Ο «Περεγρίνος» αποτελεί σύγχρονο μυθιστόρημα με αρκετές αναφορές στο Αρχαίο. Ακριβέστερα, πρόκειται για μυθιστορηματική βιογραφία στα πλαίσια του ιστορικού μυθιστορήματος.
Ο μυθιστορηματικός «Περεγρίνος» ζει ανάμεσα στο 95 και το 165 μ.Χ., όταν κυρίως εκφράζεται η Β’ Σοφιστική, στα χρόνια των αυτοκρατόρων Αντωνίνων, γνωστότεροι απ’ τους οποίους: οι Αδριανός, Αντωνίνος Πίος, Μάρκος Αυρήλιος. Εποχή ειρήνης, ευημερίας, πρωτοφανούς διακίνησης ανθρώπων και αγαθών, με πολλές ομοιότητες με τους καιρούς μας. Ο μυθιστορηματικός Περεγρίνος εύλογα θα επιδιώξει την καριέρα σοφιστή, θα αποτύχει, θα καταλήξει κυνικός φιλόσοφος. Η ζωή του, ωστόσο, θα είναι πλούσια σε εμπειρίες: από τη γενέτειρά του, το μικρό Πάριο στην Προποντίδα, θα περιπλανηθεί σε πόλεις της Μικράς Ασίας (Κύζικο, Νικόπολη της Αρμενίας, Πέργαμο, Έφεσο), κυρίως στη Σμύρνη, στην Καισάρεια της Ιουδαίας, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου για δέκα χρόνια, στη Ρώμη για δύο χρόνια, στην Αθήνα, θα παρευρεθεί σε τέσσερις διαδοχικές ολυμπιάδες, στην τέταρτη, όπως το είχε προαναγγείλει στη διάρκεια της προηγούμενης, θα αυτοπυρποληθεί. Ο Λουκιανός ο οποίος μάς παραδίδει τις λιγοστές πληροφορίες για το ιστορικό πρόσωπο του Περεγρίνου (σε σατιρική επιστολή-λίβελο: Περὶ τῆς Περεγρίνου τελευτῆς), με χλευαστική ειρωνεία θα θεωρήσει το διάβημα αυτό, την αυτοπυρπόληση, πράξη μωροφιλόδοξου, δοξομανούς γέρου, ενός ματαιόδοξου ανθρώπου δηλαδή. Ο αφηγητής του μυθιστορηματικού Περεγρίνου θα εξιστορήσει τον βίο ίσαμε το φινάλε του ήρωα εστιάζοντας περισσότερο στην εσωτερική του περιπέτεια.
Τόσο η οικονομία στην αφήγηση όσο και η εκδίπλωση του μύθου στο μυθιστόρημα Περεγρίνος διαπνέονται από σύγχρονο ρίγος, ενδιαφέρουν με άλλα λόγια τον σύγχρονο φιλαναγνώστη.
Τι συνιστά η κίνηση της Β’ Σοφιστικής
Πρόκειται ουσιαστικά για ρεύμα κλασικισμού. Οι καλλιεργημένοι και μορφωμένοι προσανατολίζονται στην κλασική παιδεία (ρητορική, φιλοσοφία και γράμματα του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ., αλλά και προς παλαιότερους δημιουργούς, πρωτίστως στον Όμηρο). [Οι κύριες φιλοσοφικές σχολές και οι ιδρυτές τους: ακαδημαϊκοί (Πλάτωνας / Σωκράτης), περιπατητικοί (Αριστοτέλης), στωικοί (Ζήνωνας), επικούρειοι (Επίκουρος), κυνικοί (Αντισθένης).] Οι σοφιστές (της Β’ Σοφιστικής) επιδίδονται στην επιδεικτική ρητορική, δίνουν σε δημόσιους χώρους σοφιστικές παραστάσεις, εκφωνούν δηλαδή ρητορικούς λόγους, και με κριτήρια τη ρητορική κατάρτιση και την κατοχή της κλασικής αττικής διαλέκτου αναλόγως τιμώνται-αμείβονται. Επίσης, συνήθως, διδάσκουν επ’ αμοιβή τη ρητορική σε σπουδαστές-επίδοξους νέους σοφιστές.
Το Αρχαίο Μυθιστόρημα και πώς σχετίζεται με το μυθιστόρημα «Περεγρίνος»
Στην κατηγορία/όρο Αρχαίο Μυθιστόρημα καταλέγονται τα πρώτα μυθιστορήματα στην παγκόσμια λογοτεχνία, πρωτόλεια στην οικονομία και στη σύνθεση, οι δημιουργοί τους οι ίδιοι τα εκλαμβάνουν ως φανταστική ιστοριογραφία περισσότερο, τα οποία σχετίζονται και με τη Β’ Σοφιστική, κυρίως για τους συχνούς εμβόλιμους στη ροή της αφήγησης στίχους του Ομήρου, όπως ακριβώς κάνουν και οι σοφιστές-ρήτορες κατά τις σοφιστικές παραστάσεις τους. Εντελέστερο ανάμεσα στα Αρχαία Μυθιστορήματα, το Δάφνις και Χλόη του Λόγγου.
Τα Αρχαία Μυθιστορήματα αποτέλεσαν την κύρια πηγή πραγματολογικού υλικού για τον Περεγρίνο, στον βαθμό που χρονογραφούν ήθη/νοοτροπίες και τρόπους του βίου της περιόδου, απαραίτητα για την αναβίωση του ελληνορωμαϊκού κόσμου του 2ου αιώνα μ.Χ. Υπάρχει εξάλλου και κομμάτι στον Περεγρίνο, το ταξίδι της συνοδείας του Αγαθόβουλου στη Μερόη, την περιοχή των γυμνοσοφιστών κοντά στα σύνορα με την Αιθιοπία και τους Καταδούπους, τις πηγές του Νείλου, όπου η αφήγηση βασίζεται σε φανταστικές περιγραφές από κείμενα και μυθιστορήματα της Β’ Σοφιστικής, πληροφορίες που πάντως δεν πέρασαν από τη βάσανο καμιάς ιστορικής-αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, όπως ανάλογες περιγραφές/ιστορικό περιβάλλον στο υπόλοιπο μυθιστόρημα, για την αληθοφάνεια, την κατ’ αρχήν αναγκαία σε κάθε ιστορικό μυθιστόρημα.
Και από τη άποψη της μορφολογίας, περίπου ως κατάλοιπα, διατηρήθηκαν ορισμένα σπόλια/spolia: η υποδιαίρεση του μυθιστορήματος σε «λόγους» αντί για «κεφάλαια», επιπλέον οι εμβόλιμοι στίχοι ή αποσπάσματα από την κλασική γραμματεία κ.ά.
