Η ανθρωπότητα βρίσκεται στο κατώφλι μιας νέας εποχής, όπου τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) και η συνθετική βιολογία (ΣΒ) υπόσχονται ριζικές αλλαγές. Στο «Επερχόμενο κύμα», ο Mustafa Suleyman παρουσιάζει μια λεπτομερή και συχνά ανησυχητική ανάλυση του τι μας επιφυλάσσει το μέλλον. Το βιβλίο προσφέρει μια οξυδερκή ματιά στις προκλήσεις, αλλά και στις ευκαιρίες που δημιουργούνται από την τεχνολογική πρόοδο.
Ο Suleyman περιγράφει ένα τεχνολογικό «τσουνάμι» που περιλαμβάνει θαυμαστά επιτεύγματα, όπως η ανάπτυξη γλωσσικών μοντέλων που μπορούν να δημιουργούν πλούτο, να σχεδιάζουν βιώσιμες πόλεις και να προτείνουν λύσεις σε ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, όμως, αναδεικνύει και τη σκοτεινή πλευρά αυτής της προόδου: η ίδια τεχνολογία που θεραπεύει ασθένειες μπορεί να προκαλέσει καταστροφές, ενώ η εξάπλωση της παραπληροφόρησης μέσω της ΤΝ απειλεί τη σταθερότητα των κοινωνιών.
Μοιράζομαι τον προβληματισμό του ότι αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να λειτουργήσουν ως δίκοπο μαχαίρι. Όμως, αυτό που διαφοροποιεί τη δική μου προσέγγιση στο 2049 είναι η έμφαση στη συνεχή εκπαίδευση και στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας. Δεν αρκεί να αναγνωρίζουμε τους κινδύνους· χρειάζεται να εξοπλίσουμε τους ανθρώπους με τα εργαλεία για να προσαρμοστούν.
Ηθική, Ρύθμιση και Ευθύνη
Το βιβλίο του Suleyman θίγει την αδυναμία των κυβερνήσεων να ρυθμίσουν επαρκώς τις εξελίξεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Συνθετική Βιολογία. Η προτεινόμενη λύση του περιλαμβάνει διεθνείς συνθήκες και αυξημένες δαπάνες για την ασφάλεια. Ωστόσο, παραδέχεται ότι αυτές οι λύσεις είναι δύσκολο να υλοποιηθούν, κυρίως λόγω της παγκόσμιας εξάρτησης από τα οικονομικά οφέλη της τεχνολογίας.
Από τη δική μου σκοπιά, δεν αρκεί η ρύθμιση. Πρέπει να υπάρξει μια συλλογική αλλαγή στην αντίληψη για την πρόοδο. Το μέλλον διαμορφώνεται από τις επιλογές μας στο παρόν, και η τεχνολογία πρέπει να ευθυγραμμίζεται με τις ανθρώπινες αξίες και τις ανάγκες μας. Έχουμε ήδη δει πώς η τεχνολογία επαναπροσδιορίζει τις ζωές μας, από την εργασία μέχρι την καθημερινότητά μας, και αυτό πρέπει να μας εμπνέει να βρούμε νέες μορφές διακυβέρνησης.
Ο Suleyman εστιάζει επίσης στη δύναμη της ΤΝ να ενισχύσει την ανθρώπινη δράση, αλλά αναγνωρίζει ότι αυτή η ενίσχυση μπορεί να προκαλέσει χάος. Παραθέτει σενάρια όπου η ΤΝ χρησιμοποιείται για κυβερνοεπιθέσεις ή η Συνθετική Βιολογία για δημιουργία παθογόνων με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας.
Πιστεύω ότι αυτό που λείπει από την ανάλυσή του είναι η αισιόδοξη προοπτική της ανθρώπινης προσαρμοστικότητας. Οι τεχνολογίες δεν είναι απλώς εργαλεία· είναι επεκτάσεις της δημιουργικότητας και της φαντασίας μας. Είμαι πεπεισμένος ότι οι άνθρωποι μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ΤΝ για να λύσουν προβλήματα και όχι να τα δημιουργήσουν. Βασικός πυλώνας αυτής της αλλαγής είναι η εκπαίδευση, που όχι μόνο παρέχει γνώσεις αλλά και διαμορφώνει αξίες.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που θέτει το βιβλίο του Suleyman είναι η ανάγκη να προσαρμόσουμε τις κοινωνικές δομές μας για να αντέξουν τις επιπτώσεις του τεχνολογικού κύματος. Συμφωνώ ότι οι κοινωνίες πρέπει να επενδύσουν σε ανθεκτικότητα, αλλά θα πρόσθετα ότι αυτό απαιτεί και μια βαθύτερη κατανόηση του πώς οι τεχνολογίες μπορούν να συνυπάρξουν με τις ανθρώπινες ανάγκες.
Όταν εξετάζω το μέλλον, βλέπω πολλαπλά σενάρια. Δεν υπάρχει μόνο ένα μονοπάτι· υπάρχουν πολλές πιθανότητες, και το καθήκον μας είναι να προετοιμαστούμε για αυτές. Η ιδέα μου για τα «μέλλοντα» δεν είναι μια αφηρημένη έννοια αλλά ένας πρακτικός οδηγός για να σκεφτούμε, να σχεδιάσουμε και να δράσουμε.
“Το επερχόμενο κύμα” είναι μια κλήση αφύπνισης για το τι διακυβεύεται στη νέα εποχή της τεχνολογίας. Όμως, δεν αρκεί να περιορίσουμε τους κινδύνους. Χρειαζόμαστε μια πιο ολιστική προσέγγιση που να ενσωματώνει τις αξίες μας και να καλλιεργεί την ελπίδα. Το μέλλον δεν είναι κάτι που θα συμβεί· είναι κάτι που διαμορφώνουμε κάθε μέρα. Η πρόκληση είναι να το κάνουμε βιώσιμο, ανθρώπινο και γεμάτο προοπτικές.
Δημήτρης Δημητριάδης
Συγγραφέας
Ο Δημήτρης Δημητριάδης είναι αφοσιωμένος στην «εξερεύνηση» του μέλλοντος. Είναι ειδικός στον σχεδιασμό των εταιρειών «του αύριο» και ερευνητής στην Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού στην Προεδρία της Ελληνικής Κυβέρνησης. Έχει δώσει ομιλίες σε διεθνείς φορείς όπως το U.S. Department of State, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το TEDxAUEB κ.ά. Η έρευνά του έχει παρουσιαστεί σε έντυπα όπως η Herald Tribune, το Fortune, η Lifo, η Athens Voice κ.ά. Εδώ και πολλά χρόνια εκπαιδεύει ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης για να δίνει συμβουλές στην ανιψιά του όταν εκείνος δεν θα είναι εκεί.
