Η πολιτιστική κληρονομιά, υλική και άυλη, και ο σύγχρονος πολιτισμός αναγνωρίζονται ως κύρια στοιχεία ταυτότητας κάθε περιοχής και συγκριτικό πλεονέκτημα, λόγω της συμβολής τους στην οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή.
Τα Μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι δεν αποτελούν μόνο διαμορφωτές ταυτότητας και μέσα αναβάθμισης περιοχών, αλλά εκφράζουν με πολλαπλούς τρόπους ανθρώπινα επιτεύγματα και καινοτομίες, ως χώροι ουσιαστικών εμπειριών βασισμένων στο πολιτιστικό τους απόθεμα, ως «ήπια δύναμη», και μπορούν να καθορίσουν την πολιτιστική, πολιτική, κοινωνική και οικονομική φυσιογνωμία ενός τόπου.
Eίναι αναγκαία μια σύνθετη στρατηγική που να απευθύνεται σε όλους όσοι συντελούν στην ανάπτυξη των κοινωνιών, ώστε να βρουν μηχανισμούς επικοινωνίας και εναρμόνισης των στόχων τους. Aυτό που πρέπει να πρυτανεύσει είναι η αναγκαιότητα εξασφάλισης μιας ισορροπίας μεταξύ «Προστασίας και Ανάπτυξης», γιατί η βιωσιμότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς απειλείται αφενός από τη λεγόμενη «υπερανάπτυξη» (αλόγιστη δόμηση και τσιμεντοποίηση) και αφετέρου από τη συντηρητική ιδεολογία που στέκεται εμπόδιο σε κάθε μορφή σύγχρονης παρέμβασης.
Ο αναγνώστης θα ταξιδεύσει στους Δελφούς και με την φαντασία του
Ευχαριστώ το Σύλλογο «Φίλοι του Μουσείου Τάκης Κατσουλίδης και ιδιαίτερα τον πρόεδρό του κ Δημήτρη Δημητρόπουλο, για την τιμή που μου έκαναν να προλογίσω εγώ ένας ταπεινός απόμαχος της Εκπαίδευσης το τελευταίο βιβλίο του αείμνηστου Καθηγητή Πέτρου Θέμελη.
Φίλες και Φίλοι το βιβλίο που απόψε παρουσιάζουμε στη μνήμη του, έχει 6 θεματικές ενότητες κατά σειρά: ΘΕΟΙ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ, ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΖΩΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ, ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ.
Κάθε μια θεματική ενότητα περιλαμβάνει μικρά αυτοτελή κείμενα, στα οποία ως επαΐων περιγράφει με γλαφυρό και εύληπτο τρόπο αγάλματα και γενικά αρχαιολογικά–ιστορικά μνημεία. Αναφέρει μύθους και ιστορίες καθώς και αντιστοιχίσεις-αναλογίες με τη σύγχρονη εποχή. Παράλληλα διατυπώνει, ως ενεργός πολίτης την άποψή του για κοινωνικά φαινόμενα, το περιβάλλον και τον πολιτισμό, ασκώντας έμμεσα κριτική στα κακώς κείμενα μέσω παραπομπών σε ηθικά προστάγματα θεών της αρχαιότητας. Και είθε αυτή η κριτική να προβληματίσει τους ασκούντες διοίκηση σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Στους ΘΕΟΥΣ ΚΑΙ ΗΡΩΕΣ, το επικίνδυνο κάλλος της Μέδουσας δίνει αφορμή για σκέψεις περί «κακοποίησης γυναικών» ενώ το κάλλος της Αρτέμιδας της Λαφρίας για προτάσεις διεθνών εκθέσεων στη «Μακαρία Γη». Ο αναγνώστης θα ταξιδεύσει στους Δελφούς και με την φαντασία του θα ακούσει τη μελωδία του «Πυθικού Νόμου», του μουσικοσυνθέτη και αυλητή Σακάδα από το Άργος. Θα κατευθυνθεί στον πρόναο του Θεού Απόλλωνα και θα διαβάσει τα χαραγμένα στους τοίχους του δελφικά παραγγέλματα, γνωστά και ως «Πυθιας Γράμματα» (ηθικά προστάγματα-εντολές) και σίγουρα θα ανακαλύψει ομοιότητες, αντιστοιχίες και ταυτοσημίες με τις αντίστοιχες εντολές του Μωυσή. Στη συνέχεια θα φτάσει στο Αϊδίνι (Αρχαίες Τραλλεις) της Μικράς Ασίας, για να σιγοτραγουδήσει το επιτύμβιο επίγραμμα του Σείκιλου στη μνήμη της αγαπημένης τους νεκρής Ευτέρπης. Θα πεταχτεί για μια επίσκεψη στο Μουσείο της Σμύρνης και θα πληροφορηθεί για τον υμνητικό ύμνο της Θεάς Ισιδας. Επιστρέφοντας στα πάτρια εδάφη και με αφορμή το μαρμάρινο άγαλμα του λεγόμενου «Δορυφόρου» που έφερε ο καθηγητής στο φως από το Γυμνάσιο της Αρχαίας Μεσσήνης, θα ξαναθυμηθεί από τα μαθητικά του χρόνια τον άθλο του ήρωα ΘΗΣΕΑ (προστάτη των ασκούμενων εφήβων της μεσσηνιακής πρωτεύουσας), ο οποίος όμως στάθηκε αχάριστος προς την Αριάδνη. Και θα τελειώσει το ταξίδι του στη βραχονησίδα Πέφνο στον Άγιο Δημήτριο Μέσας Μάνης, όπου αφού πληροφορηθεί για το μύθο του έρωτα του Δια με τη Λήδα και το γλυπτό που έχει στηθεί και τον αναπαριστά, νομίζω ότι θα συμφωνήσει με τις απόψεις του καθηγητή για τη συλλογική μνήμη και την ευθύνη διατήρησής της από τις τοπικές κοινωνίες.
Στα ΙΣΤΟΡΙΚΑ ο αναγνώστης θα γνωρίσει τους Ατζαγιόλι του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και την σχέση τους με τον «Κήπο της Ελλάδας», καθώς και αναφορές στο «Πριγκηπάτο του Μοριά» όπου μεταξύ άλλων διατυπώνει και μία άλλη ετυμολογική ερμηνεία της ονομασίας ΜΟΡΙΑΣ, πέραν της καθιερωμένης, στηριγμένη σε ιστορικές πηγές.
Μεταλλοκυνηγοί, Ανεστιοι, Αοικοι, Σκλάβες, Διασπορά. Μισογυνισμός, Συνεργίες, Ταξίδι, Πόλεμος. Λέξεις- έννοιες που ο αείμνηστος καθηγητής τις ανακάλυψε στο παρελθόν τις ανέσυρε στο παρόν και τις φωτίζει με το δικό του μοναδικό τρόπο. Οι συγκρίσεις μεταξύ παρελθόντος και παρόντος είναι αναπόφευκτες και οι ομοιότητες έμμεσα και άμεσα εμφανείς. Το χάσμα των γενεών και η αντιπαλότητα μεταξύ νέου και παλιού είναι διαχρονική.
Στο ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ η Βρεφοκρατούσα Ίσιδα που έφερε στο φως η σκαπάνη του αείμνηστου καθηγητή θα γίνει αφορμή για αναφορά στο φαινόμενο “consecratio Cristiana” ενώ η παλάμη του Περσέα με το κομμένο κεφάλι της Μέδουσας, που επίσης έφερε στο φως αείμνηστος καθηγητής, γίνεται αφορμή για αναφορά στον μύθο και στη σχέση του Περσέα με την αρχαία Μεσσήνη. Επίσης οι καταστροφές που επιφέρουν στον αρχαιολογικό χώρο τα αγριογούρουνα φωτίζουν τον ήρωα Μελέαγρο και τον σχετικό μύθο.
Στο ΖΩΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ μια κουλουριασμένη γάτα στο κήπο του Μουσείου της Αρχαίας Μεσσήνης δίνει το έναυσμα για περιγραφή των «Ανθρώπων ήθη και πάθη» καθώς και του ανταγωνισμού που υφίσταται στη δισυπόστατη φύση μας το «απολλώνιο και το διονυσιακό πνεύμα». Και με εμφανή τα αποτυπώματα αυτού του ανταγωνισμού στον σύγχρονο άνθρωπο ο αείμνηστος καθηγητής κάνει μια δυσοίωνη πρόβλεψη. «Ο κόσμος δεν θα καταστραφεί μόνο από αυτούς που κάνουν το κακό, αλλά και από όσους παρακολουθούν παθητικά χωρίς να αντιδρούν». Ο υπομονετικός, ιδιότροπος και πεισματάρης «κυρ Μεντιος» αναπολεί το παρελθόν του περιγράφοντας την ονολατρεία των αρχαίων μας προγόνων. Το μακρύ νήμα της ζωής επιφανών ανδρών της αρχαιότητας και ο τρόπος με τον οποίο κόπηκε, δίνει το δικαίωμα στον καθηγητή να ισχυριστεί ότι ένα από τα βασικά «μυστικά» της μακροζωίας είναι «η ενασχόληση με πνευματικά, δημιουργικά γενικώς έργα»
Τέλος στις δυο τελευταίες θεματικές ενότητες «ΛΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» και «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» μέσα από αναφορές στα εικονοστάσια, στις γέφυρες, στα προσωπικά βιώματα, στις δράσεις εταιριών και στις φυσικές καταστροφές, εμφαίνεται η ευαισθησία του για το περιβάλλον φυσικό και ανθρωπογενές, το οποίο πληρώνει το κόστος της ευημερίας των ανθρώπων και ταυτόχρονα αποτυπώνεται η ανησυχία-αγωνία του για την προστασία του. Αν ο Διογένης με το φανάρι του αναζητούσε «ΑΝΘΡΩΠΟ» ο αείμνηστος καθηγητής με την γραφίδα του αναζητεί τόσο ενεργούς πολίτες που με θερμό ενθουσιασμό ενδιαφέρον και εθελοντική προσφορά θα πιέζουν πολιτικά για λύσεις, αλλά παράλληλα και ταγούς τοπικούς, περιφερειακούς, κυβερνητικούς, που θα υλοποιούν το σωστό αδιαφορώντας για το πολιτικό κόστος.
Το επίγειο ταξίδι του αείμνηστου καθηγητή τελείωσε. Όμως ο λόγος του και το έργο του θα συνεχίσουν να ταξιδεύουν στη μνήμη των ανθρώπων, γιατί οι άνθρωποι πεθαίνουν οριστικά μονάχα όταν ξεχαστούν από τους ζωντανούς. Και εσύ Πέτρο «Μεσσήνιε και αμετανόητε εραστή», όπως σε αποκάλεσε η Άρτεμις η Λαφρία δεν θα ξεχαστείς.
Παναγιώτης Ε. Σαραντόπουλος
Βιογραφικό
Ο Παναγιώτης Ε. Σαραντόπουλος εκ Μεσσήνης ορμώμενος είναι πτυχιούχος Χημείας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος διδακτορικού τίτλου στο τομέα της διδακτικής των Φυσικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Υπηρέτησε επί τριάντα εννέα (39) την Δημόσια Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση από διάφορες θέσεις.
Κατά τη διάρκεια του επαγγελματικού του βίου δίδαξε θέματα του αντικειμένου του σε εκπαιδευτικά και μεταπτυχιακά προγράμματα των Πανεπιστημίων Αθηνών, Αιγαίου, Θεσσαλονίκης, ΑΣΠΑΙΤΕ καθώς και σε επιμορφωτικά προγράμματα εκπαιδευτικών.
Πραγματοποίησε ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια, δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά και έχει συγγράψει τρία (3) βιβλία
