Η μία είναι η έκθεση «Francisco Goya, Los Caprichos», που παρουσιάζει χαρακτικά του Γκόγια από τη μόνιμη συλλογή της Πινακοθήκης.
Αυτή η πρώτη σειρά χαρακτικών του Γκόγια η μία από τις δύο που δημοσιοποιήθηκαν όταν ο καλλιτέχνης ήταν εν ζωή αποτελείται από ογδόντα έργα, οξυγραφίες σε χαρτί και ακουατίντα, που χρονολογούνται στο 1797-98. Η σειρά, που εκτυπώθηκε το 1803 και ανήκει στην Εθνική Πινακοθήκη, αγοράστηκε το 1962, όταν διευθυντής της ήταν ο Μ. Καλλιγάς.
Όταν ο Γκόγια δημιούργησε τα «Los Caprichos» (Τα Καπρίτσια) ήταν περίπου 50 ετών. Η σειρά αποτελεί έργο-ορόσημο στην καλλιτεχνική εξέλιξη του Γκόγια, καθώς για πρώτη φορά ο επίσημος ζωγράφος της ισπανικής Αυλής αφήνεται να εκφράσει τον επαναστατικό χαρακτήρα μιας τέχνης ώριμης και απελευθερωμένης από τις δεσμεύσεις των δημόσιων παραγγελιών.
Με τη χώρα να περνάει μια φάση πολιτικών και κοινωνικών εντάσεων μετά τη Γαλλική Επανάσταση και υπό την βασιλεία του αυταρχικού Καρόλου Δ’ και παρατηρώντας την πολιτική και θρησκευτική διαφθορά γύρω του, με τους ηγέτες της χώρας, την αριστοκρατία και την Εκκλησία να αδιαφορούν ή να την οδηγούν στον σκοταδισμό, ο Γκόγια άρχισε να αναπαριστά τα φαινόμενα της εποχής του μέσω των χαρακτικών του, καταγγέλλοντας την υποκρισία και τις κακοήθειες της κοινωνίας.
Πρόκειται για έργα που, εκτός από τη σάτιρα που ασκούσαν στην ισπανική κοινωνία του τέλους του 18ου αιώνα, αποτέλεσαν και μια απόπειρα ανάδειξης της έντονης αντίθεσης μεταξύ σκότους και φωτός που δίνει στο έργο μια διακριτά μυστηριώδη και σκοτεινή ποιότητα.
Ακόμη και σήμερα «Τα Καπρίτσια» υποδηλώνουν την πρόκριση της φαντασίας του καλλιτέχνη έναντι της πραγματικότητας, της επινόησης έναντι της απλής αναπαράστασης ως μέσων για τη σάτιρα, την ειρωνεία και την καταγγελία διαφόρων θεσμών, πρακτικών και κοινών πεποιθήσεων, για μια γενική κριτική της ανθρωπότητας.
Η δεύτερη έκθεση, με τίτλο «Η Σαγήνη του Αλλόκοτου», περιλαμβάνει έργα δέκα σύγχρονων Ελλήνων καλλιτεχνών που, από διαφορετικές αφετηρίες, εναγκαλίζονται και εικονίζουν το αλλόκοτο, το υβριδικό και το γκροτέσκο.
Η έκθεση αυτή, σε επιμέλεια Συραγώς Τσιάρα, παρουσιάζει έργα των Άγγελου Αντωνόπουλου, Γιάννη Γαΐτη, Σίλειας Δασκοπούλου, Μαριάννας Ιγνατάκη, Διονύση Καβαλλιεράτου, Χριστόφορου Κατσαδιώτη, Τάσου Μαντζαβίνου, Μαλβίνας Παναγιωτίδη, Άγγελου Παπαδημητρίου και Φίλιππου Τσιτσόπουλου.
Οι καλλιτέχνες αυτοί οικειοποιούμενοι το παράταιρο, το ξένο και το αποτρόπαιο, επαναπροσδιορίζουν τα όρια του ανθρώπινου και αμφισβητούν τις αυστηρές διχοτομικές διακρίσεις μεταξύ φυσικού και τεχνητού, ακυρώνοντας στην πράξη τις παραδοσιακές ταξινομήσεις που οριοθετούν με αυστηρότητα τα είδη.
Πραγματεύονται δηλαδή τη σχέση του εύμορφου με το δύσμορφο, του ανθρωπόμορφου με το ζωόμορφο, τη φύση και τον τεχνολογικό πολιτισμό, για να διερμηνεύσουν ψυχικές καταστάσεις και κοινωνικές διεργασίες αποκλεισμού και περιθωριοποίησης, αλλά και να προτείνουν, άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με καυστική ειρωνεία και άλλοτε με βαθιά υπαρξιακή αγωνία, την ανατρεπτική αποδόμηση των στερεότυπων με τα οποία έχουμε γαλουχηθεί.
Η έκθεση συμπεριλαμβάνει εικαστικές δημιουργίες που υλοποιούνται με ποικίλα μέσα (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, σχέδιο, animation, performance), αξιοποιεί το απόθεμα των συλλογών της ΕΠΜΑΣ και συνοδεύεται από δίγλωσσο κατάλογο (ελληνικά – αγγλικά).
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή, 10.00 – 18.00
