Μια ωδή στον έρωτα. Που ορμητικά μπαίνει στις ζωές. Που ανακουφίζει, γλυκαίνει τις καρδιές, που παθιάζει, κλείνει πληγές κι ανοίγει άλλες τόσες. Που ωθεί στα ουράνια και στέλνει βίαια σ’ αδιέξοδα. Που νοηματοδοτεί τη ζωή και ας πηγαίνει χέρι-χέρι με τον θάνατο.
Στον έρωτα, που μουσικοί και ποιητές επένδυσαν χιλιάδες λέξεις κι εκατομμύρια νότες. Σ’ αυτόν είναι αφιερωμένη η performance «EROS» που παρουσιάζει για τη Γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου η βραβευμένη σοπράνο, συνθέτρια και πιανίστα Μαρίκα Κλαμπατσέα, στις 14 και 15 Φεβρουαρίου στον Χώρο Τέχνης Ασωμάτων, στις 9 το βράδυ [Ασωμάτων 6, Θησείο].
Με την avant-garde σοπράνο, Μαρίκα Κλαμπατσέα, η οποία συνδέει το χθες με το σήμερα μέσα από τα τραύματα και τις χαρές της ζωής, όπου το μίσος, η απόγνωση, ακόμη και η βία συναντούν το πάθος, το παράφορο αίσθημα, τον Έρωτα, είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε.
Προέρχεστε από μια οικογένεια καλλιτεχνών. Πότε συνειδητοποιήσατε η ίδια ότι θέλετε ν’ ασχοληθείτε επαγγελματικά με τη μουσική και πώς στραφήκατε στο πιάνο και το τραγούδι;
«Ναι! Η Νίνη, η μητέρα μου, τραγούδαγε όπερα και από παιδί την άκουγα έκπληκτη και με θαυμασμό -είχε βελούδινη φωνή· τραγούδαγε άριες αγαπημένες, σαν το Estrano από την όπερα La Traviata του Giuseppe Verdi. Αυτό ήταν ένα πολύτιμο δώρο στη ζωή μου! Οφείλω στη μητέρα μου, το ότι αποφάσισα να γίνω μουσικός. Ό,τι πιο όμορφο άκουγα, από παιδί, ήταν η όπερα! Και μια σημαντική παρένθεση: Ένα ιδιαίτερα συγκινητικό γεγονός, που με έκανε να στραφώ προς την όπερα, ήταν, όταν παιδάκι ακόμη, πήγαμε με τη μητέρα μου στην Επίδαυρο για να ακούσουμε τη Μαρία Κάλλας! Ερμήνευε την Casta Diva από την όπερα Νόρμα του Bellini! Ακόμη έχω στα αυτιά μου τη θεϊκή, υπερβατική φωνή της».
Το ρεπερτόριό σας είναι πολυσυλλεκτικό, κι εκτείνεται από την κλασική μουσική και την τζαζ, μέχρι τη ροκ, το φολκλόρ και το μιούζικαλ. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα σ’ αυτά τα είδη;
«Ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός που ονομάζω “γενναιόδωρο”, μου προσέφερε αυτόν τον νέο δρόμο στη μουσική. Να αυτοσχεδιάζω! Kαι τι σημαίνει αυτό στην μουσική; Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο, που βοηθά πιστεύω κάθε μουσικό. Αυτοσχεδιάζοντας, κάθε performance εξελίσσεται ενώ παραλλάσσεται, προσφέροντας νέα ακούσματα! Πώς να μην αγαπήσω τον αυτοσχεδιασμό; Mε βοήθησε να απελευθερωθώ από τα στεγανά, τον εγκλωβισμό και τη δειλία, που φέρνουν, δυστυχώς, οι στέρεες σπουδές φωνητικής ή και πιάνου στα ωδεία. Πιστεύω ότι βοηθά στο να απελευθερωθεί η μουσική έκφραση του καλλιτέχνη στο έπακρο. Απαντώντας στο ερώτημά σας, ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός είναι αυτός που με βοήθησε στο να ελίσσομαι ανάμεσα στα διαφορετικά είδη μουσικής, από την κλασσική, το baroque, στην jazz, τις μπαλάντες, το φολκλόρ και το musical. Έμαθα, ακόμη, ίσως και το πιο βασικό: Πως τα συναισθήματα ενός τραγουδιστή μπορούν να μετατραπούν σε ήχους διαφορετικούς και ακόμη αναπάντεχους. Έτσι, θέλω να πιστεύω, ότι ισορροπώ. Ας κριθώ, όμως, καλύτερα από τους ακροατές, που θα έρθουν να με ακούσουν στην performance EROS».
Και τι θα λέγατε σ’ εκείνους που τείνουν να βάλουν «ταμπέλες» στη μουσική;
«Να μη βιάζονται να προδιαγράφουν σύμφωνα με τα ακούσματά τους ό,τι ακούν διαφορετικό, αλλά να το προσεγγίζουν με σύνεση και θετική διάθεση.
Η άγνοια οδηγεί πολλές φορές ακροατές να βάζουν, όπως σωστά λέτε, “ταμπέλλες”, αντί να σκύψουν σε αυτό, να ψάξουν, να ενδιαφερθούν πρώτα από όλα να γνωρίσουν το διαφορετικό, χωρίς προκαταλήψεις και εκ των προτέρων τετελεσμένη άποψη».
Με τι κριτήρια επιλέξατε τα κομμάτια που θα ερμηνεύσετε στην performance EROS; Τι είναι για εσάς ο έρωτας και πώς αυτός συνδέεται με την τέχνη σας;
«Ναι, ο έρωτας, δεν θα μπορούσε παρά να με απασχολεί. Με τη στενή ή πιο πλατιά του έννοια. Ο έρωτας για τη ζωή! Πώς να μην συνδέεται με τη μουσική μου;
Από παιδί, έβλεπα τη ζωή σαν μια απέραντη αγάπης αγκαλιά. Η performance EROS είναι μέρος αυτής της μουσικής διαδρομής, που διανύει την περίοδο από τα αθώα παιδικά μου χρόνια, μέχρι και την ώριμη πια ηλικία μου, με επιλογές μουσικής που αγάπησα· όπως κλασσική μουσική με άριες αγαπημένες, blues της Billie Holiday έως τραγούδια του Elvis Presley ή μουσική τουTom Waits. Το EROS, στο μουσικό αυτό ταξίδι της αγάπης και της αποξένωσης, επικεντρώνεται και εμπνέεται από τις πρωτοπόρους ποιήτριες Sarah Kane, HD Doolittle, Sylvia Plath, Μαρία Πολυδούρη. Η σκηνοθέτιδα Aliki Peterson διαβάζει ολοκληρώνοντας και δίνοντας συγκινητικά το τελικό στίγμα της performance . Το EROS, όμως, θα είναι και θλιβερό, γιατί πενθώ για ό,τι αγαπημένο έχω χάσει σε αυτή τη ζωή».
Στη μέχρι τώρα διαδρομής σας, έχετε αποσπάσει πολλά βραβεία. Ποια ήταν, όμως, για εσάς η πιο καθοριστική στιγμή της καριέρας σας, σε συναισθηματικό επίπεδο;
«Μάλλον δύσκολο φαίνεται να επιλέξω κάποια στιγμή, γιατί έχουν παίξει ρόλο πολλά συμβάντα στη ζωή μου, που καθόρισαν τη μουσική μου πορεία σαν μουσικό και είναι πολλές οι στιγμές αυτές.
Θα μιλήσω, όμως, για κάποιες από αυτές όταν παιδί, θα ήμουν 7 – 8 χρόνων, μπήκα στο σαλόνι και τραγούδησα μιμούμενη μια στροφή της αγαπημένης άριας της μητέρας μου από την Traviata του Giuseppe Verdi, το Estrano! Έτρεξε συγκινημένη και με αγκάλιασε. Αισθάνθηκα δυνατή κι ικανή να τραγουδήσω κάτι, έστω και λίγο, από την υπέροχη αυτή άρια που η μητέρα μου αγάπησε. Το όνειρό μου είχε γίνει πραγματικότητα.
Ακόμη, όταν το Arts Council της Αγγλίας υποστήριξε το πρώτο μου έργο. Το κρατικό βραβείο, επίσης, που μού δόθηκε για την όπερα δωματίου Calamity Jane: Γράμματα στην Κόρη της (1877-1902), ήταν καθοριστικό».
Η δημιουργία είναι ένας μοναχικός δρόμος;
«Ναι, είναι μοναχικός ο δρόμος.»
Τι σας κάνει να αισιοδοξείτε και τι είναι ικανό να σας κόψει τα φτερά;
«Η δημιουργία, η ελευθερία, η χαρά, η αγάπη, ο έρωτας! Να μου κόψει τα φτερά; Χμ, υπάρχουν πάντα κίνδυνοι στη ζωή μας, που δυστυχώς δεν μπορούμε να αποτρέψουμε, θυμίζοντάς μας ποια είναι η σκληρή πραγματικότητα. Κάποιοι από αυτούς, η εκμετάλλευση, η κακοήθεια, ο πουριτανισμός, η αλλοτρίωση της τέχνης, ο κυνισμός, η απανθρωπιά, η αρρώστια, ο θάνατος…»
