Το Generation Next εμπλουτίζει την ελεύθερης πρόσβασης ψηφιακή του πλατφόρμα www.vodafonegenerationnext.gr με νέο εκπαιδευτικό υλικό, ειδικά σχεδιασμένο για το «Μεγάλο Δημοτικό» (Ε΄ και ΣΤ΄ Τάξη), και απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και σε όσους θέλουν να έρθουν σε επαφή με τις νέες τεχνολογίες.
Στόχος, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών -που έχουν, έως τις 31 Μαΐου, και τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν Online Classrooms- ώστε να μπορέσουν με τη σειρά τους να εκπαιδεύσουν αλλά και να ενδυναμώσουν τους μαθητές τους, αλλά και η εξοικείωση των ίδιων των μαθητών και του κοινού με την STEM εκπαίδευση, καθώς επίσης και η καλλιέργεια δεξιοτήτων του 21ου αιώνα, όπως η συνεργασία, η δημιουργικότητα και η κριτική σκέψη.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων Generation Next υλοποιείται από το Ίδρυμα Vodafone από το 2017, σε συνεργασία με τον Εκπαιδευτικό Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό SciCo – Επιστήμη Επικοινωνία και την ακαδημαϊκή συμβολή της Ελληνογερμανικής Αγωγής. Μέχρι σήμερα το Πρόγραμμα, με επίκεντρο την ψηφιακή πλατφόρμα, μετρά πάνω από 120.000 ωφελούμενους και 700 καινοτόμα projects μαθητών/τριών, από όλη τη χώρα.
Η Ιφιγένεια Παγωμένου -υπεύθυνη του προγράμματος, μίλησε μαζί μας.
Ο Ουμπέρτο Έκο έχει γράψει: «Ο πολιτισμός δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα, αλλά πολλές φορές την επικυρώνει. Όσο πιο πολιτισμένος είναι ένας λαός, τόσο πιο βάρβαρος και καταστροφικός μπορεί να γίνει». Τι ρόλο πιστεύετε ότι παίζει η παιδεία στον πολιτισμό κάθε χώρας για να αποφύγει τη βαρβαρότητα και την καταστροφή;
«Καταρχάς για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε τον όρο “παιδεία”, καθώς πολλές φορές χρησιμοποιείται αντί αυτού της “εκπαίδευσης”. Και ενώ η εκπαίδευση αφορά στην ανάγκη να μεταβιβαστούν δεξιότητες και γνώσεις από μια γενιά σε μια άλλη, η παιδεία θεωρούνταν ανέκαθεν ως κάτι πολύ ευρύτερο από τη γνώση ενός αντικειμένου και συνδέεται πολύ περισσότερο με τη συμπεριφορά των ατόμων μιας κοινωνίας, παρά με τις γνώσεις τους γύρω από διάφορα θέματα. Η “εκπαίδευση”, λοιπόν, συμβάλλει σημαντικά, αλλά όχι αποκλειστικά, στην ανάπτυξη της παιδείας ενός λαού.
Έχοντας, λοιπόν, κατά νου, ότι η παιδεία είναι το μέσο διαμόρφωσης της συμπεριφοράς των ανθρώπων, αδιαμφησβήτητα παίζει έναν από τους σημαντικότερους ρόλους στην αποφυγή της βαρβαρότητας και της καταστροφής. Γιατί κάθε πνευματική και υλική δραστηριότητα που προάγει τον άνθρωπο και την ηθική του, τις επιστήμες, τις τέχνες αλλά και τον πολιτισμό ενός λαού εν γένει, την πολιτική και τους νόμους που διέπουν την κοινωνία στην οποία ζει, είναι θέμα παιδείας. Και έτσι όταν ο σεβασμός στον άνθρωπο και τα δικαιώματά του αποτελούν τον πυρήνα της παιδείας μιας χώρας, τότε η βαρβαρότητα και η καταστροφή δίνουν τη θέση τους στην αλληλεγγύη, τον σεβασμό, την κατανόηση, την ευημερία και την ενότητα των πολιτών της».
Η ανάπτυξη μιας ψηφιακής κοινωνίας -ένας από τους στόχους του προγράμματος Generation Next, που δεν θα αποκλείει κανέναν πολίτη, είναι δείγμα πολιτισμού;
«Η έννοια του πολιτισμού είναι διττή και αναφέρεται τόσο στον υλικό, όσο και στον πνευματικό πολιτισμό. Ο υλικός πολιτισμός περιλαμβάνει όλα τα “τεχνικά” μέσα που χρησιμοποιεί ένας λαός για να ζήσει (π.χ. τροφή, επικοινωνία, εκπαίδευση, διασκέδαση, μετακίνηση, εργασία κ.ά.), ενώ ο πνευματικός πολιτισμός αναφέρεται στο σύστημα αξιών κάθε λαού, το οποίο κατευθύνει τη συμπεριφορά, τη σκέψη, την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων και τη ζωή τους, γενικότερα. Η ανάπτυξη μιας ψηφιακής και συμπεριληπτικής κοινωνίας, επομένως, δεν αποτελεί απλά δείγμα πολιτισμού αλλά είναι πολιτισμός, τόσο υλικός, όσο και πνευματικός. Δεδομένου ότι ο πολιτισμός ενός λαού αντανακλάται σε όλες τις μορφές έκφρασης και δράσης του και λειτουργεί ως ταυτότητα αυτού, η επίδραση που ασκεί η εξέλιξη της γνώσης, της τεχνολογίας, της επιστήμης και της εκπαίδευσης είναι καθοριστική στη διαμόρφωση αυτής της ταυτότητας. Επιπλέον, συμβάλλει στη δημιουργία ενός ισότιμου μέλλοντος για όλους, το οποίο λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες όλων των πολιτών και τους επιτρέπει να ζουν ελεύθερα και να συμμετέχουν ενεργά σε κάθε της πτυχή της ζωής».
Τι μπορούν να μάθουν τα παιδιά του «Μεγάλου Δημοτικού» μέσα από το πρόγραμμα και πώς αυτές οι γνώσεις συνδέονται με το μέλλον, τόσο το δικό τους, όσο και της κοινότητας;
«Το εκπαιδευτικό υλικό του Generation Next για το “Μεγάλο Δημοτικό”, προσφέρεται με ελεύθερη πρόσβαση σε κάθε ενδιαφερόμενο/η μέσω της πλατφόρμας του προγράμματος και συστήνει τον κόσμο του STEM στα παιδιά και τους/τις εκπαιδευτικούς της Α΄ βάθμιας εκπαίδευσης, με έναν διασκεδαστικό τρόπο. Έτσι, το ταξίδι ξεκινά με δραστηριότητες που κάνουν κατανοητή τη μεθοδολογία και τις αξίες της STEM εκπαίδευσης, ακολουθεί γνωριμία με τη μεγαλύτερη κοινότητα προγραμματισμού στον κόσμο για παιδιά σε ένα περιβάλλον οπτικού προγραμματισμού (Scratch), συνεχίζεται με μια στάση στο physical coding και τον μικρό υπολογιστή micro:bit και ολοκληρώνεται με ψηφιακή αφήγηση ιστοριών. Το πρόγραμμα εστιάζει τόσο στην εκμάθηση και την εξοικείωση με την τεχνολογία, όσο και στην ανάπτυξη δεξιοτήτων, απαραίτητων για να αντεπεξέλθουν τα παιδιά στις αλλαγές του ψηφιακού μέλλοντος.
Βασικό πυρήνα της STEM εκπαίδευσης αποτελεί η διαδικασία της επίλυσης προβλημάτων και στο πλαίσιο αυτό, το Generation Next προσδίδει μια κοινωνική διάσταση, αυτή της επίλυσης τοπικών ή καθημερινών πραγματικών προβλημάτων, η οποία προετοιμάζει τα παιδιά να γίνουν ενεργοί πολίτες. Τα προσκαλεί να συνδεθούν με την καθημερινή ζωή του τόπου τους, να πάρουν έμπνευση από κοινωνικά και άλλα ζητήματα που απασχολούν τα ίδια και τον περίγυρό τους και να συνδεθούν πραγματικά με συνομιλήκους τους, με την οικογένειά τους αλλά και με εκπροσώπους τοπικών φορέων και Οργανισμών και μαζί να σχεδιάσουν λύσεις. Το εκπαιδευτικό υλικό για το “Μεγάλο Δημοτικό”, λοιπόν, γεφυρώνει τη διαδικασία της μάθησης και της ανάπτυξης δεξιοτήτων με την καθημερινή ζωή και θέτει τις βάσεις ούτως ώστε τα παιδιά να εξελιχθούν και να αποκτήσουν τα ψυχολογικά, γνωσιακά, συμπεριφορικά, τεχνολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που θα διαμορφώσουν ανεξάρτητους και δυναμικούς χαρακτήρες και θα μπορούν να συμβάλλουν στο κοινό καλό της κοινότητάς τους (γεωγραφική, πολιτισμική κ.λπ.)».
Εκτός από τα εργαλεία που παίρνουν τα παιδιά μέσω της εκπαίδευσης STEM ποιες άλλες δεξιότητες τους καλλιεργούνται;
«Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά της εκπαίδευσης STEM, είναι ότι υπερβαίνει τη διδακτέα ύλη των σχολικών μαθημάτων και προσφέρει μια πρωτόγνωρη εμπειρία μάθησης, μέσω της οποίας τα παιδιά αναπτύσσουν δεξιότητες που διέπουν τον τρόπο που σκέφτονται, τον τρόπο που μαθαίνουν αλλά και τον τρόπο που συμπεριφέρονται. Έτσι, εκτός από τις ψηφιακές δεξιότητες που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της εκπαίδευσης STEM, προστίθενται και δεξιότητες όπως η δημιουργικότητα, η καινοτομία, η κριτική σκέψη, η ηγεσία, η ανάληψη πρωτοβουλιών, η ομαδικότητα, η συνεργασία, η αποτελεσματική επικοινωνία κ.ά. Η STEM εκπαίδευση βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν επαγωγική, παραγωγική και κριτική σκέψη καθώς επίσης και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Τα παιδιά συνεργάζονται για να βρουν ιδέες, να ερευνήσουν, να σχεδιάσουν, να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν λύσεις για τα προβλήματα που τα απασχολούν.
Οι δεξιότητες που αναπτύσσουν μέσα από αυτή τη διαδικασία, είναι πολύ σημαντικές για την ατομική, κοινωνική και επαγγελματική τους εξέλιξη αλλά και τη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους εν γένει. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν στην προετοιμασία τους για να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της σημερινής εποχής και να ανταποκριθούν στις ανάγκες και τις προκλήσεις του μέλλοντος, ανεξάρτητα από τα ενδιαφέροντα ή το επαγγελματικό μέλλον που θα επιλέξουν».
Σύμφωνα με τον Αϊνστάιν «εκπαίδευση είναι ό,τι μένει μόλις ξεχάσουμε όσα μάθαμε στο σχολείο». Με ποιον τρόπο έρχεται ν’ αλλάξει αυτό το δεδομένο το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα; Πώς κάνει τα παιδιά ν’ αγαπήσουν τη γνώση και να μάθουν να εφαρμόζουν όσα έμαθαν;
«Θα έλεγα πως το Generation Next δεν έρχεται να αλλάξει αυτό το δεδομένο αλλά να το επιβεβαιώσει και να δώσει στα παιδιά τα εφόδια για να αντιμετωπίσουν αυτή την πραγματικότητα. Το εν λόγω ρητό μάς βοηθά να αντιληφθούμε ότι η εκπαίδευση δεν είναι κάτι που μαθαίνεται στο πλαίσιο μιας τάξης αλλά κάτι που κατακτιέται ζώντας τις εμπειρίες που μας προσφέρει, απλόχερα, η ζωή. Έτσι, η πιο αληθινή μορφή εκπαίδευσης είναι αυτή που μας προετοιμάζει για καταστάσεις που δεν έχουμε ξαναζήσει και προκλήσεις που δεν έχουμε καν αντιμετωπίσει στο παρελθόν. Γιατί στόχος της εκπαίδευσης είναι η κατανόηση του κόσμου που ζούμε, η ανάπτυξη του τρόπου σκέψης μας, η αμφισβήτηση και η διερεύνηση των αιτιών και των αποτελεσμάτων όσων συμβαίνουν. Γιατί η εκπαίδευση δεν είναι γνώση αλλά σοφία. Η εκπαιδευτική διαδικασία από μόνη της είναι μια διαφωτιστική εμπειρία και για να τη ζήσουμε πρέπει να αποβάλλουμε όλες τις προκαταλήψεις που έχουμε ή που μας έχουν επιβληθεί από τον κοινωνικό μας περίγυρο και να αντιμετωπίζουμε την κάθε εμπειρία, σαν να ανακαλύπτουμε τον κόσμο κάθε φορά, πρώτη φορά.
Η εκπαίδευση STEM, έχοντας σαν άξονα όλα τα παραπάνω, βοηθά τα παιδιά να διατηρήσουν ζωντανή την περιέργεια τους, σε αντίθεση με τα διδακτικά μοντέλα τυπικής εκπαίδευσης. Τα ενθαρρύνει να εξερευνήσουν και να μάθουν νέα πράγματα. Κινεί την περιέργειά τους και αναπτύσσει την αυτοπεποίθησή τους. Και αυτό, μοιραία, τα κάνει να αγαπούν να μαθαίνουν. Και τα βοηθά όσο μεγαλώνουν και εξελίσσονται να αποκτήσουν τα κατάλληλα εφόδια για να αντιμετωπίσουν τις απαιτήσεις και τις προκλήσεις του πραγματικού κόσμου και του άγνωστου μέλλοντος».
Ποιος ο ρόλος των δασκάλων τους στην μεταλαμπάδευση της γνώσης; Είναι απαραίτητη και η δική τους σχετική κατάρτιση για να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της εποχής;
«Το σχολείο αποτελεί, παραδοσιακά, την αφετηρία μετάδοσης της γνώσης αλλά και των κοινωνικών, πολιτισμικών και ατομικών δεξιοτήτων, συμβάλλοντας στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη των παιδιών. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπαιδευτικοί αποτελούν το “μέσο” αυτής της διαδικασίας και, επομένως, ο ρόλος τους είναι, αναμφισβήτητα, καθοριστικός. Ο ιδανικός δάσκαλος κατά τον Ν. Καζαντζάκη “είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας τον μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες”.
Για να γίνει αυτό, είναι απαραίτητη η συνεχής κατάρτιση των εκπαιδευτικών, ούτως ώστε να μπορούν να μεταλαμπαδεύουν τη γνώση και παράλληλα να δημιουργούν τις προϋποθέσεις για να μπορούν τα παιδιά να ανακαλύψουν τη γνώση μόνα τους. Η κατάρτιση, ωστόσο, δεν έχει να κάνει αποκλειστικά με την εκμάθηση νέων τεχνολογικών εργαλείων αλλά και με τη διερεύνηση και δοκιμή νέων παιδαγωγικών μεθόδων, την κατανόηση των διαφορετικών τρόπων μάθησης και την υιοθέτηση διδακτικών μοντέλων που λαμβάνουν υπόψη τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των παιδιών μιας τάξης κ.ά. Επομένως, αναγνωρίζοντας, τον σημαντικό ρόλο που επιτελούν οι εκπαιδευτικοί στη διαμόρφωση της νέας γενιάς και αναλαμβάνοντας την ευθύνη αυτής της αποστολής, η κοινωνία μας θα πρέπει να θέσει τις απαραίτητες βάσεις και να γίνει αρωγός στην προσπάθεια αυτή, τόσο παρέχοντας στους εκπαιδευτικούς όλα τα απαραίτητα εργαλεία για να λειτουργούν σε ένα φιλόξενο και γόνιμο εκπαιδευτικό περιβάλλον όσο και τις ευκαιρίες για μπορούν να εξελίσσονται και να έχουν τα εφόδια να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις και τις προκλήσεις του σχολείου της σύγχρονης εποχής».
Με την SciCo, τον Μη Κερδοσκοπικό Οργανισμό που έχει ως στόχο την επικοινωνία επιστημονικών θεμάτων στο ευρύ κοινό μέσω καινοτόμων, διαδραστικών και ψυχαγωγικών μεθόδων, τρέχετε πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές και μάλιστα σε δυσπρόσιτες περιοχές, όπου οι ευκαιρίες συνήθως είναι περιορισμένες. Θυμάστε κάποια αντίδραση παιδιού που σας συγκίνησε βαθιά, σας έδωσε ελπίδα για το αύριο;
«Ως υπεύθυνη του Generation Next, έχω την τύχη να έχω γίνει μάρτυρας πολλών τέτοιων ιστοριών. Και αυτό γιατί βασικό πυλώνα του προγράμματος, από το 2017 μέχρι και σήμερα, αποτελεί η διενέργεια STEM εργαστηρίων σε απομακρυσμένες και αποκεντρωμένες περιοχές της χώρας. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τον Πανελλήνιο Διαγωνισμό για μαθητές/τριες Γυμνασίου και Λυκείου που υλοποιείται από το 2019 και μετά, και καλεί τα παιδιά να δώσουν λύσεις σε πραγματικά προβλήματα, μας έχει δώσει πολλές αφορμές για συγκίνηση και χαρά. Μας κάνει ξεκάθαρο ότι η ελπίδα για το αύριο είναι, όντως, τα παιδιά. Και αυτό, από μόνο του, είναι πολύ συγκινητικό και ενθαρρυντικό για την ανάπτυξη περαιτέρω πρωτοβουλιών που δίνουν ίσες ευκαιρίες σε όλα τα παιδιά. Όπως κάνει το Generation Next. Γιατί πώς μπορείς να μη χαρείς όταν βλέπεις παιδιά από την Κομοτηνή να αναπτύσσουν μια εφαρμογή για να ενημερώνει τον κόσμο για τις έκτακτες ανάγκες αίματος και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες σχετικά με τα οφέλη της εθελοντικής αιμοδοσίας; Και πώς μπορείς να μη συγκινείσαι όταν βλέπεις να αναγνωρίζεται η προσπάθειά τους και να συνεργάζονται, μετά από αυτό, όχι μόνο με το Νοσοκομείο της πόλης τους αλλά και με άλλα Νοσοκομεία για να μεταδώσουν το μήνυμά τους και να δώσουν λύση σε ένα πραγματικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας; Τι άλλα συναισθήματα, πέρα από ελπίδα και χαρά μπορεί να σου προκαλέσει μια ομάδα τριών κοριτσιών από την Κρήτη που φτιάχνουν μια εφαρμογή για να μπορούν να επικοινωνούν καλύτερα και πιο εύκολα με μια συμμαθήτριά τους με προβλήματα ακοής; Ούτως ώστε να μπορούν να είναι “μαζί”; Τι μπορεί να σου δώσει περισσότερη ικανοποίηση για αυτό που κάνεις από ένα κορίτσι σε ένα ακριτικό νησί της χώρας, μια “κλειστή” κοινωνία, που συνειδητοποιεί ότι μπορεί να γίνει αστροναύτης ή ένα αγόρι που καταλαβαίνει ότι μπορούν και τα κορίτσια να ασχοληθούν με “δύσκολα” πράγματα; Ή πώς μπορεί να μη σε αγγίξει το γεγονός ότι τα παιδιά ευαισθητοποιούνται από τα κοινωνικά δρώμενα της χώρας μας και μέσα σε δυο μήνες σχεδιάζουν συστήματα εντοπισμού τρένων ή ενδοεπικοινωνίας μηχανοδηγών για να αποφευχθούν ατυχήματα, όπως το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη που συγκλόνισε τη χώρα μας; Ναι, λοιπόν, τα παιδιά είναι η ελπίδα μας, είναι το μέλλον μας…και εμάς είναι υποχρέωσή μας να τους δώσουμε τα κατάλληλα εργαλεία για να το κατακτήσουν και να το κάνουν καλύτερο για όλες και όλους!»
