Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, κατά την επίσημη επίσκεψή της στο Πεκίνο, προσκεκλημένη της Κινεζικής Ακαδημίας Κοινωνικών Σπουδών (CASS), συμμετείχε με ομιλία, στην εναρκτήρια εκδήλωση του Α’ Παγκοσμίου Συνεδρίου Κλασικών Σπουδών, το οποίο φιλοξενείται στο Πεκίνο, με θέμα «Κλασικοί Πολιτισμοί και Σύγχρονος Κόσμος».
«Το θέμα του Συνεδρίου», σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, μας προσκαλεί να εξερευνήσουμε τις βαθιές ρίζες της ανθρώπινης σκέψης, να αντλήσουμε σοφία από το πλούσιο υφαντό της ανθρώπινης ιστορίας και να εξετάσουμε πώς οι αξίες και οι παραδόσεις των αρχαίων πολιτισμών διαμορφώνουν τις σύγχρονες κοινωνίες». Επεσήμανε «ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Κίνα, ως κληρονόμοι δύο από τους αρχαιότερους πολιτισμούς, μοιράζονται μια ιστορία που διαμόρφωσε την πορεία της ανθρωπότητας. Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας και πολλών θεμελιωδών αρχών της δυτικής σκέψης, έχει επηρεάσει καταλυτικά την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη του σύγχρονου κόσμου… Στην Ελλάδα, τα κλασικά ιδανικά της λογικής, της ελευθερίας, της ελευθερίας του λόγου και της σκέψης, της πολιτικής ευθύνης, της ισονομίας, παραμένουν κεντρικά στη δημόσια ζωή. Αποτελούν το θεμέλιο των νομικών μας συστημάτων, των εκπαιδευτικών μας πλαισίων και των δημοκρατικών μας θεσμών… Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, γεωγραφικά και πληθυσμιακά. Ωστόσο, το αποτύπωμά της στην παγκόσμια ιστορία υπήρξε τεράστιο. Στην αρχαιότητα, ο ελληνικός, ή πιο σωστά ο ελληνιστικός κόσμος, έφερε για πρώτη φορά σε επαφή την Ανατολή με την Δύση. Υπήρξε το όχημα για την ανταλλαγή ιδεών, φιλοσοφιών, καλλιτεχνικών ρευμάτων, θρησκευτικών και αρχιτεκτονικών και πολιτιστικών επιρροών… Σήμερα, η Ελλάδα αποτελεί για την Ανατολή την πύλη για την Ευρώπη και τον δυτικό κόσμο. Όχι μόνο λόγω της γεωγραφικής της θέσης. Αλλά και γιατί υπήρξε πάντοτε χώρος όσμωσης για τις ιδέες και τα ρεύματα που έρχονται από την Ανατολή. Ως μία τέτοια χώρα, αντιλαμβανόμεθα το χρέος μας να λειτουργούμε και ως ταμιευτήρες μνήμης, μέσα σε έναν κόσμο που ξεχνάει και αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Να πρεσβεύουμε αξίες, όχι συμφέροντα. Να προβάλουμε το ακαδημαϊκό έργο, να του δίνουμε πνοή, να το εντάσσουμε σε κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Αυτό εφαρμόζουμε και στις διεθνείς πολιτιστικές μας σχέσεις.
Αναφερόμενη η Υπουργός στις πολιτιστικές ανταλλαγές Ελλάδας-Κίνας, σημείωσε: «Αποδίδουμε ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη των πολιτιστικών μας ανταλλαγών. Πρόσφατα υλοποιήσαμε το Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού μεταξύ των δύο χωρών, το οποίο λειτούργησε όχι ως τέλος αλλά ως αρχή, ως έναυσμα για τη συνέχεια. Προχθές εγκαινιάσαμε την έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου», στο Εθνικό Μουσείο της Κίνας. Σε λίγες μέρες ανοίγει, στο Capital Museum, η έκθεση «Οι Έλληνες: Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο». Αυτά είναι μονάχα λίγα παραδείγματα μεταξύ πολλών. Η πολιτιστική συνεργασία μας έχει συμφωνηθεί στο ανώτατο επίπεδο, κατά τις ανταλλαγές επισκέψεων του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου Σι Τζινπίν στο Πεκίνο και την Αθήνα αντίστοιχα».
Στην κατακλείδα της ομιλίας της η Λίνα Μενδώνη επεσήμανε ότι «η κληρονομιά των κλασικών πολιτισμών είναι ένας πλούσιος και ανεκτίμητος πόρος που συνεχίζει να μας εμπνέει και να μας καθοδηγεί και σήμερα. Μέσα από εκδηλώσεις, όπως αυτό το Συνέδριο, έχουμε την ευκαιρία να ανανεώσουμε τη δέσμευσή μας να προωθούμε τη βαθύτερη κατανόηση μεταξύ των πολιτισμών. Καθώς προχωράμε μπροστά, ας θυμόμαστε ότι η σοφία των κλασικών πολιτισμών δεν περιορίζεται στις σελίδες της ιστορίας –είναι μια ζωντανή, δυναμική δύναμη που μπορεί να μας βοηθήσει να πλοηγηθούμε στις πολυπλοκότητες του σύγχρονου κόσμου».
Αναφερόμενη στην πρόσφατη ίδρυση της Κινεζικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα -της 20ης κατά σειρά και της πρώτης από χώρα της Ασίας- η Υπουργός τόνισε ότι ιδρύθηκε και ακολουθεί το θεσμικό πλαίσιο που ορίζει ο Νόμος 4858/2021 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού.
Νωρίτερα, η Υπουργός Πολιτισμού είχε συνάντηση εργασίας με τον Υπουργό Προβολής και Επικοινωνίας Li Shulei, Πρόεδρο της Γραμματείας της Κεντρικής Επιτροπής και Επικεφαλής του Τμήματος Δημοσιότητας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ. Η Λίνα Μενδώνη ευχαρίστησε τον Li Shulei για την σθεναρή υποστήριξη της Κίνας στο δίκαιο αίτημα της Ελλάδας για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, στην Αθήνα. «Οι δύο χώρες μας», σημείωσε η Λίνα Μενδώνη, «έχουν υποστεί αρπαγή των πολιτιστικών τους θησαυρών και πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους στο ζήτημα του επαναπατρισμού των παρανόμως διακινηθέντων πολιτιστικών αγαθών και του παρανόμου εμπορίου αρχαιοτήτων και έργων τέχνης». Εστίασε και στην ανάγκη συνεργασίας και ανταλλαγής καλών πρακτικών για τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, υλικής και άυλης, από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ενώ σημείωσε το πρόσφορο έδαφος για συνεργασία και συνέργειες της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη σύγχρονη δημιουργία. Έκανε ειδική αναφορά για το χώρο του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών μέσων, αναφέροντας ότι στην Ελλάδα υφίσταται ένας νέος δυναμικός φορέας που ενθαρρύνει και ενισχύει την ανάπτυξη ξένων παραγωγών στη χώρα μας.
Ο Li Shulei επαναβεβαίωσε στην Υπουργό την συνεχή στήριξη της Κίνας στο αίτημα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα και την ευχαρίστησε για τη στήριξη που παρείχε η Ελλάδα στην τελευταία Σύνοδο, για την εγγραφή του κεντρικού άξονα του Πεκίνου στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Τόνισε ότι «ο κινεζικός λαός έχει ιδιαίτερους δεσμούς με τον ελληνικό λαό και τρέφει αληθινά συναισθήματα φιλίας και εκτίμησης». Υποστήριξε εμφατικά ότι δικαιωματικά οι δύο χώρες διεκδικούν ηγετικό ρόλο όσον αφορά στη συνεργασία στον τομέα των Κλασικών Σπουδών, καθώς και την ανάγκη ενδυνάμωσης των πολιτιστικών σχέσεων Ελλάδας –Κίνας.
Ομιλία της Υπουργού Πολιτισμού Δρος Λίνας Μενδώνη στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Κλασικών Σπουδών στο Πεκίνο
Αποτελεί ξεχωριστή τιμή να εκπροσωπώ το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας στο πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Κλασικών Σπουδών, που οργανώνεται στην ιστορική πόλη του Πεκίνου. Πολλώ δε μάλλον που η πραγματοποίηση του Συνεδρίου συμφωνήθηκε κατά τη συνάντηση που είχα με τον κ. Li Shulei ακριβώς έναν χρόνο πριν, και πάλι εδώ.
Θα ήθελα να εκφράσω θερμές ευχαριστίες και συγχαρητήρια στους οικοδεσπότες μας –την Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Κίνας, το Υπουργείο Παιδείας της Κίνας. Συγχαρητήρια, βέβαια, αξίζουν και στην Ακαδημία Αθηνών για τη συνεισφορά της, ώστε το πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο Κλασικών Σπουδών να αποτελέσει ένα μνημειώδες γεγονός με πραγματικά παγκόσμια ακτινοβολία.
Το θέμα του Συνεδρίου, «Κλασικοί Πολιτισμοί και ο Σύγχρονος Κόσμος», μας προσκαλεί να εξερευνήσουμε τις βαθιές ρίζες της ανθρώπινης σκέψης, να αντλήσουμε σοφία από το πλούσιο υφαντό της ανθρώπινης ιστορίας και να εξετάσουμε πώς οι αξίες και οι παραδόσεις των αρχαίων πολιτισμών διαμορφώνουν τις σύγχρονες κοινωνίες. Δεν πρόκειται για ακαδημαϊκή άσκηση, αλλά για ζωτική ενασχόληση, η οποία τονίζει τη σημασία των κλασικών σπουδών στην προσφορά καινοτόμων λύσεων στα σημερινά παγκόσμια προβλήματα. Με το να κατανοούμε και να γνωρίζουμε το παρελθόν, εξοπλιζόμαστε με τα εργαλεία για να αντιμετωπίζουμε το παρόν και να οικοδομήσουμε ένα ασφαλές μέλλον.
Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κίνα, ως κληρονόμοι δύο από τους αρχαιότερους πολιτισμούς, μοιράζονται μια ιστορία που διαμόρφωσε την πορεία της ανθρωπότητας. Η Ελλάδα, το λίκνο της δημοκρατίας, της φιλοσοφίας και πολλών θεμελιωδών αρχών της δυτικής σκέψης, έχει επηρεάσει σημαντικά την πνευματική και πολιτιστική ανάπτυξη του σύγχρονου κόσμου. Οι ιδέες φιλοσόφων, όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Σωκράτης συνεχίζουν να διαμορφώνουν τις απόψεις μας για την πολιτική, την ηθική και τη διακυβέρνηση. Αυτά τα κλασικά ελληνικά ιδανικά παραμένουν βαθιά ριζωμένα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες.
Αντίστοιχα, η αρχαία σοφία της Κίνας, ενσωματωμένη στις διδασκαλίες του Κομφούκιου, του Λάο Τσε και άλλων μεγάλων στοχαστών, έχει διαμορφώσει βαθιά την πορεία του ανατολικού πολιτισμού. Η κινεζική φιλοσοφία τονίζει την αρμονία, την ισορροπία και την καλλιέργεια της αρετής: Αξίες που συνεχίζουν να επιδρούν στη σύγχρονη διακυβέρνηση, στις κοινωνικές δομές και στις προσωπικές σχέσεις.
Στην Ελλάδα, τα κλασικά ιδανικά της λογικής, της ελευθερίας, της ελευθερίας του λόγου και της σκέψης, της πολιτικής ευθύνης, της ισονομίας, παραμένουν κεντρικά στη δημόσια ζωή. Αποτελούν το θεμέλιο των νομικών μας συστημάτων, των εκπαιδευτικών μας πλαισίων και των δημοκρατικών μας θεσμών.
Παρομοίως, η διαχρονική έμφαση της Κίνας στην κοινωνική αρμονία, στον σεβασμό της παράδοσης και στην ηθική ηγεσία συμβάλλει στη διαμόρφωση του σύγχρονου πολιτικού και πολιτιστικού τοπίου της.
Καθώς βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι της ιστορίας, αντιμετωπίζοντας πρωτοφανείς παγκόσμιες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι κοινωνικές ανισότητες και οι τεχνολογικές ανατροπές, η σοφία και η γνώση των κλασικών πολιτισμών προσφέρει διαχρονικά διδάγματα. Ιδιαίτερα, η ελληνική έννοια του μέτρου έχει βαθιά σημασία. Βασισμένη στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, η ιδέα αυτή τονίζει τη σημασία της ισορροπίας τόσο στην προσωπική όσο και στην κοινωνική ζωή. Προειδοποιεί κατά της οποιαδήποτε υπερβολής και ενθαρρύνει έναν βιώσιμο τρόπο ζωής, ηθική ηγεσία, συνετή διακυβέρνηση, τη φροντίδα για τη φύση και περιβάλλον.
Παρομοίως, οι διδασκαλίες του Κομφούκιου για την ηθική διακυβέρνηση και την καλλιέργεια της αρετής υπογραμμίζουν τη σημασία της ηθικής ευθύνης, όχι μόνο σε ατομικό επίπεδο αλλά και εντός των δομών εξουσίας.
Στον σημερινό κόσμο, όπου η διαφθορά, οι ανισότητες και η πολιτική πόλωση απειλούν τον κοινωνικό ιστό, οι διδασκαλίες των φιλοσόφων μας για μια κοινωνία δικαίου και αρετής, καθώς και η έμφαση στον ρόλο των ηγετών ως ηθικών προτύπων, αντηχούν βαθιά στις σύγχρονες συζητήσεις για τη διακυβέρνηση, την ακεραιότητα και τη δημόσια υπηρεσία.
Αυτό το συνέδριο συμβολίζει τη συνέχιση αυτού του διαλόγου: Μία ανταλλαγή ιδεών μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ αρχαίας σοφίας και σύγχρονων προκλήσεων. Μέσα από τον πολιτιστικό διάλογο και την αμοιβαία μάθηση, η Κίνα και η Ελλάδα έχουν την ευκαιρία να εμβαθύνουν τη σχέση τους και να προσφέρουν νέες γνώσεις για τη σύγχρονη αξία των κλασικών πολιτισμών. Προάγοντας τον πολιτιστικό διάλογο, μπορούμε να συμβάλουμε στην καλλιέργεια της κατανόησης, να μειώσουμε τις εντάσεις και να οικοδομήσουμε έναν πιο ειρηνικό και ευημερούντα κόσμο.
Όπως δηλώνει και ο τίτλος του συνεδρίου, πρωταρχικός στόχος είναι η διατράνωση της αξίας των κλασικών σπουδών στη σύγχρονη εποχή. Μία αξία που τελευταία τίθεται εν αμφιβόλω. Οι κλασικές σπουδές θεωρούνται ενδεχομένως κορεσμένες, ξεπερασμένες. Ακόμη χειρότερα, γίνονται θύματα μιας αναθεωρητικής προσέγγισης η οποία επιδιώκει να θέσει υπό λογοκρισία το παρελθόν, στο όνομα υπεράσπισης ορισμένων μειονοτήτων.
Ποιος μπορεί να κατανοήσει σήμερα τις διεθνείς σχέσεις αν δεν έχει μελετήσει τον Θουκυδίδη; Πώς μπορεί κανείς να διατυπώνει θεωρίες ηθικής αν δεν γνωρίζει τον Πλάτωνα και τον Κομφούκιο; Πώς μπορεί κανείς να ασχοληθεί με την πολιτική, την φιλοσοφία, το θέατρο, ακόμη και τις επιστήμες, αν δεν γνωρίζει τις βάσεις πάνω στις οποίες χτίστηκε το σύγχρονο οικοδόμημα;
Αυτό, όμως που καθιστά τη σημερινή μέρα διπλά σημαντική, είναι ότι σήμερα ανακοινώνουμε την επίσημη ίδρυση της Κινεζικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα. Στην Ελλάδα λειτουργούν 19 ξένες σχολές –με τον Αρχαιολογικό Νόμο- με συγκεκριμένες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις. Ορισμένες από τις Σχολες λειτουργούν ήδη από τον 19ο αιώνα. Στην πολυετή παρουσία τους έχουν επιτελέσει πολύ σπουδαίο έργο, αναδεικνύοντας τόσο τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό όσο και τον πολιτισμό της χώρας προέλευσης. Η Κινεζική Σχολή Κλασικών Σπουδών είναι η 20ή σχολή και είναι η πρώτη που προέρχεται από χώρα της Ασίας, από χώρα της Ανατολής. Θέλω να πιστεύω ότι θα είναι το όχημα μιας πολύ γόνιμης ανταλλαγής ιδεών, τεχνογνωσίας και πραγματοποίησης ερευνών και θα ήθελα να της ευχηθώ καλή επιτυχία και μακροημέρευση.
(Κυρίες και Κύριοι)
Η Ελλάδα είναι μια μικρή χώρα, γεωγραφικά και πληθυσμιακά. Ωστόσο, το αποτύπωμά της στην παγκόσμια ιστορία υπήρξε τεράστιο. Στην αρχαιότητα, ο ελληνικός, ή πιο σωστά ο ελληνιστικός κόσμος, έφερε για πρώτη φορά σε επαφή την ανατολή με την δύση. Υπήρξε το όχημα για την ανταλλαγή ιδεών, φιλοσοφιών, καλλιτεχνικών ρευμάτων, θρησκευτικών και αρχιτεκτονικών και πολιτιστικών επιρροών. Τα ελληνο-ινδικά βασίλεια ήρθαν σε άμεση επαφή με την Κίνα, όπως πιστοποιούν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και πηγές.
Σήμερα, η Ελλάδα αποτελεί για την Ανατολή η πύλη για την Ευρώπη και τον δυτικό κόσμο. Όχι μόνο λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αλλά γιατί υπήρξε πάντοτε χώρος ώσμωσης για τις ιδέες και τα ρεύματα που έρχονται από την Ανατολή. Ως μία τέτοια χώρα, αντιλαμβανόμεθα το χρέος μας να λειτουργούμε και ως ταμιευτήρες μνήμης, μέσα σε έναν κόσμο που ξεχνάει και αλλάζει με ταχείς ρυθμούς. Να πρεσβεύουμε αξίες, όχι συμφέροντα. Να προβάλουμε το ακαδημαϊκό έργο, να του δίνουμε πνοή, να το εντάσσουμε σε κυβερνητικές πρωτοβουλίες. Αυτό εφαρμόζουμε και στις διεθνείς πολιτιστικές μας σχέσεις.
Αποδώσαμε ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη των πολιτιστικών μας ανταλλαγών με την Κίνα. Πρόσφατα υλοποιήσαμε το Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού μεταξύ των δύο χωρών, το οποίο λειτούργησε όχι ως τέλος αλλά ως αρχή, ως έναυσμα για τη συνέχεια. Προχθές εγκαινιάσαμε την έκθεση «Οι αμέτρητες όψεις του Ωραίου», στο Εθνικό Μουσείο της Κίνας. Σε λίγες μόλις εβδομάδες ακολουθεί η έκθεση «Οι Έλληνες: Από τον Αγαμέμνονα στον Μέγα Αλέξανδρο», στο Capital Museum. Είναι μονάχα λίγα παραδείγματα μεταξύ πολλών. Η συνεργασία αυτή έχει συμφωνηθεί στο ανώτατο επίπεδο, κατά τις ανταλλαγές επισκέψεων του Πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου Σι Τζινπίν στο Πεκίνο και την Αθήνα αντίστοιχα.
Εν κατακλείδι, η κληρονομιά των κλασικών πολιτισμών είναι ένας πλούσιος και ανεκτίμητος πόρος που συνεχίζει να μας εμπνέει και να μας καθοδηγεί και σήμερα. Μέσα από εκδηλώσεις, όπως αυτό το Συνέδριο, έχουμε την ευκαιρία να ανανεώσουμε τη δέσμευσή μας να προωθούμε τη βαθύτερη κατανόηση μεταξύ των πολιτισμών. Καθώς προχωράμε μπροστά, ας θυμόμαστε ότι η σοφία των κλασικών πολιτισμών δεν περιορίζεται στις σελίδες της ιστορίας –είναι μια ζωντανή, δυναμική δύναμη που μπορεί να μας βοηθήσει να πλοηγηθούμε στις πολυπλοκότητες του σύγχρονου κόσμου.
Κλείνοντας την παρέμβασή μου, ανατρέχω στην μακραίωνη κινεζική σοφία. Λέει, λοιπόν, ένα κινεζικό γνωμικό πως όταν φυσάνε οι άνεμοι της αλλαγής, ορισμένοι χτίζουν τείχη – άλλοι χτίζουν ανεμόμυλους. Ελπίζω να βρισκόμαστε πάντα μεταξύ αυτών που χτίζουν ανεμόμυλους. Είμαι βέβαιη ότι οι συζητήσεις και οι γνώσεις που θα μοιραστούμε κατά τη διάρκεια αυτού του συνεδρίου θα προσφέρουν πολύτιμες προοπτικές για το πώς η κλασική σοφία μπορεί να διαμορφώσει το μέλλον της ανθρώπινης προόδου.
Εύχομαι και καλή επιτυχία στις εργασίες του πρώτου Παγκόσμιου Συνεδρίου Κλασικών Σπουδών, εκφράζοντας την πεποίθηση ότι θα ακολουθήσουν πολλά ακόμη στο μέλλον.
Σας ευχαριστώ
Δρ Λίνα Μενδώνη
Υπουργός Πολιτισμού
Πηγή: ΥΠΠΟ
Επιμέλεια: Γιώργος Κουλουβάρης
[email protected]
