Μία σημαντική στιγμή για το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας (ΜΓΦΙ) σηματοδοτεί η έκθεση «Κοσμοναύτης στη Γη», καθώς μάς συστήνει για πρώτη φορά το καλλιτεχνικό έργο του ιδρυτή του Μουσείου, Άγγελου Γουλανδρή [Λεβίδου 13 και Όθωνος 100, Κηφισιά].
Η επιμέλειά της είναι συλλογικό έργο του Λάμπη Θεοδωρόπουλου, καλλιτεχνικού διευθυντή του ΜΓΦΙ, του ιστορικού τέχνης Γιώργου Μυλωνά και της Μαρίας Ξανθάκου. ΄
Οι πόρτες της έκθεσης έχουν ανοίξει, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό -έως τις 29 Φεβρουαρίου 2024.
Για την ιδιαίτερη αυτή αποστολή, μιλήσαμε με τους ανθρώπους του ΜΓΦΙ.
Πώς προέκυψε η έκθεση;
«Τα έργα του Άγγελου Γουλανδρή διακοσμούσαν τα γραφεία του Μουσείου, παίρναμε αποφάσεις συνοδευόμενοι από την καλλιτεχνική του ματιά, δουλεύαμε καθημερινά κάτω από τη δημιουργική του αύρα» λέει η Γεωργία Ζαννιά, επικεφαλής Τομέα Επιχειρησιακής Ανάπτυξης και Επικοινωνίας. «Επί σειρά ετών συζητούσαμε τη δημιουργία μιας Έκθεσης, προκειμένου να μοιραστούμε με τον κόσμο αυτή την άγνωστη καλλιτεχνική του πτυχή. Ο καιρός ωρίμασε και καταφέραμε να την κάνουμε πραγματικότητα».
Πώς είναι να δουλεύει κανείς για το όραμα του Άγγελου Γουλανδρή;
«Η πίστη του στο έργο του ήταν βαθιά και μεταδοτική. Ανεξίτηλα μένουν στη μνήμη μου τα κοινά χρόνια, τα λόγια του, η συμπεριφορά του, ο τρόπος που ήξερε να κατανοεί, να ενθουσιάζει, να ενθαρρύνει, να επιβραβεύει, να στέκεται δίπλα στους συνεργάτες του με ανθρωπιά» αναφέρει η Φαλή Βογιατζάκη, πρόεδρος του ΜΓΦΙ και στενή συνεργάτης του Άγγελου και της Νίκης Γουλανδρή, σχεδόν από την εκκίνηση του Μουσείου. «Ο Άγγελος πίστευε ότι σ’ αυτή τη ζωή ο κάθε άνθρωπος οφείλει να βρει κάποια αποστολή, να την πιστέψει και να αφιερώσει σ’ αυτήν ένα μέρος του χρόνου του και των δυνάμεών του» προσθέτει, ενώ ο Λάμπης Θεοδωρόπουλος -καλλιτεχνικός διευθυντής του ΜΓΦΙ και ένας εκ των τριών επιμελητών, συμπληρώνει: «Σαν γήινος κοσμοναύτης πέτυχε να μεταδώσει τη γαλήνια προσέγγιση που είχαν οι γεωμετρικές του γραμμές σε εμάς τους συνεργάτες του, με μαθηματική ακρίβεια με το βλέμμα στο σύμπαν και το αύριο. Τη γαλήνη και ακρίβεια αυτή είχαμε σαν οδηγό στην επιλογή και παρουσίαση της έκθεσής του».
«Είμαι η τελευταία που μπήκε στην ομάδα της έκθεσης και δεν είχα, φυσικά, την ευκαιρία να γνωρίσω τον Άγγελο Γουλανδρή από κοντά» προσθέτει η Αλεξάνδρα Κολλάρου -art consultant και υπεύθυνη επικοινωνίας της έκθεσης. «Η ενέργεια του, όμως, είναι διάχυτη στους χώρους του ΜΓΦΙ· είναι σχεδόν απτή και σε παρασύρει στο όραμα. Θεωρώ ότι όλοι οι άνθρωποι του Μουσείου έχουν συναίσθηση της ευθύνης και ένα αίσθημα τιμής και χαράς για την ευκαιρία που έχουν ως συνεχιστές του έργου του Άγγελου Γουλανδρή. Είναι σαφές ότι το έργο του εμπνέει».
Τι θα δούμε;
«Παρουσιάζονται 117 έργα του Άγγελου Γουλανδρή, έργα διαφορετικών μέσων, τεχνοτροπιών και διαστάσεων. Η εκφραστική του γκάμα ήταν ευρύτατη, είναι εντυπωσιακό· ακόμη πιο εντυπωσιακό, όμως, είναι πως τα έργα του συλλαμβάνουν πλήρως την αύρα της εποχής τους, είναι απόλυτα σύγχρονα και αντιπροσωπευτικά του Ευρωπαϊκού μοντερνισμού» λέει η Αλεξάνδρα Κολλάρου. «Μιλάμε για πίνακες, σχέδια, βιτρό και γλυπτά που καθρεφτίζουν περίπου 30 χρόνια δημιουργίας. Μέσα από αυτά τα έργα χτίζεται το πορτραίτο του καλλιτέχνη Άγγελου Γουλανδρή, δίνοντας στον θεατή την ευκαιρία να κάνει μία νέα ανάγνωση του σημαντικού αυτού άνδρα».
Με την ευκαιρία της έκθεσης δημιουργήθηκε και σειρά εικαστικών αντικειμένων εμπνευσμένων από τα έργα του Άγγελου Γουλανδρή. «Ο Άγγελος και η Νίκη Γουλανδρή έφτιαξαν μαζί το ΜΓΦΙ και αφιερώθηκαν σε αυτό με πάθος και συνέπεια. Εκτός από το κοινό όραμα για τη φύση και το περιβάλλον, τους συνέδεε και η κοινή του ανάγκη για καλλιτεχνική έκφραση. Η Νίκη ήταν καταξιωμένη βοτανική ζωγράφος· έργα και αντικείμενα εμπνευσμένα από το έργο της ήταν ανέκαθεν διαθέσιμα μέσω του Μουσείου. Πλέον, συνοδεύονται και από αντίστοιχα εμπνευσμένα από το έργο του Άγγελου. Μια κοινή πορεία που συνεχίζει κόντρα στον χρόνο» συμπληρώνει η Γεωργία Ζαννιά.
Γιατί είναι τρεις οι επιμελητές;
«Το έργο ήταν μεγάλο και απαιτητικό, θελήσαμε να χτίσουμε μία δυναμική ομάδα που να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις προκλήσεις» λέει η Γεωργία Ζαννιά. «Ο Λάμπης, εκτός από τα καθήκοντα που έχει σήμερα στο Μουσείο, δούλεψε επί χρόνια ως στενός συνεργάτης του Γουλανδρή· οι γνώσεις και η εμπειρία του ήταν ανεκτίμητες. Όπως πάντα, στις εκθέσεις μας συνεργαζόμαστε με έναν ιστορικό Τέχνης και ο Γιώργος Μυλωνάς ήταν ο ιδανικός άνθρωπος στη συγκεκριμένη περίσταση. Το επιμελητικό τρίο συμπληρώνει με την πολύπλευρη εμπειρία της στην τέχνη η στενή φίλη του Μουσείου, Μαρία Ξανθάκου».
Τι σκοπό έχει η έκθεση;
«Η έκθεση έχει διπλό σκοπό: Να συστήσει στο κοινό αυτή την άγνωστη αλλά τόσο σημαντική πτυχή του Άγγελου Γουλανδρή. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον για όλους εμάς που δε τον γνωρίσαμε προσωπικά αλλά τον ξέρουμε μέσα από το Μουσείο (και ποιος δε το έχει επισκεφθεί έστω σε νεαρή ηλικία με το σχολείο του;), έχει αγγίξει τις ζωές μας με τον τρόπο του. Τώρα, έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε μία τελείως διαφορετική, πιο ιδιωτική πλευρά του», λέει η Αλεξάνδρα Κολλάρου. Και προσθέτει: «Παράλληλα η έκθεση στοχεύει στη στήριξη του Μουσείου. Όλα τα έργα, και τα αναμνηστικά αντικείμενα που δημιουργήθηκαν επ’ ευκαιρία, πωλούνται και τα έσοδα προορίζονται για την ενίσχυση των δραστηριοτήτων του. Αυτό έχει μία σχεδόν υπερβατική διάσταση: ο ιδρυτής του Μουσείου δεν είναι πιά μαζί μας αλλά μέσα από το καλλιτεχνικό του έργο μπορεί να συνεχίσει να τροφοδοτεί το μεγάλο του δημιούργημα. Πράγματι ένας κοσμοναύτης που διασχίζει τον χωροχρόνο!»
Τι προκλήσεις είχε η διοργάνωση; Πώς επιλέχθηκαν τα έργα;
«Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν να κάνεις τις σωστές επιλογές ώστε να καταγραφεί με ακρίβεια το φάσμα αλλά και η εξέλιξη του έργου του Γουλανδρή σε βάθος χρόνου. Τα έργα επελέγησαν ανάμεσα σε σύνολο περισσότερων από 2000 που δημιούργησε από το 1960 έως το τέλος της ζωής του. Ήταν μια επίπονη, εξαιρετικά ευαίσθητη διαδικασία. Έπρεπε να τιμήσουμε τον άνθρωπο και δημιουργό Άγγελο Γουλανδρή» λέει ο Λάμπης Θεοδωρόπουλος». «Έτσι αποφασίσαμε να κάνουμε αυτή την έκθεση ζωγραφικής του στον χώρο που εμπνεύστηκε και δημιούργησε ο ίδιος. Η έκθεση παρουσιάζει, κατά το δυνατόν, τη διαχρονική του υπόσταση, με αντιπροσωπευτικά έργα από όλες τις περιόδους του. Αυτό δεν έχει ξαναγίνει».
Ποια είναι η επόμενη μέρα για το ΜΓΦΙ;
Η έκθεση επανασυστήνει τον Άγγελο Γουλανδρή αλλά κατά κάποιο τρόπο και το ίδιο το Μουσείο, καθώς σηματοδοτεί τη μετάβαση του σε Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Ελλάδας, μια διαδικασία εν εξελίξει. «Το Μουσείο επιλέχθηκε για το όνομα, την παράδοση, τη διεθνή του καταξίωση. Για τη μοναδικότητα των συλλογών, τις υποδομές και την περιουσία που διαθέτει για τον σκοπό αυτό. Την τεχνογνωσία σε θέματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης. Τους πολλούς και υψηλού επιπέδου επιστήμονες, όχι μόνο στο γραφείο και στα εργαστήρια, αλλά και διαρκώς έξω, στην ελληνική φύση, εκτελώντας εργασίες πεδίου» μας λέει η πρόεδρος του Μουσείου Φαλή Βογιατζάκη, ενώ κλείνει σημειώνοντας: «Πρόκειται για μια μεγάλη δωρεά στη χώρα. Γνωρίζω ότι ο δρόμος προς την ολοκλήρωση είναι μακρύς και δύσκολος. Αισθάνομαι ότι το κομμάτι αυτό ήταν η δική μου αποστολή, που μου εμπιστεύθηκαν ο Άγγελος και η Νίκη, για να ολοκληρωθεί το έργο τους».
