Στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, παραδόθηκε -παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού- η χάλκινη κεφαλή του γρύπα, ένα εξαίρετο δείγμα της αρχαίας ελληνικής μεταλλοτεχνίας, η οποία επαναπατρίστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, στα τέλη Φεβρουαρίου, μετά από μακρά διαδρομή και αλλαγή κατόχων, που διήρκεσε περισσότερο από έναν αιώνα.
Η Υπουργός Πολιτισμού παρέστη στην τελετή που πραγματοποιήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, για την παράδοση της κεφαλής του Γρύπα, που επαναπατρίστηκε από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης (MET).
Όπως σημείωσε, στον χαιρετισμό της, «Η τελετή καταδεικνύει τη σημασία, πραγματική και συναισθηματική, την οποία έχει ο επαναπατρισμός αυτής της κεφαλής του γρύπα, στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, εδώ στο χώρο που ανήκει. Κάποιος ή κάποιοι άνθρωποι, περισσότερο από 2.500 χρόνια πριν – χρονολογείται στα 650-625 π.Χ.- επέλεξαν να προσφέρουν το χάλκινο τριποδικό λεβέτι, το οποίο κοσμούσαν οι τρεις κεφαλές γρύπα, εξαίρετο δείγμα της αρχαίας ελληνικής μεταλλοτεχνίας, στον πατέρα των θεών, τον Ολύμπιο Δία. Κάθε επαναπατρισμός είναι μία ξεχωριστή στιγμή για όλη την οικογένεια του Υπουργείου Πολιτισμού. Κάθε επαναπατρισμός πολιτιστικού αγαθού, το οποίο έχει εξαχθεί παράνομα από την πατρίδα μας είναι άμεσα συνδεδεμένος με την πολιτιστική μας ταυτότητα. Αυτό το βιώνει και το αισθάνεται πολύ καλύτερα αυτός, ο οποίος ζει στο χώρο, στον οποίον επανέρχεται, επιστρέφει και επαναπατρίζεται το πολιτιστικό αγαθό. Γιατί εσείς είστε οι φορείς αυτού του πολιτισμού, που χιλιάδες χρόνια τώρα ζει και αναπτύσσεται, στον συγκεκριμένο χώρο. Κάθε μεμονωμένος επαναπατρισμός μας θυμίζει το μείζον εθνικό μας αίτημα: Τον επαναπατρισμό και την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα στη γη που τα γέννησε, κάτω από το αττικό φως. Θα ήθελα να ευχηθώ ο γρύπας που γυρίζει πίσω -αυτό το μιξογενές όν, το οποίο συνδυάζει το σώμα του λιονταριού με τα φτερά και το κεφάλι του αετού- να είναι ο καλός οιωνός, που θα συμβάλει, με τη δυναμική και την παρουσία του, να γυρίσουν κάποτε, όχι πολύ μακριά, και τα φειδιακά αριστουργήματα, στην Αθήνα».
Η έρευνα από την αρμόδια Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του Υπουργείου Πολιτισμού στο Αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας απέδειξε πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κεφαλή του γρύπα που μέχρι πρότινος βρισκόταν στο ΜΕΤ ταυτίζεται με εκείνη που είχε βρεθεί στην Αρχαία Ολυμπία, τον Δεκέμβριο 1914, από τον επιμελητή του Μουσείου Θεμιστοκλή Καραχάλιο. Το αρχαίο είχε εντοπιστεί στην κοίτη του ποταμού Κλαδέου, δίπλα στο αρχαίο Γυμνάσιο της Ολυμπίας, σε χώματα που είχαν παρασυρθεί από το ποτάμι και είχε παραδοθεί από τον επιμελητή στο Μουσείο της Αρχαίας Ολυμπίας, όπου έγινε ο καθαρισμός του. Η πρώτη δημοσίευση της αρχαίας κεφαλής με φωτογραφική τεκμηρίωση έγινε το 1915, στο Αρχαιολογικό Δελτίο, την επίσημη έκδοση της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Σύμφωνα με το αρχειακό υλικό που εντόπισε η αρμόδια Διεύθυνση, ο γρύπας κλάπηκε την δεκαετία του 1930 από το Μουσείο. Η πρώτη αναφορά στην απώλειά του γίνεται το 1937-1938, στην ετήσια έκθεση των Γερμανών ανασκαφέων της Ολυμπίας. Το 1940 η Αρχαιολογική Υπηρεσία διερεύνησε την υπόθεση της κλοπής, η οποία φαίνεται ότι έγινε το 1936 και προχώρησε στις ενδεδειγμένες ενέργειες κατά των προσώπων που είχαν την ευθύνη της φύλαξης των συλλογών την περίοδο αυτή. Η αντίστοιχη έρευνα στα αρχεία του ΜΕΤ επιβεβαίωσε το χρόνο κλοπής της κεφαλής, καθώς φαίνεται ότι αυτή πωλήθηκε το καλοκαίρι του 1936 από Έλληνα αρχαιοπώλη στον Αμερικανό αρχαιοπώλη J. Brummer, για να πωληθεί στη συνέχεια, το 1948, στον W. C. Baker, και να καταλήξει κατόπιν δωρεάς, το 1971, μαζί με τα υπόλοιπα αντικείμενα της Συλλογής Baker, στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης.
