένης θάλασσας.
Ο κόσμος μας δεν ήταν ποτέ πιο στενά συνδεδεμένος από ό,τι σήμερα, αλλά ταυτόχρονα δεν ήταν ποτέ πιο δυσαρμονικός και πιο απομακρυσμένος από ό,τι σήμερα. Εδώ έγκειται το δραματικό παράδοξο που μας επιβάλλει ο σύγχρονος κόσμος μας. Παρά τα όσα παρακολουθούμε όλοι μας όσον αφορά τη σύγκλιση στην κυκλοφορία των ειδήσεων και τις σύγχρονες επικοινωνίες που έσπασαν όλα τα εμπόδια των γεωγραφικών συνόρων, οι συγκρούσεις και οι εντάσεις που βιώνει ο κόσμος ξεπέρασαν τα όρια της λογικής αντίληψης και δημιούργησαν, μέσα σε αυτή τη φαινομενική σύγκλιση, μια θεμελιώδη απόκλιση που μας απομακρύνει από την αληθινή ουσία της ανθρωπότητας στην απλούστερη μορφή της.
Το θέατρο στην αρχική του μορφή είναι μια καθαρά ανθρώπινη πράξη που βασίζεται στην πραγματική ουσία της ανθρωπότητας, που είναι η ζωή. Όπως είπε και ο μεγάλος πρωτοπόρος, Κονσταντίν Στανισλάφσκι «Μην έρχεστε ποτέ στο θέατρο με λάσπη στα πόδια σας. Αφήστε τη σκόνη και τη βρωμιά σας έξω. Αφήστε τις μικρές σας ανησυχίες, τους καβγάδες, τα μικροπροβλήματα σας – όλα τα πράγματα που καταστρέφουν τη ζωή σας και αποσπούν την προσοχή σας από την τέχνη σας – μαζί με το παλτό σας στην πόρτα». Όταν ανεβαίνουμε στη σκηνή, ανεβαίνουμε με μία μόνο ζωή μέσα μας, για ένα ανθρώπινο ον, αλλά αυτή η ζωή έχει τη σπουδαία ικανότητα να διαιρείται και να αναπαράγεται για να μετατρέπεται σε πολλές ζωές 2 που μεταδίδουμε σ’ αυτόν τον κόσμο, ώστε να ζωντανέψει, να ανθίσει και να σκορπίσει το άρωμά της στους άλλους.
Αυτό που κάνουμε στον κόσμο του θεάτρου ως θεατρικοί συγγραφείς, σκηνοθέτες, ηθοποιοί, σκηνογράφοι, ποιητές, μουσικοί, χορογράφοι και τεχνικοί, όλοι μας ανεξαιρέτως, είναι μια πράξη δημιουργίας ζωής που δεν υπήρχε πριν ανέβουμε στη σκηνή. Αυτή η ζωή αξίζει ένα στοργικό χέρι να την κρατάει, ένα στοργικό στήθος να την αγκαλιάζει, μια ευγενική καρδιά να τη συμπονάει και ένα νηφάλιο μυαλό να της παρέχει τους λόγους που χρειάζεται για να συνεχίσει και να επιβιώσει.
Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι αυτό που κάνουμε επί σκηνής είναι η ίδια η πράξη της ζωής και η δημιουργία της από το τίποτα, σαν ένα πυρωμένο κάρβουνο που αστράφτει στο σκοτάδι, φωτίζοντας τη νύχτα και ζεσταίνοντας το κρύο της. Εμείς είμαστε αυτοί που δίνουν στη ζωή τη λάμψη της. Εμείς είμαστε αυτοί που την ενσαρκώνουμε. Εμείς είμαστε αυτοί που της δίνουμε ζωντάνια και νόημα. Και εμείς είμαστε αυτοί που παρέχουμε τους λόγους για να την κατανοήσουμε. Είμαστε αυτοί που χρησιμοποιούμε το φως της τέχνης για να αντιμετωπίσουμε το σκοτάδι της άγνοιας και του εξτρεμισμού. Είμαστε αυτοί που αγκαλιάζουμε το δόγμα της ζωής, ώστε η ζωή να εξαπλωθεί σ’ αυτόν τον κόσμο. Γι’ αυτό προσπαθούμε, αφιερώνουμε χρόνο, χύνουμε ιδρώτα, δάκρυα, αίμα και δοκιμάζουμε το σθένος μας, ό,τι χρειάζεται να κάνουμε για να μεταδώσουμε αυτό το μεγαλόπνοο μήνυμα, υπερασπιζόμενοι τις αξίες της αλήθειας, της καλοσύνης και της ομορφιάς και πιστεύοντας πραγματικά ότι η ζωή αξίζει να τη ζεις.
Σας απευθύνω τον λόγο σήμερα, όχι απλά για να μιλήσω, ούτε καν για να γιορτάσω τη μητέρα όλων των τεχνών, το θέατρο, σήμερα στην παγκόσμια ημέρα του, αλλά για να σας καλέσω να σταθούμε όλοι μαζί, χέρι με χέρι και ώμο με ώμο, να φωνάξουμε με όλη τη δύναμη της φωνής μας, όπως έχουμε μάθει στις σκηνές των θεάτρων μας, και να αφήσουμε τα λόγια μας να βγουν για να αφυπνίσουν τη συνείδηση ολόκληρου του κόσμου για να αναζητήσει μέσα σας τη χαμένη ουσία της ανθρωπότητας. Τον ελεύθερο, ανεκτικό, στοργικό, συμπονετικό, ευγενικό και αποδεκτικό άνθρωπο. Και να σας επιτρέψει να απορρίψετε αυτή την άθλια εικόνα της βαρβαρότητας, του ρατσισμού, των αιματηρών συγκρούσεων, της μονομερούς σκέψης και του εξτρεμισμού.
Οι άνθρωποι περπατούν σε αυτή τη γη και κάτω από αυτόν τον ουρανό εδώ και χιλιάδες χρόνια και θα συνεχίσουν να περπατούν. Γι’ αυτό βγάλτε τα πόδια σας από τον βούρκο των πολέμων και των αιματηρών συγκρούσεων και αφήστε τα παπούτσια σας στην είσοδο της σκηνής. Ίσως τότε η ανθρωπιά μας, που έχει θολώσει από την αμφιβολία, να ξαναγίνει απόλυτη βεβαιότητα που θα μας κάνει όλους πραγματικά ικανούς να είμαστε περήφανοι που είμαστε άνθρωποι και που είμαστε όλοι αδέλφια στην ανθρωπότητα.
Είναι αποστολή μας, εμάς των ανθρώπων του θεάτρου, των λαμπαδηφόρων του διαφωτισμού, από την πρώτη εμφάνιση του πρώτου ηθοποιού στην πρώτη σκηνή, να είμαστε στην πρώτη γραμμή ενάντια σε κάθε τι άσχημο, αιματηρό και απάνθρωπο. Τα αντιμετωπίζουμε με κάθε τι, όμορφο, αγνό και ανθρώπινο. Εμείς, και κανένας άλλος, έχουμε την ικανότητα να εξαπλώνουμε τη ζωή. Ας την εξαπλώσουμε μαζί, στο όνομα ενός κόσμου και μιας ανθρωπότητας”.
Μετάφραση: Γιόλα Κλείτου – Κυπριακό Κέντρο Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου (ΚΚΔΙΘ).
Βιογραφικό σημείωμα της Σαμιχά Αγιούμπ
Η Σαμιχά Αγιούμπ είναι Αιγύπτια ηθοποιός, γεννημένη στη συνοικία Σούμπρα του Καΐρου στις 9 Μαρτίου 1932. Αποφοίτησε από το Ανώτερο Ινστιτούτο Δραματικών Τεχνών το 1953, όπου διδάχθηκε από τον θεατρικό συγγραφέα Ζακί Τουλαϊμάτ.
Κατά τη διάρκεια της καλλιτεχνικής της σταδιοδρομίας συμμετείχε σε περίπου 170 θεατρικά έργα, συμπεριλαμβανομένων των «Raba’a Al-Adawiya», «Sekkat Al-Salamah», «Blood on the Curtains of the Kaaba», «Αγαμέμνων» και «Ο καυκασιανός κύκλος με την κιμωλία».
Παρά το γεγονός ότι το θέατρο είναι κυρίαρχο στην καλλιτεχνική της πορεία, είχε πολλές συμμετοχές και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Στον κινηματογράφο διακρίθηκε σε αρκετές ταινίες, συμπεριλαμβανομένων των «The Land of Hypocrisy», «The Dawn of Islam», «With Happiness», «Among the Ruins», ενώ στην τηλεόραση συμμετείχε σε πολλές εξέχουσες σειρές, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι «Stray Light», «Time for Roses», «Amira in Abdeen» και «Al-Masrawiya».
Έλαβε πολλές διακρίσεις από αρκετούς προέδρους της χώρας της, συμπεριλαμβανομένων των Νάσερ και Σαντάτ, τον Πρόεδρο της Συρίας Χαφέζ αλ Άσαντ και τον Γάλλο Πρόεδρο Ζισκάρ ντΕστέν.
