Ο βραβευμένος Έλληνας συγγραφέας, Βασίλης Βασιλικός έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 89 ετών. Βάσει δεδομένων της UNESCO πρόκειται για έναν από τους δέκα πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς.
Από το 1967 μέχρι το 1994, ο Βασίλης Βασιλικός έζησε και εργάστηκε στο εξωτερικό (Ιταλία, Γαλλία, Νέα Υόρκη τα πρώτα 7 χρόνια εξόριστος από τη χούντα), με ένα τριετές διάλειμμα (1981-1984), κατά το οποίο ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της Ε.Ρ.Τ. επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου.
Εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος, επιμελητής (Dr.) σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte (1990-1993), δημοσιογράφος και συγγραφέας. Συνεργάστηκε με τον Νίκο Κούνδουρο στο σενάριο της ταινίας Μικρές Αφροδίτες. Διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO (1996-2004).
Ο Βασίλης Βασιλικός τοποθετήθηκε επικεφαλής του ψηφοδελτίου επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι – Δημοκρατική Αριστερά στις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθώς και στις βουλευτικές εκλογές του 2019, αυτή την φορά όμως με τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία όπου και εξελέγη. Ήταν βουλευτής Επικρατείας από τις 7 Ιουλίου 2019 μέχρι τις 21 Μαΐου 2023.
Είχε γράψει μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση. Από τα έργα του γνωστότερα είναι: «Η Μυθολογία της Αμερικής», «Το ψαροντούφεκο», «Θύματα ειρήνης», «Οι φωτογραφίες», «Ζ», «Ο Ιατροδικαστής», «Ο Θάνατος του Αμερικάνου» κ.ά.
Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ. Το μυθιστόρημά του «Ζ» μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά.
Ήταν παντρεμένος με την υψίφωνο Βάσω Παπαντωνίου, με την οποία απέκτησε μία κόρη.
Το εμβληματικό «Ζ»
Το μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού, δημοσιεύτηκε σε έξι συνέχειες στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» το 1966 και σχεδόν ταυτόχρονα με τη δίκη των πρωταιτίων κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Θεμέλιο». Το εξώφυλλο του είχε φιλοτεχνήσει ο Νίκος Κούνδουρος και δέσποζε ένα μεγάλο Ζ (με υπότιτλο: φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος) που σύμφωνα με τον συγγραφέα διαβάζεται «Ζει».
Το σύνθημα «ο Λαμπράκης ζει», δόνησε την παλλαϊκή κηδεία του δολοφονημένου βουλευτή στις 28/5/1963 στην Αθήνα, ενώ το γράμμα «Ζ» γράφτηκε μια μέρα πριν έξω από το νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ της Θεσσαλονίκης, όπου έγιναν και οι πρώτες διαδηλώσεις-φύτρα του μεγάλου κινήματος των Λαμπράκηδων που ταρακούνησε τη νεολαία τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του Βασιλικού, ο Δημήτρης (Μίμης) Δεσποτίδης, η ψυχή του ιστορικού εκδοτικού Οίκου της αριστεράς «Θεμέλιο», του είχε ζητήσει να γράψει για τον Λαμπράκη, φροντίζοντας μάλιστα να τον προμηθεύσει με το απόρρητο υλικό της δικογραφίας: «Δύο χρόνια παιδεύτηκα με την έρευνα, ενώ ο ίδιος μού έφερε όλο το υλικό της ανάκρισης του Σαρτζετάκη, σε φωτοτυπίες, κάπου σαράντα κούτες (πώς το βρήκε, ποτέ δεν τον ρώτησα), μα το βιβλίο δεν μπορούσα να το γράψω. Τελικά, έπειτα από τρία χρόνια βρήκα την πρώτη φράση και ο “Ζ” τελείωσε σε 28 μέρες…» είχε εξομολογηθεί στον δημοσιογράφο Δημήτρη Γκιώνη, ο συγγραφέας.
Τους αφηγηματικούς του δρόμους άνοιξε το μυθιστόρημα του Τρούμαν Καπότε, «Εν ψυχρώ», το οποίο αναπλάθει με ακρίβεια τη δολοφονία μιας οικογένειας αγροτών που συνέβη στις ΗΠΑ, το 1959.
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη
Πληροφορούμενη τον θάνατο του Βασίλη Βασιλικού η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, έκανε την ακόλουθη δήλωση:
Με οδύνη πληροφορήθηκα τον θάνατο του σπουδαίου συγγραφέα και αγαπητού φίλου Βασίλη Bασιλικού. Κοσμοπολίτης, με κοινωνική συνείδηση και ενεργό δράση στην πολιτική ζωή του τόπου, έγραψε μυθιστορήματα στα οποία καθρεφτίστηκε η μεταπολεμική ελληνική περιπέτεια. Ανάμεσά τους το «Ζ», που έγινε παγκόσμια κινηματογραφική επιτυχία από τον Κώστα Γαβρά. Δεινός αφηγητής, τεχνίτης της ελληνικής γλώσσας, προσέγγιζε την ελληνική κοινωνία με δημοσιογραφική οξυδέρκεια, διεισδύοντας στις πολιτικές καταστάσεις, αναλύοντας, με δεινότητα τα κοινωνικά προβλήματα, με αποτέλεσμα τα βιβλία του να χρησιμεύουν εσαεί ως μαρτυρίες εποχών πολιτικής ανωμαλίας.
Η είσοδος του στα γράμματα με την πολύτιμη Τριλογία του, «Το φύλλο», «Το πηγάδι», «Τ´ αγγέλιασμα», αποτέλεσε το δικαίωμα του να πολιτογραφηθεί στων ιδεών την πόλη. Έδειξε αξιοζήλευτη στοχαστικότατα στην διαμόρφωση του χαρακτήρα των ηρώων του, κρατώντας «νυστέρι» στους κοινωνικούς λόγους που τους διαμόρφωσαν. Πολιτικός, κατά βάση, συγγραφέας, υπηρέτησε με την τέχνη του τα πιστεύω του, για τα οποία στρατεύτηκε, έχοντας και αξιοσημείωτη πολιτική δράση.
Η απώλειά του αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στα ελληνικά γράμματα. Τα βιβλία του θα βρίσκουν πάντα αναγνώστες και πολλά από αυτά θα διαβάζονται ως τεκμήρια της νεοελληνικής ιστορίας.
Έζησε μία ελεύθερη και πλούσια ζωή σε εμπειρίες, που του έδωσαν έμπνευση κάνοντας τον έναν από τους σημαντικότερους συγγραφείς του καιρού μας. Τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στη Βάσω Παπαντωνίου, στην Ευρυδίκη και σε εκείνους που τον αγάπησαν.
Συλλυπητήριο μήνυμα του Προέδρου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., Σωκράτη Φάμελλου
Ένας σπουδαίος άνθρωπος, ένας σπουδαίος συγγραφέας, δεν βρίσκεται πια κοντά μας.
Ο Βασίλης Βασιλικός, άνθρωπος ευγενής, προσηνής και χαρισματικός, με πλούσια κοινωνική και πολιτική δράση, άφησε το δικό του ξεχωριστό αποτύπωμα στο χώρο των γραμμάτων, με το πολυσήμαντο, πολυβραβευμένο και πολυμεταφρασμένο έργο του.
Το έργο του έτυχε και διεθνούς αναγνώρισης μέσα από το μυθιστόρημά του «Ζ», το οποίο μετατράπηκε, μετά τη μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, σε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα.
Την περίοδο 2019-2023 είχαμε την τιμή να αποτελεί μέλος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ως Βουλευτής Επικρατείας.
Το έργο του Βασίλη Βασιλικού θα «Ζει» για πάντα.
Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του.
Δήλωση της Γραμματέα της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Θεοδώρας Τζάκρη για την απώλεια του Βασίλη Βασιλικού
Αποχαιρετούμε σήμερα τον μεγάλο Μακεδόνα λογοτέχνη που τίμησε σε όλη την διαδρομή του την γη που τον ανέθρεψε.
Ήρθε κι η δική μας σειρά να του γράψουμε “Το τελευταίο αντίο”. Υπάρχουν άλλοι πολύ καταλληλότεροι από εμένα για να μιλήσουν για το πνευματικό μέγεθος και το πλούσιο έργο του Βασίλη Βασιλικού.
Περιορίζομαι στο να θυμίσω ότι πέρασε στην αθανασία, συντροφιά με τις μεγάλες μορφές του 20ου αιώνα όπως τον Γρηγόρη Λαμπράκη, τον δικαστή Χρήστο Σαρτζετάκη, τον «τίγρη» Μανώλη Χατζηαποστόλου και χιλιάδες άλλους συνοδοιπόρους της βασανισμένης γενιάς του. Αυτοί ανέστησαν την Ελλάδα και όρθωσαν την δημοκρατία. Ήταν πάντα παρών στις κρίσιμες στιγμές. Παρών στα χρόνια της Αλλαγής, υποψήφιος με την ΔΗΜΑΡ το 2015 ενώ μας τίμησε με την παρουσία του στα έδρανα του ΣΥΡΙΖΑ ως πρώτος βουλευτής Επικρατείας κατά την περίοδο από 7 Ιουλίου 2019 μέχρι τις 21 Μαΐου 2023.
Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του, στο όμορφο νησί της Θάσου καθώς και σε όλη την οικουμένη που τον αγάπησε.
Ανοιχτή Πόλη – Αποχαιρετούμε με θλίψη τον Βασίλη Βασιλικό
Η απώλεια του Βασίλη Βασιλικού δεν είναι μόνο απώλεια ενός σημαντικού ανθρώπου του πνεύματος. Ο πολυβραβευμένος ακαδημαϊκός και συγγραφέας του “Ζ” και άλλων σημαντικών και πολυμεταφρασμένων έργων ήταν υπόδειγμα κοινωνικά ευαίσθητου και πολιτικά ενεργού διανοούμενου, με διεθνές αποτύπωμα.
Η παρουσία του Βασίλη Βασιλικού υπήρξε πολύπλευρη και ο λόγος του αιχμηρός: έλαβε πάμπολλες διεθνείς διακρίσεις για το έργο του, εξορίστηκε από τη χούντα, διετέλεσε πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO, εκτέθηκε σε πολιτικές μάχες. Σε μια εποχή που ο ρόλος των διανοούμενων στα κοινά έχει υποχωρήσει, η μνήμη του θα μας θυμίζει ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού μπορούν και οφείλουν να παίρνουν θέση στα κοινωνικά επίδικα της εποχής τους και να στέκονται κριτικά απέναντι στη δύναμη της εκάστοτε εξουσίας.
Η Ανοιχτή Πόλη εύχεται θερμά και ειλικρινή συλλυπητήρια στους οικείους του.
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής για την εκδημία του συγγραφέα και πρώην βουλευτή Επικρατείας, Βασίλη Βασιλικού
Συλλυπητήρια του Προέδρου της Βουλής για την εκδημία του συγγραφέα και πρώην βουλευτή Επικρατείας, Βασίλη Βασιλικού
Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνος Τασούλας, προέβη στην ακόλουθη δήλωση για την εκδημία του συγγραφέα και πρώην βουλευτή Επικρατείας, Βασίλη Βασιλικού:
«Με θλίψη πληροφορήθηκα τον θάνατο του μεγάλου Έλληνα συγγραφέα και βουλευτή Επικρατείας από το 2019 έως το 2023, Βασίλη Βασιλικού.
Ο Βασίλης Βασιλικός αποτέλεσε έναν από τους γνωστότερους Έλληνες συγγραφείς παγκοσμίως, καθώς σύμφωνα με τα δεδομένα της UNESCO, είναι ένας από τους 10 πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς, με τα βιβλία του να έχουν εκδοθεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ. Στο πλούσιο και πολυποίκιλο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται: μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση, ενώ υπήρξε επίσης μεταφραστής σημαντικών συγγραφέων. Από τα κορυφαία έργα του θεωρείται στο «Ζ», το οποίο έγινε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά προκαλώντας παγκόσμια συγκίνηση.
Εκτός από το σπουδαίο έργο του στον πολιτισμό, ο Βασίλης Βασιλικός ξεχώρισε και για την ενασχόλησή με τα κοινά. Στις εκλογές του 2019 ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ την περίοδο 2019-2023, συνέβαλε αποφασιστικά στις προσπάθειες της Βουλής των Ελλήνων για την αναβάθμιση του πολιτισμού στη χώρα μας. Ο πολιτισμός αποτέλεσε και το επίκεντρο του έργου του την τριετία 1981-1984 ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΕΡΤ αλλά και ως πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO την περίοδο 1996-2004. Ήταν μέχρι σήμερα αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ε.Σ.Η.Ε.Α.
Στη σύζυγο του σπουδαίου αυτού ανθρώπου διάσημη υψίφωνο, Βάσω Παπαντωνίου και την κόρη του θα ήθελα να εκφράσω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου».
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου αποχαιρετά τον Βασίλη Βασιλικό
Η απώλεια του Βασίλη Βασιλικού αφήνει μεγάλο κενό στον σύγχρονο ελληνικό Πολιτισμό, βυθίζοντας σε θλίψη τον καλλιτεχνικό κόσμο. Ο Βασίλης Βασιλικός υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους και πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς σε πολλές γλώσσες του κόσμου. Έζησε στην Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Νέα Υόρκη, άλλοτε από ελεύθερη επιλογή κι άλλοτε από ανάγκη -αυτοεξόριστος λόγω της χούντας των συνταγματαρχών. Ήταν πάντα ενεργός πολίτης, μαχητικός και με ανήσυχο πνεύμα, υπερασπιζόμενος τις αξίες της Δημοκρατίας. Το «Ζ», το εμβληματικό μυθιστόρημά του με θεματική τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, αποδείχτηκε ένας ισχυρός συνεκτικός δεσμός λογοτεχνίας και κινηματογράφου, αλλά και ένα ορόσημο της φιλμογραφίας του Κώστα Γαβρά. Το σινεμά και η τηλεόραση απορρόφησαν μέρος της δημιουργικότητάς του. Βρέθηκε στο πλευρό του Νίκου Κούνδουρου για το σενάριο της ταινίας «Μικρές Αφροδίτες», έγραψε σενάρια, γύρισε ντοκιμαντέρ. Συνέβαλε, επίσης, σημαντικά, ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΕΡΤ, στην ανανέωση της ελληνικής τηλεόρασης προωθώντας το άνοιγμά της στον ευρύ ορίζοντα της μυθοπλασίας.
Το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στους οικείους του.
