© Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Ο τρομπετίστας και συνθέτης Στέλιος Χατζηκαλέας, γιορτάζει τα δέκα χρόνια δισκογραφικής του παρουσίας, με μια μεγάλη συναυλία στον Φιλολογικό Σύλλογο «Παρνασσός», το Σάββατο 24 Φεβρουαρίου. Μαζί του, τρεις από τους πιο αναγνωρισμένους νέους καλλιτέχνες της ελληνικής τζαζ σκηνής· οι Δημήτρης Βερδίνογλου στο πιάνο, Αλέξης Δελής στο μπάσο και Δημήτρης Κλωνής στα τύμπανα [πλ. Αγ. Γεωργίου Καρύτση 8, Αθήνα].
Οι ρίζες του στη σύγχρονη ευρωπαϊκή τζαζ αισθητική, το φλερτ με την ποπ και την κλασσική μουσική ορίζουν τη μουσική τού Στέλιου Χατζηκαλέα, μέχρι και σήμερα. Υφαίνει με λυρισμό κι εσωτερικότητα τις σύγχρονες τάσεις στον αυτοσχεδιασμό και κατατάσσεται στις πιο συνεπείς φιγούρες της εγχώριας τζαζ κοινότητας παρόλο το διεθνές του μουσικό προφίλ.
Με το νέο του κουαρτέτο, θα παρουσιάσει υλικό από τους τρεις προσωπικούς του δίσκους αλλά και νέες, ακυκλοφόρητες συνθέσεις. Μιλήσαμε μαζί του.
Δεκαετής, πλέον, η παρουσία σας στα δισκογραφικά δρώμενα· τι σημαίνει για έναν τζαζ μουσικό στην Ελλάδα μια τέτοια διάρκεια και πορεία;
«Αν κοιτάξω πίσω στην αρχή όλης αυτής της πανέμορφης διαδρομής, φαίνονται όλα τόσο κοντά. Σκέφτομαι πως το πρώτο μου κομμάτι δημιουργήθηκε στο χαρτί το 2008, παρόλο που κυκλοφόρησε σε δίσκο το 2014, και ακόμα αναρωτιέμαι αν, τελικά, αυτή η μουσική αφορά τον κόσμο στην Ελλάδα. Η αλήθεια είναι ότι το ερώτημα αυτό με βασανίζει ακόμα και τώρα. Αλλά είναι η ίδια η φύση της τζαζ και του αυτοσχεδιασμού που με κάνει να παραμερίζω τέτοια ερωτήματα και απλά να κάνω τη δουλειά μου, άσχετα εάν αυτή έχει ανταπόκριση -εμπορική, οικονομική κτλ. Η εργασία μου ως μουσικός είναι η καθημερινή μου μελέτη και, πιο συγκεκριμένα, μέσα από τη μελέτη του δομημένου αυτοσχεδιασμού, προκύπτει ως ανάγκη και η σύνθεση. Άλλωστε είναι και ακαδημαϊκά τεκμηριωμένη, πλέον, η αισθητική της “Σύνθεσης επί στιγμής” ή η “Αισθητική της Ατέλειας”, δηλαδή του αυτοσχεδιασμού. Επίσης, είναι η φυσική εξέλιξη των μουσικών που ασχολούμαστε με αυτό το είδος να ακούμε και να ψάχνουμε νέες τάσεις, νέες αισθητικές. Η τζαζ είναι μία παλαιά μουσική αλλά με νέες ιδέες και παγκόσμια απήχηση. Αισθάνομαι αρκετά τυχερός που έχω την ευκαιρία και την όρεξη ακόμα να φτιάχνω δίσκους, κομμάτια, συναυλίες, κτλ. Σίγουρα ξυπνάω όμορφα το πρωί!»
Στις συνθέσεις σας μπορεί κάποιος να ανιχνεύσει στοιχεία ελληνικής μουσικής ή επιδιώκετε έναν διεθνή ήχο;
«Πάντα με ενδιέφερε ο διεθνής ήχος. Δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα με την ελληνική μουσική. Η αφρικάνικη ρυθμολογία, η ευρωπαϊκή αρμονική προσέγγιση, το αβάντ γκαρντ από την Αμερική με ενθουσίαζαν πολύ περισσότερο από τη λόγια ή παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας. Ίσως, διότι η μουσική δημιουργία στην Ελλάδα βασίζεται κατά κύριο λόγο στον στίχο. Η οργανική μουσική από παιδί μου δημιουργούσε την αίσθηση της απελευθέρωσης από την αμεσότητα του λόγου και, φυσικά, την επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζω την εκάστοτε γλώσσα. Η ευγένεια και η ποιητική πίσω από αυτά τα μουσικά είδη με κέντριζαν. Γι’ αυτό και κατά βάση οι μουσικές μου επιρροές είναι από την ευρωπαϊκή τζαζ».
Έχετε συμμετάσχει σε δουλειές σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες· μιλήστε μας για αυτή την εμπειρία σας.
«Οι άνθρωποι κυρίως στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες είναι πιο συνηθισμένοι στη διαδικασία της ακρόασης. Η ψυχαγωγία και η διασκέδασή τους αρκείται στην ακρόαση μιας συναυλίας ή και ενός δίσκου π.χ. Γι’ αυτόν το λόγο θεωρώ πως είναι και πιο “εκπαιδευμένοι” στο ακουστικό γεγονός με τις ψυχοδυναμικές συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει. Σε αντίθεση με τις μεσογειακές χώρες, όπου η ψυχαγωγία και η διασκέδαση είναι περισσότερο συνυφασμένη με τον χορό ή το φαγητό.
Εργασιακά, φυσικά, είναι έτη φωτός μπροστά από τη χώρα μας, δυστυχώς. Ο σύγχρονος πολιτισμός, στη χώρα μας θεωρείται πολυτέλεια για μια μικρή ελίτ· σε αντίθεση με άλλες βόρειες χώρες, όπου πιστέψανε περισσότερο στον Bourdieu επενδύοντας στο πολιτισμικό τους κεφάλαιο και τώρα επανεπενδύουν τα κέρδη τους, με θεαματικά αποτελέσματα στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία».
Παίζετε τρομπέτα· πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο όργανο και όχι κάποιο άλλο;
«Από την ηλικία των έξι περίπου χρόνων έπαιζα πιάνο, μέχρι και τα 17 μου. Ήμουν κλασικός πιανίστας, δηλαδή. Στην εφηβεία, κάπως οι συμμαθητές έφτιαχναν ροκ μπάντες κι έπρεπε να βρω να παίξω κι εγώ κάτι πιο ροκ, οπότε και πειραματίστηκα λίγο με κιθάρα και μπάσο. Δεν μου βγήκε! Έκτοτε, έπρεπε να κάνω το καθήκον μου και να περάσω στο Πανεπιστήμιο· οπότε πιάνα, μουσικές κτλ. κοπήκανε και τη θέση τους ανέλαβε το φροντιστήριο. Πέτυχα, λοιπόν, τον στόχο της μέσης ελληνικής οικογένειας και αμέσως μετά την εγγραφή μου, τηλεφωνώ στην τότε δασκάλα μου για να συνεχίσω το πιάνο από ’κει που το άφησα δυο χρόνια πίσω και συνειδητοποιώ ότι πλέον όχι Bach δεν μπορώ να παίξω αλλά ούτε καν μία κλίμακα.. Εκείνο τον καιρό, λοιπόν, άκουγα πολύ Miles Davis και Chet Baker και μαζί με τον κολλητό μου φίλο τον Τάσο, που ήταν κιθαρίστας, ακούγαμε αρκετά τζαζ δίσκους· James Taylor Quartet, Jim Hall, Tom Harrell κτλ. Οπότε είπα να δοκιμάσω να παίξω τα σόλο του Miles και του Chet στην τρομπέτα και μου άρεσε τόσο πολύ, που παράτησα το Πανεπιστήμιο και αφοσιώθηκα εκεί…»
Τι σημαίνει για εσάς τζαζ; Πώς θα την περιγράφατε σε όποιον σας ρωτούσε να δώσετε έναν ορισμό;
«Για εμένα προσωπικά ως ακροατή, πρωτίστως, κι έπειτα ως δημιουργό ή μουσικό είναι μία μουσική που σε φιλοσοφικό επίπεδο, θέτει ερωτήματα αντί να δίνει απαντήσεις. Έχει πάντα τη χαρά της περιπέτειας, διότι ποτέ δεν ξέρεις πώς το ίδιο το κομμάτι θα εξελιχθεί επί σκηνής. Ελάχιστα πράγματα είναι προκαθορισμένα. Ο αυθορμητισμός της στιγμής, ο αυτοσχεδιασμός και η διαδραστικότητα που χαρακτηρίζουν ένα τζαζ γκρουπ είναι για μένα κινητήριες δυνάμεις. Σίγουρα όπως είπα και παραπάνω, η τζαζ δεν είναι νέα μουσική. Είναι παλιά μουσική με φρέσκιες ιδέες και κάθε φορά, το ίδιο κομμάτι, το ίδιο γκρουπ θα παίξει εντελώς διαφορετικά. Πρόκειται για μία τόσο δυναμική διαδικασία, που δύσκολα τη βαριέσαι. Χμ… να δώσω ορισμό μου είναι αρκετά δύσκολο. Παλαιότερα, σε μία συνέντευξη με ρώτησαν τί είναι τζαζ για σένα, και απάντησα “ένα πιάτο με χταπόδι στιφάδο και κοφτό μακαρονάκι”… Ήμουν και πιο μικρός! Ας είναι!»
Συντελεστές:
Stelios Chatzikaleas New Quartet:
Στέλιος Χατζηκαλέας – Τρομπέτα
Δημήτρης Βερδίνογλου – Πιάνο
Αλέξης Δελής – Μπάσο
Δημήτρης Κλωνής – Τύμπανα
Φώτης Παπαθεοδώρου – Ηχοληψία
