Το Αίτημα της Επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα τέθηκε επίσημα από την ελληνική κυβέρνηση τον Ιούλιο του 1982, δια στόματος της τότε Υπουργού Πολιτισμού, Μελίνας Μερκούρη, στη Γενική Διάσκεψη της UNESCO για την Πολιτιστική Πολιτική στο Μεξικό. Ιστορική και όσο ποτέ επίκαιρη παραμένει η ομιλία της: «….θα σας μιλήσω γι’ αυτά τα Μάρμαρα, που αλλού αποκαλούνται Ελγίνεια Μάρμαρα, αλλά που για μας θα ’ναι πάντα τα Μάρμαρα του Παρθενώνα.
[…]
Είναι τώρα περίπου έξι μήνες αφότου τόλμησα να προτείνω, να επιστραφούν τα Μάρμαρα πίσω στην Ελλάδα. Από τότε έχει ξεσηκωθεί μια μικρή θύελλα. Αυτό που βρίσκω πιο ενδιαφέρον είναι, ότι μετά από μια συνέντευξη, που έδωσα στο BBC, έλαβα εκατοντάδες γράμματα από ιδιώτες και Οργανώσεις της Βρετανίας, που με έχουν ενθαρρύνει. Διακρίνω σ’ αυτά τα γράμματα την αγάπη του αγγλικού λαού για δικαιοσύνη και ομορφιά. Άλλωστε, η ιεροσυλία του Έλγιν είχε ήδη από τότε ξεσηκώσει την κατακραυγή στην ίδια την Αγγλία. Συντετριμμένος ο Άγγλος Ντόντουελ έγραφε : “Υπέστην την ταπείνωση να παρίσταμαι στην απογύμνωση του Παρθενώνα από τα λαμπρότερα Γλυπτά του και στην καταστροφή μερικών θαυμάσιων αρχιτεκτονικών τμημάτων του Ναού”. Ο δε Λόρδος Βύρων γράφει: “Όταν τα θαύματα των αιώνων, που ο χρόνος και η βαρβαρότητα σεβάστηκαν, λεηλατούνται και καταστρέφονται· δεν υπάρχει συγγνώμη, οποιοσδήποτε κι αν είναι ο δράστης αυτής της δειλής καταστροφής. Μιλώ αντικειμενικά. Εγώ είμαι με το μέρος της Ελλάδας και δεν πιστεύω ότι η λεηλασία, είτε στις Ινδίες είτε στην Αττική, τιμά την Αγγλία”.
[…]
Ο μεγάλος μας ποιητής Γιάννης Ρίτσος εκφράζει το αίσθημα όλου του λαού, όταν γράφει : “Αυτές οι πέτρες δεν βολεύονται με λιγότερο ουρανό…”.
Πιστεύω ότι ήρθε ο καιρός αυτά τα Μάρμαρα να γυρίσουν πίσω στον γαλάζιο ουρανό της Αττικής, στον φυσικό τους χώρο, εκεί όπου αποτελούν δομικό και λειτουργικό μέρος ενός μοναδικού συνόλου. […]
Σήμερα με σταθερή φωνή απαιτούμε τα Μάρμαρά μας. Κυρίες και Κύριοι αντιπρόσωποι, Κύριε Γενικέ, το αίτημά μας είναι απόλυτα νόμιμο. Στο όνομα του πολιτισμού και της δικαιοσύνης, ζητούμε την ηθική σας υποστήριξη. Μένω με την ελπίδα».
Στην πρόσφατη συνέντευξή του στο BBC, η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη στα Γλυπτά του Παρθενώνα, ενόχλησε τον Βρετανό Πρωθυπουργό Ρίσι Σούνακ που αντέδρασε με την ακύρωση της προγραμματισμένης συνάντησής τους, κάτι που προκάλεσε αλγεινή εντύπωση ακόμη και στο εσωτερικό της Βρετανίας.
«[…] δεν πρόκειται για ζήτημα επιστροφής αντικειμένων αμφισβητούμενης ιδιοκτησίας. Θεωρούμε ότι τα Γλυπτά αυτά ανήκουν στην Ελλάδα και ότι ουσιαστικά εκλάπησαν· άρα αυτό δεν είναι, κατά τη γνώμη μου, ένα ζήτημα ιδιοκτησίας, το ζήτημα είναι η Επανένωσή τους.
Πού μπορείτε να εκτιμήσετε καλύτερα αυτό που είναι ουσιαστικά ένα μνημείο; Είναι σαν να σας έλεγα να κόψετε τη Μόνα Λίζα στη μέση και θα έχετε τη μισή στο Λούβρο και τη μισή στο Βρετανικό Μουσείο. Πιστεύετε ότι οι τηλεθεατές σας θα εκτιμούσαν την ομορφιά του πίνακα με τέτοιο τρόπο; Αυτό ακριβώς συνέβη με τα Γλυπτά του Παρθενώνα και γι’ αυτό συνεχίζουμε να ασκούμε πίεση για μία συμφωνία που θα είναι ουσιαστικά μια συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας και του Βρετανικού Μουσείου, αλλά που θα μας επιτρέψει να επιστρέψουμε τα Γλυπτά στην Ελλάδα και να τα εκτιμήσει ο κόσμος στο αρχικό τους περιβάλλον», είχε αναφέρει, απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου ο Έλληνας Πρωθυπουργός.
Από τον 19ο αιώνα έως τα τέλη του 2023 -με την προσπάθεια τα τελευταία χρόνια να έχει ενταθεί, πολλά έχουν γίνει υποστηρικτικά του Αιτήματος Επανένωσης· πολλές είναι και οι προσωπικότητες που έχουν σηκώσει τη βαριά πένα τους, έχουν υψώσει την καθαρή φωνή τους.
Μα μιλούν και τα Μάρμαρα. Όσα λένε, κάνουν το πιο άρτιο, το πιο δυνατό δια ανθρωπίνου στόματος υποστηρικτικό επιχείρημα του Αιτήματος Επανένωσης- είτε νομικό, είτε διαπραγματευτικό, πολιτικό, πολιτιστικό, ηθικό ή αισθητικό- να φαντάζει ψίθυρος ανίσχυρος… Τα αριστουργηματικά εις τους αιώνες Μάρμαρα μιλούν. Κάτω από το αττικό φως ή όπου αλλού… τα Μάρμαρα μιλούν· δυνατότερη όλων, η δική τους φωνή. Η επιβλητική, αρχαϊκή τους σιωπή, θρυμματίζει τον ήχο, ενώνει τον χωροχρόνο σε μια ματιά αιώνια, καθηλωτική· και παραμένει -από την πρώτη στιγμή που χέρι βίαιο, ιερόσυλο υψώθηκε- φωνή δυνατή, ακίνητη και αμετακίνητη, εκκωφαντική, που αέναα επαναλαμβάνει το Αίτημα.
