«Δεν είμαι ο συγγραφέας. Δεν είμαι καν συγγραφέας. Αυτό ήθελα να πω. Να ξεκαθαρίσω προς αποφυγήν. Κι ούτε έτυχε να σχετιστώ με τον συγγραφέα που κι αυτός δεν ήταν συγγραφέας. Το τονίζω προς αποφυγήν».
Κάτω από τον παραπλανητικό τίτλο «Σημείωμα του συγγραφέα», και με αυτά τα πρώτα λόγια του βιβλίου που παρέθεσα αντιλαμβανόμαστε πως αυτό που θα ακολουθήσει είναι κάτι προκλητικό, ίσως και εκρηκτικό, ένα βιβλίο που παίζει συνεχώς με τον αναγνώστη του, ένα αντι-μυθιστόρημα θα έλεγε κανείς, το πιο αντισυμβατικό κείμενο του συγγραφέα μέχρι «Τώρα», ένα κείμενο πλημμυρισμένο από καταιγιστικό χιούμορ, ανελέητο αυτοσαρκασμό, ποιητικότητα και στοχασμό. Και φυσικά δράση και εξαιρετικούς ζωντανούς διαλόγους, κάτι που γνωρίσαμε στο προηγούμενο εξαιρετικό πεζό του, τις «Μαρίκες».
Είναι η ιστορία του Ιούλιου Βερνίκου, άλλο ένα παιχνίδι του συγγραφέα τούτο το όνομα, μια κατάδυση στην προσωπική του άβυσσο που είναι γεμάτη μνήμες από το παρελθόν αλλά και από το μέλλον (ναι, σωστά διαβάσατε), ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τον προηγούμενο αιώνα, με τραύματα, ανοιχτούς λογαριασμούς, εφιάλτες, οράματα, φανταστικές και πραγματικές ιστορίες, όνειρα, αυταπάτες, επιθυμίες, επιλογές, θάνατο, έρωτα, φιλίες, με φρενήρεις κινηματογραφικούς ρυθμούς και πολλή μουσική. Είναι η περιπλάνηση του ήρωα στο χρόνο και παράλληλα μια αναζήτηση του ίδιου του Χρόνου. Του Χρόνου όχι όπως τον αντιλαμβανόμαστε στην καθημερινότητά μας, αλλά ως μεταβλητή, ως έννοια της Φυσικής. Οπότε είναι μια κάθε άλλο παρά γραμμική αφήγηση. Κάθε «κεφάλαιο» είναι ένα διαφορετικό ΤΩΡΑ, από το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, που μπορεί να διαβαστεί και ανεξάρτητα. Όλα τα κεφάλαια μπορούν ν’ αλλάξουν σειρά, χωρίς να επηρεάσουν το μυθιστόρημα.
Γραμμένο έτσι όπως λειτουργεί η σκέψη, αυτόματα, αυθαίρετα και άναρχα, δημιουργεί ένα χαοτικό σύμπαν όμοιο με αυτό που επικρατεί στον εγκέφαλό μας, βγαίνει από μια «πόρτα» του μυαλού και εισέρχεται σε μια άλλη χωροχρονική κατάσταση και αυτό συνεχίζεται διαρκώς μέσα στο λαβύρινθο της μνήμης και των συνειρμών χωρίς «συνέχεια».
Ο Φραγκάκης, χρησιμοποιεί τα υλικά του για να συνθέσει μια «μυθοπλασία συμβάντων αυστηρά αληθινών» όπως θα έλεγε ο Ντουμπρόφσκι, μια αυτομυθοπλασία δηλαδή, «την επινόηση ενός ιδιωτικού κόσμου που συντίθεται ως ένα ψηφιδωτό υποκειμενικών εμπειριών μέσα στη θύελλα διαφόρων εποχών από αντικειμενικά ιστορικά γεγονότα», όπως σημειώνει σε ένα κείμενό του ο Α. Ζωγραφάκης. Πρόκειται για ένα οντολογικό έργο, μια σπουδή πάνω στην Ύπαρξη και το Χρόνο. Λίγη σημασία έχουν όμως οι κατατάξεις και οι ταξινομήσεις σε είδη.
Το ΤΩΡΑ είναι ένα καλογραμμένο πηγαινέλα ανάμεσα στον ύπνο και στον ξύπνιο, στη φαντασία και στην πραγματικότητα, στο όνειρο και στη ζωή που δεν δυσκολεύει όμως καθόλου τον αναγνώστη να καταλάβει πού ακριβώς κινείται. Διαβάζεται απνευστί, παρά το γεγονός ότι δεν αφηγείται μια συμβατική ιστορία με αρχή μέση και τέλος, ούτε αναζητά κάτι που βρίσκεται στην τελευταία σελίδα. Διαβάζεται απνευστί διότι η απόλαυση της λογοτεχνίας υπάρχει σε κάθε του αράδα κι επειδή η κάθε μικρή ιστορία από την ζωή ή τα όνειρα του Ιούλιου είναι μια αυτόνομη βουτιά στην ύπαρξη, στην αναζήτηση του Εαυτού, στην ελπίδα. Είναι εντέλει ένα ταξίδι αποτίμησης, ενηλικίωσης μα κυρίως επιστροφής στην χαμένη αθωότητα.
Ένα τελευταίο που αξίζει να σημειωθεί είναι η εξαιρετική, δημιουργική, υποστηριγμένη διακειμενικότητα και βέβαια οι μεγάλες επιρροές – εμφανής π.χ. η επίδραση του Χ. Κορτάσαρ, του πρώιμου Μουρακάμι ή του Βίλα-Μάτας στο έργο του. Πατώντας γερά στο μοντερνισμό συναρμόζει δημιουργικά στοιχεία του μετανεωτερικού μυθιστορήματος με έναν τρόπο μοναδικό που προξενεί υψηλή αναγνωστική, αισθητική απόλαυση.
Με το «Τώρα» ο καλός συγγραφέας κάνει κατά την γνώμη μου άλμα σε άλλο επίπεδο. Θα τολμήσω να πω πως με αυτό το βιβλίο η γραφή του ξεφεύγει από τα ελληνικά δεδομένα (κάποια από τα οποία δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητα) και συνδιαλέγεται με (αγαπημένα του/μας) διεθνή μεγέθη ισότιμα.
Ένα βιβλίο-όαση που αξίζει να διαβαστεί.
Άλκης Αναγνωστάκος
