Η Κάρολαϊν έχει εκ γενετής πρόβλημα στο συκώτι και χρειάζεται μεταμόσχευση. Εξαιτίας του προβλήματος υγείας της, έχει σταματήσει να πηγαίνει σχολείο και είναι κλεισμένη μέσα στο δωμάτιό της με μόνη παρέα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέχρι που ο Άντονι εμφανίζεται απρόσκλητος στο δωμάτιό της έχοντας μαζί του το βιβλίο Φύλλα γρασιδιού[1] με αφορμή μια εργασία για τη χρήση των αντωνυμιών ‘Εγώ’ κι ‘Εσύ’ στο ποίημα Τραγούδι του Εαυτού μου του Γουόλτ Γουίτμαν. Στην αρχή οι δυο τους φαίνεται να μην έχουν τίποτα κοινό, αλλά μια φιλία αναπτύσσεται και καθώς δένονται, αρχίζουν να αποκαλύπτουν το μυστήριο που μπορεί να τους έφερε κοντά και την παράξενη ομορφιά της ανθρώπινης σύνδεσης.
H συνάντηση της Κάρολαϊν και του Άντονι είναι το παιχνίδι μιας δυναμικής ανθρώπινης σχέσης μεταξύ δυο εφήβων με αρκετά διαφορετικό χαρακτήρα και σκέψη που παρ’ όλα αυτά χρειάζονται ο ένας τον άλλον. Μια συζήτηση αληθινή, είναι η συζήτηση των δύο εφήβων στο έργο όπου είναι αυθόρμητη χωρίς να έχουν από πριν συμφωνηθεί οι παρεμβάσεις τους και έτσι μέσω του διαλόγου τους δημιουργείται κάτι που κανείς από τους δύο μόνος του δεν θα μπορούσε να δημιουργήσει. Το αληθινό στοιχείο σε αυτή τη συνάντηση δεν συντελείται στον έναν ή στον άλλο από τους συμμετέχοντες, ούτε σε έναν κόσμο ουδέτερο που τους περιλαμβάνει αμφότερους μαζί με όλα τα άλλα πράγματα, αλλά στην κυριολεξία μεταξύ των δύο, σε μια διάσταση που είναι κατά κάποιον τρόπο προσιτή μόνο σε αυτούς τους δύο.
Η σχέση μεταξύ της Κάρολαϊν και του Άντονι δεν εντοπίζεται στον εσωτερικό τους κόσμο ξεχωριστά ή σε ένα γενικό κόσμο που τους περιέχει και τους καθορίζει αλλά στην περιοχή μεταξύ τους, που ο Μartin Buber ονομάζει «σφαίρα του Μεταξύ».[2] H δυνατή και αναπόφευκτη συνάντηση του ανθρώπου με τον εαυτό του, όπως αναφέρει ο Βuber «θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί μόνο ως συνάντηση του μεμονωμένου ατόμου με τον συνάνθρωπο [….] Μόνο στην περίπτωση που το μεμονωμένο άτομο αναγνωρίσει το άλλο σ’ όλη την ετερότητά του, ως τον ίδιο τον εαυτό του, ως τον άνθρωπο, και εφ’ όσον με τον τρόπο αυτό βρει τη πρόσβαση προς τον άλλο, θα έχει διασπάσει και την δική του μοναξιά σε μια συνάντηση που δεν είναι εύκολη και που μεταμορφώνει.»[3] O σύνδεσμος «και» στον τίτλο του έργου δείχνει την ένωση των δύο αυτών προσώπων στη «σφαίρα του Μεταξύ» που δημιούργησαν η Κάρολαϊν και ο Άντονι, ένα «μεταξύ» που προσδιορίζει μια σχέση που παρασύρει και τον έναν και τον άλλον. Το Εγώ γίνεται Εσύ, το Γίγνεσθαι-Εσύ, το γίγνεσθαι που δεν παράγει κάτι διαφορετικό από τον εαυτό του, το γίγνεσθαι που αφορά στην ένωση, το γίγνεσθαι που είναι ένα ρήμα πλήρως συνεκτικό, που δεν μας ανάγει σε κάτι άλλο σύμφωνα με τους Gilles Deuleze και Felix Guattari, αλλά είναι ένα συμπαγές συνύπαρξης. [4]
Αποφασιστική προϋπόθεση της σχέσης Εγώ-Εσύ, αποτελεί το Εμείς μια και το Εμείς περικλείει δυνάμει το Εσύ. [5]
ΚΑΡΟΛΑΪΝ: Εντάξει. Το αποφάσισα. Τον Γουστάρω Τον Τύπο. Κι αν κάνεις
εσύ το «Εγώ» κι εγώ σε βίντεο τη δική μου παρουσίαση για το
«Εσύ», τότε θα ΄χουμε καλύψει τα πάντα και θα σκίσουμε στην εργασία.
ΑΝΤΟΝΙ: Θα σκίσουμε. Εμείς μαζί. Ε; [6]
O Άντονι και η Κάρολαϊν, με αφορμή αυτή την σχολική εργασία, έρχονται αντιμέτωπα με το μυστήριο της ζωής, «Που επαναπροσδιορίζεται, αλλάζει όταν ανάμεσα στο Εγώ και το Εσύ υπάρχει αυτό το δύσκολο και εύκολο Μαζί», όπως αναφέρει ο μεταφραστής του έργου Χρήστος Νικολόπουλος.[7] Τί είναι αυτός ο μυστηριώδης ανιχνευτής καπνού που ηχεί κατά διαστήματα, γιατί η μαμά της Κάρολαϊν δεν εμφανίζεται ποτέ παρά το γεγονός ότι η Κάρολαϊν της έστειλε μήνυμα για να φέρει ένα αναψυκτικό και γιατί ο Άντονι απορρίπτει τόσο κατηγορηματικά τη σκέψη της Κάρολαϊν για τον θάνατό της; Όνειρο ή πραγματικότητα τα γεγονότα του Εγώ Κι Εσύ; Όλα αυτά είναι ερωτήματα που δεν απαντώνται παρά μόνο στο τέλος του έργου που είναι ανατρεπτικό.
Η σύνδεση της Γκάντερσον με τον Γουίτμαν μέσα από αυτό το θεατρικό έργο είναι αναπόφευκτη και ακόμη και ακούσια. Όροι όπως «πηγή» και «επιρροή» θέτουν τον συγγραφέα ως τον σχετικά αυτόνομο παραγωγό του κειμένου, όμως οι μεταδομιστές θεωρητικοί τείνουν να μιλούν όχι για επιρροή αλλά για διακειμενικότητα. Για την Julia Kristeva, κάθε κείμενο είναι μια σύνθεση κειμένων, μια διακειμενικότητα. Έτσι οι δύο χαρακτήρες του έργου όταν δεν μπορούν να πουν αυτό που θέλουν να πουν με τη δική τους γλώσσα, χρησιμοποιούν την ποίηση του Γουίτμαν που έρχεται ως διακείμενο μέσα στο έργο της Γκάντερσον:
ΑΝΤΟΝΙ: «Γιορτάζω και υμνώ τον εαυτόν μου,
καθετί που πιστεύω θα το πιστέψεις κι εσύ,
αφού κάθε μόριο δικό μου είναι…και δικό σου». [8]
Ο θάνατος είναι πάντοτε παρών στο έργο του Γουίτμαν. Εξάλλου ο ίδιος έζησε τον αμερικανικό εμφύλιο και την φρίκη του, εργαζόμενος ως εθελοντής νοσοκόμος, γεγονός που επηρέασε βαθύτατα την ποίησή του. Όμως για τον Γουίτμαν o θάνατος είναι συνέχεια της ορμής της ζωής:
«Κληροδοτώ τον εαυτό μου στο χώμα να γεννηθεί μέσα από τη χλόη που αγαπώ,
Αν με επιθυμήσεις, ψάξε με κάτω από τις σόλες των παπουτσιών σου.
Δεν θα ξέρεις ποιος είμαι ή τι σημαίνω,
Ωστόσο εγώ θα σε γεμίζω με υγεία,
Το αίμα σου θα κρατώ καθαρό και θα το δυναμώνω.
Κι αν με την πρώτη δεν με βρεις, μη χάσεις το κουράγιο σου,
Άμα δεν είμαι σε ένα μέρος, ψάξε σε κάποιο άλλο,
Κάπου έχω σταθεί και σε περιμένω.» [9]
Ακόμη και η χλόη που πατάμε με τις σόλες των παπουτσιών μας μπορεί να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο μεταξύ μας. Η σύνδεση μεταξύ του Άντονι και της Κάρολαϊν θα αποκαλυφθεί μόνο στο τέλος του έργου από τον ίδιον τον Άντονι μια και η επίσκεψή του είχε ως στόχο να σώσει την Κάρολαϊν. To έργο της Γκάντερσον κάνει ξεκάθαρο πως ενώ θεωρούμε τους εαυτούς μας ξεχωριστά άτομα και προσωπικότητες, τελικά όλοι είμαστε αναπόσπαστο μέρος μιας ευρύτερης κοσμικής τάξης που μας συνδέει, γεγονός που μας φέρνει αντιμέτωπους με την ευθύνη που έχουμε απέναντι στον συν-άνθρωπο.
Α. Βασιλοπούλου – Κριτική Ανάλυση
Το Εγώ κι Εσύ τιμήθηκε με το βραβείο Steinberg/ATCA New Play Award, ενώ ήταν υποψήφιο και για το βραβείο Susan Smith Blackburn Prize.
[1] Φύλλα Χλόης έχει μεταφράσει το έπος του Γουίτμαν η Ελένη Ηλιοπούλου και η Κατερίνα Ηλιοπούλου από τις εκδόσεις Κέδρος.
[2] Μartin Buber, Το πρόβλημα του ανθρώπου (μετ. Χαράλαμπος Αποστολόπουλος), Εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1987, σ. 136-137.
[3] Buber, ό.π., σ. 134.
[4] Gilles Deleuze, Felix Guattari, Kαπιταλισμός και Σχιζοφρένεια. 2. Χίλια πλατώματα (μετ. Βασίλης Πατσογιάννης), Eκδόσεις Πλέθρον, Αθήνα 2017, σ. 358.
[5] Buber, ό.π., σ. 96.
[6] Λόρεν Γκάντερσον, Εγώ Κι Εσύ (μετ. Χρήστος Νικολόπουλος), Κάπα Εκδοτική, Αθήνα 2022, σ. 55.
[7] Πέπη Νικολοπούλου, « ‘Εγώ κι Εσύ’: Συζήτηση με τον Χρήστο Νικολόπουλο για το αιχμηρό και βαθιά συγκινητικό θεατρικό βιβλίο της Λόρεν Γκάντερσον», https://elculture.gr/ego-ki-esy-syzitisi-me-ton-christo-nikolopoulo-gia-to-aichmiro-kai-vathia-sygkinitiko-theatriko-vivlio-tis-loren-gkanterson/, [05.05.2023]
[8] Γκάντερσον, ό.π., σ. 52.
[9] Walt Whitman, Φύλλα Χλόης (μετ. Ελένη Ηλιοπούλου, Κατερίνα Ηλιοπούλου), Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2019, σ. 179.
Αθανασία Βασιλοπούλου
Θεατρολόγος, Οικονομολόγος
Θεατρολόγος, αριστούχος απόφοιτος του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο ίδιο τμήμα με κατεύθυνση τη Δραματουργία και Παράσταση. Είναι επίσης απόφοιτος του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων. Έχει πάνω από 20 χρόνια εργασιακής εμπειρίας σε πολυεθνικές εταιρείες, σε διοικητικές θέσεις στην Ελλάδα και στην Αγγλία. Από το Φεβρουάριο του 2022 είναι συνεργάτης του Θεάτρου Πόρτα. Συμμετέχει σε οργανωτικές επιτροπές συνεδρίων που οργανώνει το τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ και είναι στο Διοικητικό Συμβούλιο του Δικτύου Αποφοίτων του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ.
Χρήστος Νικολόπουλος
Ο Χρήστος Νικολόπουλος είναι μεταφραστής και συγγραφέας. Σπούδασε Νομικά και Δημοσιογραφία. Έχει μεταφράσει έργα των Τενεσί Ουίλιαμς, Αυγούστου Στρίντμπεργκ, Σαμ Σέπαρντ, Μάικ Μπάρτλετ, Σάιμον Στήβενς για θεατρικές παραγωγές στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Τα έργα του «Norma-l/n» και «ΧΜ» παρουσιάστηκαν στο Θέατρο 104 (2010-2011 και 2013 αντίστοιχα), ενώ με το έργο του «Η συνέντευξη» συμμετείχε στο Φεστιβάλ Νέων Θεατρικών Συγγραφέων Interplay Europe 2004. Διηγήματά του έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά στην Ελλάδα και την Αγγλία. Από τις εκδόσεις Σοκόλη-Κουλεδάκη έχουν εκδοθεί τα βιβλία του «Πυροβολισμοί» (διηγήματα, 2009), «Χ επαφής» (διηγήματα, 2011) και «Fragile» (ένα δίπτυχο για το θέατρο, 2010, 2013). Σε μετάφρασή του κυκλοφόρησε από την Κάπα Εκδοτική το θεατρικό έργο της Λόρεν Γκάντερσον «Εγώ κι Εσύ» (2022).
